Direct naar artikelinhoud
Brazilië

"Hitler was links": een hardnekkig misverstand dat de Duitsers Brazilië niet uit het hoofd gepraat krijgen

Adolf Hitler.Beeld Photonews

Waarover schrijven de media in Brazilië? Over Brazilianen die Duitsers de les lezen over het nazisme, constateert correspondent Marjolein van de Water.

De Duitse nazi's waren toch links? Deze vraag, die ook in Europa regelmatig opduikt, houdt de Brazilianen nu al een paar weken bezig. De Duitse ambassadeur liet zich door lokale media interviewen om de kwestie op te helderen.

Begin deze maand publiceerde de Duitse ambassade in Brazilië een Portugeestalige video op sociale media. "Duitsers verbergen hun geschiedenis niet", zo begint het filmpje. "Integendeel, we leren onze kinderen over de gruwelijkheden van de Holocaust." De video legt uit dat het in Duitsland verboden is om de Hitlergroet te brengen, hakenkruizen af te beelden, of de Holocaust te ontkennen.

Beeld screenshot

De video definieert het nazisme als een extreemrechtse stroming, en veroordeelt die vervolgens scherp. "We moeten ons verzetten tegen rechts extremisten", aldus de minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas. "Wie tegen nazi’s demonstreert is niet links, maar normaal." Het filmpje was bedoeld als reactie op de demonstraties van extreemrechts in Chemnitz, maar is in Brazilië een eigen leven gaan leiden.

"Hitler was links", zeggen Brazilianen op de Facebookpagina van het Duitse consulaat. Voor de zekerheid vertalen ze ‘Nationalsozialistische Arbeiterpartei’ naar het Portugees. "Socialistisch, dus links. Geen twijfel over mogelijk." De ambassade probeert de Brazilianen aanvankelijk nog tot rede te brengen, maar geeft het al snel op. "Duitsland heeft nog steeds een socialistische regering", aldus de heersende opvatting. "Daarom creëren ze fake news."

Beeld screenshot

De Duitse video valt midden in een verhit politiek debat in Brazilië. Op 7 oktober zijn de verkiezingen en de polarisatie tussen links en rechts is vijandiger dan ooit. Jair Bolsonaro, de extreemrechtse kandidaat die aan kop gaat in de peilingen, is neergestoken door een man met linkse sympathieën. Aanhangers van Bolsonaro zien in de Duitse video een poging om de verkiezingen te beïnvloeden: "Door de dood van miljoenen Joden aan extreemrechts toe te schrijven, probeert de Duitse ambassade Bolsonaro zwart te maken."

De discussie verplaatste zich vorige week van sociale media naar de krantenpagina’s. Daar is de conclusie unaniem dat de nazi’s wel degelijk extreemrechts waren. Folha de São Paulo duikt diep in de archieven en haalt een interview van The Guardian uit 1923 aan, waarin een jonge Adolf Hitler zijn afkeer uit van het Bolsjewisme. De krant stipt ook wat passages aan uit Mein Kampf, waarin Hitler stelt dat "het Marxisme moet worden uitgeroeid".

Beeld screenshot

De krant O Globo interviewt Georg Witschel, de Duitse ambassadeur in Brazilië. "Het is van de zotte om het fascisme of nazisme als linkse bewegingen te typeren", aldus Witschel. "Duitse en internationale historici zijn het erover eens dat het een extreemrechtse beweging was." Witschel legt uit dat de term ‘socialistisch’ werd misbruikt om de sympathie van arbeiders te winnen. "Er zijn ook een hoop wrede regimes die de term democratisch in hun naam gebruiken", aldus de ambassadeur.

Op de sociale mediakanalen van de Duitse ambassade regent het vervolgens excuses van Brazilianen. "De meeste Brazilianen kennen hun eigen geschiedenis amper, en willen nu de Duitsers de les lezen over het nazisme", aldus een van de reacties. "Brazilië maakt zich weer eens hopeloos belachelijk." Folha-columnist Leonardo Sakamoto refereert aan het WK in 2014, toen gastland Brazilië met 7-1 van Duitsland verloor: "Op dit moment voel ik meer schaamte dan toen."