In 152 Vlaamse gemeenten, of twee meer dan de helft, kan er op 14 oktober niet op Vlaams Belang gestemd worden. En in minder dan een kwart van de 148 gemeenten waar de partij wel opkomt, is dat met een volledige lijst. Zo is er in slechts een op de acht gemeenten een volledige lijst van Vlaams Belang. Dat becijferde De Standaard. Vergeleken met de vorige gemeenteraads­verkiezingen, in 2012, komt Vlaams Belang in 48 gemeenten niet meer op.

Onder meer in vier van de dertien Vlaamse centrumsteden is Vlaams Belang er niet in geslaagd de kieslijst vol te krijgen, meestal als enige nationale partij. In Leuven, Hasselt en Genk raakte ongeveer de helft van de lijst van Vlaams Belang gevuld, in Turnhout komt Vlaams Belang zes namen tekort. Alleen in Genk diende van de nationale partijen ook Groen geen complete lijst in.

Behalve in enkele steden, waaronder Antwerpen, scoort Vlaams Belang traditioneel eerder bij Vlaamse en federale verkiezingen. Maar met deze lokale stembusslag wil voorzitter Tom Van Grieken de ommekeer inzetten, nadat de partij in 2012 en 2014 zware verkiezingsnederlagen te verwerken had gekregen. Die landelijke ontplooiing moet de opstap zijn naar een wederopstanding bij de Vlaamse, federale en Europese verkiezingen in mei volgend jaar. En enkel met een verkiezingsoverwinning kan Van Grieken zich echt voorzitter noemen, liet de Schotenaar zich al ontvallen.

Nu de N-VA in de verschillende regeringen maar ook in vele steden en gemeenten de afgelopen jaren heeft meebestuurd, hoopt Vlaams Belang dat veel van de kiezers die de partij zag vertrekken, naar de eigen stal terugkeren.

Kopstukken Van Grieken en Antwerps lijsttrekker Filip Dewinter lonken voortdurend naar teleurgestelde N-VA-kiezers. Gisteren deed Van Grieken dat nog met de voorstelling van het boekje Francken faalt, over het in zijn ogen mislukte migratiebeleid van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA).

Ook niet in Lubbeek

Maar de beperkte opkomst op lokaal niveau toont aan dat de malaise waarin Vlaams Belang al enkele jaren zit, zeker niet achter de rug is. Symbolisch is dat de partij in Lubbeek, de gemeente waar Francken titelvoerend burgemeester is en opnieuw de N-VA-lijst trekt, in tegenstelling tot zes jaar geleden ditmaal niet opkomt. Ook in steden als Lommel, Ronse, Sint-Truiden, Hoogstraten, Landen of Zottegem is er – anders dan in 2012 – geen sprake van Vlaams Belang. Het valt ook op dat er in voormalige bolwerken als Boom, Wijnegem of Vilvoorde geen volledige lijsten zijn ingediend.

Het staat allemaal in schril contrast met de cijfers die de N-VA kan voorleggen. De partij van Bart De Wever komt in 261 gemeenten op, naar eigen zeggen het grootste aantal van alle Vlaamse partijen. Daarnaast staan er ook N-VA’ers op een aantal lokale lijsten en op kartellijsten waarvan de naam niet begint met ‘N-VA’. De N-VA heeft niet enkel een groot deel van het kiespubliek van Vlaams Belang overgenomen, maar ook een reeks kandidaten. Dat legde de lokale werking van afdelingen van Vlaams Belang in veel gemeenten lam.

‘Het is inderdaad moeilijker geworden om lijsten te vullen’, zegt Van Grieken in een reactie. ‘Maar dat geldt voor alle partijen. Ik heb in elk geval liever een lijst met vijf geëngageerde mensen dan één met twintig middelmatigen. Het is niet het aantal dat telt, maar wel het vuur waarmee ze spreken.’

In 36 gemeenten komt Vlaams Belang wel met een volledige lijst op. Het zijn de plekken waarop Vlaams Belang zwaar wil inzetten, zoals Antwerpen, Ninove, Denderleeuw, Schoten of Oostende.