Steiger en Lefto over de nieuwe golf van Belgische jazz: "Het niveau kan alleen maar hoger worden"

"De geschiedenis van jazz in België gaat verder dan de saxofoon", oreerde Gilles Peterson onlangs op BBC 6, toen hij zijn luisteraars warm maakte voor Jazz Cats van Lefto. "De collectie die hij wereldwijd aanbiedt, werkt als de perfecte versterker voor wat klinkt als een geïnspireerde instroom van experimentalisten. Marc Moulin zou trots zijn!"

Geen minne woorden van de radiopresentator, labelbaas van Brownswood en patroonheilige van de goede smaak in Engeland. Lefto is een huisvriend van Peterson, maar kan zich vandaag terecht de ambassadeur van de Belgische jazz noemen, als smaakmaker van de scene. "Ik denk dat Belgische jazz op een piek zit", zegt Lefto. "En daar zal hij waarschijnlijk ook nog even blijven. Dat vind ik ontzettend goed nieuws. Het niveau kan alleen maar hoger worden, omdat zo veel bands met elkaar wedijveren. Er gebeurt echt iets in de Belgische jazz."

Concurrentie voelt het trio van Steiger evenwel niet in de scene. "Omdat heel veel muzikanten ook in verschillende bands spelen", klinkt het. "Ja, noem het gerust muzikale incest. (hilariteit) We kunnen dan ook alleen maar blij zijn als een andere groep plots een doorbraak beleeft." Lefto kan daar net zo goed vrede mee nemen. "In een klein land kan je alleen maar garen spinnen bij het succes van anderen. Ik maak graag de vergelijking met Roméo Elvis. Die was eerst sidekick in L'Or Du Commun en schoot ineens als een raket naar de top. Hij trekt nu de rest van die scene mee naar boven in het buitenland. Daar hoop ik ook op in de Belgische jazz-scene. De muziek klinkt alleszins uniek genoeg om een plaats in het buitenland te claimen."

Hoewel Steiger op de compilatie van Lefto verschijnt, ontmoeten ze elkaar nu pas voor het eerst. "Ik ben niet zo vaak in het land, anders zou ik weleens met hen rondhangen na een concert", zegt Lefto. "Ik zou zo graag twee Lefto's hebben: een die in België blijft, en een andere die voortdurend de wereld rondreist."

Toch heeft Lefto geen enkele moeite om de drie muzikanten meteen te herkennen. "Gij zijt de meest gespierde", zegt hij tegen Simon Raman. "Dus jij moet wel de drummer zijn. Dat merkte ik meteen. En jij ziet er uit als een toetsenist, Gilles (Vandecaveye, GVA). Dus Kobe (Boon, GVA) zal dan vast de bassist zijn."

Spirituele ervaring

De vier beginnen op slag over instrumenten en invloeden te praten, met het soort enthousiasme waarbij je jezelf dadelijk een outsider voelt. "Je hebt echt geen drugs nodig als je onze muziek speelt", zegt Vandecaveye ook. "Soms heb ik het gevoel dat ik uit mijn lichaam treed wanneer ik een heel ingewikkelde partij speel. Noem het gerust een spirituele ervaring. Het gebeurt weleens dat ik op een podium sta en tijd en ruimte vervagen. Dan zit ik zo intens in een stuk dat ik niet meer weet waar ik ben."

De selectie voor de compilatie was heel eenvoudig, vindt Lefto. "Ik ging gewoon door mijn muziekmappen of iTunes-lijsten en vinkte alles aan wat ik echt goed vond. Ik wilde gewoon iets sfeervol opbouwen, maar dat gaat altijd heel intuïtief: voor de radio werk ik op exact dezelfde manier. Toevallig bleken heel veel acts geaffilieerd met Sdban (platenlabel, GVA), wat de selectie makkelijk maakte. Het was vooral heel moeilijk om Franstalige bands te vinden. Alleen Glass Museum verscheen op mijn radar. Al kan ik me nauwelijks voorstellen dat er geen goede Waalse jazzbands zouden zijn."

Ook de jongens van Steiger kunnen zich niet zo meteen een Waalse groep voor de geest halen. "In Gent is er een rijke voedingsbodem voor jazz", weten ze. "Maar dat ligt natuurlijk wel erg ver van de taalgrens. (lacht)" Lefto is benieuwd hoe dat zo gegroeid is. "Een kettingreactie", gelooft toetsenist Vandecaveye. "Artiesten steken elkaar voortdurend aan. Niemand kleurt binnen de lijntjes, en dat werkt infectieus."

Lefto herinnert zich hoe zijn vader hem wakker maakte en zijn zoon meetroonde naar donkere en rokerige bars in de stad waar elke week jazz werd gespeeld. Zo'n opvoeding hebben de jongens van Steiger nooit gehad. "Bij mij begon het met Brad Mehldau", zegt Vandecaveye. "We luisterden vroeger naar héél andere muziek. Maar plots komt die flits, en weet je wat je zou willen doen. Zo is het voor ons alle drie gegaan."

Niet in het DNA

Lefto wil weten of ze ook van black jazz houden. Hij hoort de warme kant van de soulvolle jazz namelijk niet in de Belgische scene. "Dat zit waarschijnlijk niet in ons DNA", zegt Vandecaveye. "Onze jazz klinkt daardoor misschien kouder, hoewel ik wel naar black jazz luister. Maar die sound kopiëren zou niet authentiek klinken." Lefto begrijpt dat wel. Hij vindt vooral de sloppy wijze van drummen in België fascinerend, die haaks staat op de zwarte jazz in de VS. "Misschien heb je wel gelijk", knikt Raman. "Het is alleszins niet makkelijker dan funky drummen, maar misschien is er wel een soort je-m'en-foutisme dat meespeelt. Ik wil nooit te veel hoeven nadenken over hoe ik drum. Ik speel gewoon wat ik voel bij elke song. De vrijheid van improvisatie zit in elk nummer, om een grotere dynamiek te krijgen."

Tegen het eind van het gesprek grinnikt Lefto: "Blij dat je nog steeds niet hebt gevraagd waarom de jongens Steiger heten. Dat zou ik saai hebben gevonden." Sowieso zou dat een zinloze vraag zijn geweest. Als je naar hun nieuwe plaat Give Space luistert, hoor je een groep die voortdurend in de steigers staat, een werk dat eeuwig onder constructie lijkt. En tegelijk fungeert de groep als een aanlegplaats aan het water, een plek waar je aankomt en vertrekt. 

Dat ze op Give Space ook de wijde wereld wilden verkennen, mag dan ook niet verbazen. De plaat werd à la minute opgenomen op diverse locaties, zoals een pianoatelier, een bos, een boot op de Leie, in containers in de Gentse Floraliënhal en de Sint-Baafskathedraal. "Als je in een gigantische ruimte zoals de Floraliënhal speelt, word je met een heel andere akoestiek en reverb geconfronteerd dan in een perfect ingerichte muziekstudio", zeggen de drie. "Eén noot galmt daar tot vier, vijf seconden na. Je moet daar echt rekening mee houden in je compositie. De ruimte werd ineens een extra muzikant. Hopelijk hoor je dat ook op de plaat."

Steiger – Give Space, uit bij Sdban. Lefto presents Jazz Cats, uit op 5/10 bij Sdban Ultra.