Turkse president Erdogan brengt staatsbezoek aan Duitsland

Erdogans laatste officiële bezoek aan Duitsland dateert van 2014. Dat was voor de vluchtelingencrisis, voor de "Turkije-deal" waarbij Turkije meer vluchtelingen zou opvangen in ruil voor financiële steun, en voor de inperking van democratische rechten in Turkije als gevolg van een mislukte coup. Het huidige bezoek zou dus de moeizame relaties tussen Duitsland en Turkije moeten herstellen, maar of dat zal gebeuren valt te betwijfelen. 

Een aantal Duitse parlementsleden zal alvast geen gevolg geven aan de uitnodiging om in Slot Bellevue, de officiële ambtswoning van de Duitse Bondspresident in Berlijn, het staatsdiner bij te wonen. Onder hen Bijan Djir-Sarai van de liberale FDP-fractie en Szevim Dagdelen van die Linke-partij. Djir-Sarai zegt niet aan tafel te willen gaan met iemand die Duitse staatsburgers in zijn gevangenissen heeft vastgezet en die de mensenrechten systematisch schendt, en Dagdelen zegt niet met een gijzelnemer te willen dineren die een oorlog met de Koerden uitvecht.

In Duitsland leven 2,8 miljoen mensen die de Turkse nationaliteit hebben of wier familie uit Turkije komt. Ruim 60 procent van de Turkse kiezers in Duitsland stemde bij de Turkse presidentsverkiezingen in juni op Erdogan. Dat maakt Duitse politici bezorgd. De jubelende Erdogan-aanhangers in Duitsland tonen volgens groene en linkse politici dat ze de liberale democratie afkeuren. Een Bondsdaglid van de sociaaldemocratische regeringspartij SDP sprak van "een diepe kloof in de Turkse gemeenschap in Duitsland".

De relaties tussen Duitsland en Turkije zakten naar een dieptepunt na een reeks geschillen over het harde optreden van Turkije na de mislukte staatsgreep in 2016 en de gevangenneming van Duitse burgers en journalisten. In maart 2017 betichtte Erdogan kanselier Merkel van "nazi-methoden" in een toespraak die door de Turkse televisie werd uitgezonden.

Erdogan insinueerde ook nog iets over gaskamers en concentratiekampen die bij het beleid zouden passen en zei dat Merkel "terreurorganisaties" niet moest ondersteunen, maar uitwijzen. Met dat laatste doelde Erdogan op de Koerdische Arbeiderspartij PKK, hoewel Duitsland het verbod op de partij net had uitgebreid om de Turkse regering tegemoet te komen.

"Erdogan is geen normale president in een democratie en moet daarom ook niet zo worden ontvangen", vindt Groenen-politicus Cem Özdemir. "Erdogan heeft Turkije veranderd in een land waar 'censuur, willekeur, corruptie en autocratie' heersen en zo moet hij in Duitsland ook worden behandeld", aldus Özdemir.

Fractievoorzitter Alice Weidel van de extreemrechtse AfD waarschuwt voor een propagandashow van Erdogan, en ook FDP-voorzitter Christian Lindner liet zich kritisch uit over het staatsbezoek van de Turkse president. Erdogan ontvangen met een staatsbanket en een erehaag is volgens Lindner een verkeerd signaal, aangezien er nog steeds journalisten opgesloten zitten in Turkije, en Duitsland geregeld verwensingen uit Ankara ontvangt. "Een gewoon werkbezoek was beter geweest", aldus Lindner. Hij verwacht van de regering dat zij de mensenrechtensituatie in Turkije ter sprake zal brengen tijdens het bezoek. Ook wil hij een verbod voor Erdogan om in Duitsland propaganda te maken voor zijn AK-partij.

Volgens de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas (SPD) is het beter om wel met "moeilijke partners" te spreken. Met Bondskanselier Angela Merkel heeft Erdogan twee ontmoetingen op de agenda: op de 28e bij het avondeten en op de 29e voor een tweede gesprek. Aansluitend reist Erdogan naar Keulen waar hij in het district Ehrenfeld de opening van de nieuwe Ditib-moskee zal bijwonen. "Op zondag", aldus Erdogan, "wil ik met mijn staatsbezoek aan Duitsland de spanningen tussen Berlijn en Ankara volledig achter mij laten". Het is niet helemaal zeker dat hem dit zal lukken.