De positieve neveneffecten van hoger onderwijs (zoals een hogere welvaart of lagere criminaliteitscijfers) zijn volgens Ooghe onvoldoende groot om de forse subsidies die naar het hoger onderwijs gaan te rechtvaardigen. Zo ontvangt een Belgische bachelorstudent ongeveer 13.000 euro aan subsidies. Niet-studenten betalen daarentegen via hun belastingen meer dan 8.000 euro om die subsidies te financieren.

En dus stelt Ooghe voor dat studenten na hun afstuderen een percentage van hun inkomen moeten afstaan om hun studies terug te betalen. Wie geen hoger onderwijs heeft gevolgd, hoeft dat dan uiteraard niet te doen.

‘De grote vraag is of mijn voorstel politiek haalbaar is’, zegt Ooghe. ‘Maar volgens mij is het mogelijk: landen als Nederland en Australië hanteren vergelijkbare systemen.’

Hoe werkt het in Nederland?

In Nederland bestaat een complex systeem van studiefinanciering. Tot hun dertigste kunnen studenten er tegen voordelige voorwaarden een lening afsluiten bij de overheid om hun opleiding te betalen. Geen overbodige luxe, want de inschrijfgelden liggen er flink hoger dan in België. In sommige gevallen, wanneer iemand bijvoorbeeld een nieuwe opleiding start na al een diploma hoger onderwijs te hebben gehaald, kan alleen al het inschrijvingsgeld makkelijk oplopen tot meer dan 10.000 euro. En dan is er nog geen studiemateriaal gekocht of huur betaald.

Veel studenten in Nederland vragen zo’n studiefinanciering aan: vorig jaar had 73 procent van de studenten een studieschuld. De hoogte daarvan hangt af van de kostprijs van de opleiding, maar een gemiddelde Nederlandse student staat na zijn opleiding 13.621 euro in het rood.

Dat bedrag moet na het afstuderen worden terugbetaald. Niet meteen: elke afgestudeerde krijgt eerst twee jaar respijt. Daarna begint onvermijdelijk het aflossen. Elke maand moet een bedrag verplicht worden terugbetaald. De hoogte van die maandelijkse aflossing hangt onder meer af van de openstaande schuld, net als de aflossingstijd. Die kan oplopen tot 35 jaar na het afstuderen. Zeg maar: tot aan het pensioen.

Stijgende schuldenberg

Bovendien loopt die aflossing niet altijd van een leien dakje, blijkt uit de cijfers. Begin vorig jaar waren er al honderdduizend Nederlandse studenten die de overheid hadden gemeld dat ze hun studiefinanciering niet kunnen terugbetalen. Een verdrievoudiging van het aantal sinds 2009.

De schuldenberg loopt ook razendsnel op. In totaal zijn alle oud-studenten de Nederlandse staat 11,2 miljard euro openstaande studieschuld verschuldigd.

Die schuldenlast maakt op zijn beurt dat starters het er steeds moeilijker hebben op de huizenmarkt. Want de maximale hypotheek die iemand zal krijgen van zijn bank, hangt af van de openstaande schulden die hij of zij heeft. Een Nederlander die een studieschuld heeft van 15.000 euro, zal de maximale hoogte van zijn hypotheek zien dalen met ongeveer 30.000 euro. Genoeg om dat droomhuis onbereikbaar te maken.