Schijf 8: deze gemeenten vallen als eerste zonder elektriciteit

"We hebben van niemand bericht gekregen. Noch van de gouverneur, noch van de nutsmaatschappij, noch van Binnenlandse Zaken", reageert Johan De Rycke (CD&V), burgemeester van Beernem. Een deel van zijn gemeente wordt vanaf het begin van het elektriciteitsnet gehaald bij een stroomtekort. "Ik lees wat in de pers staat en op de website van Eandis."

De Rycke is lang niet alleen. Alle burgemeesters van gemeenten uit schijf 8 die we belden zijn misnoegd dat niemand hen officieel heeft ingelicht. "De overheid faalt. Behalve via de pers hebben wij nog geen enkele informatie gekregen. Dat getuigt niet echt van goed bestuur", zegt zijn collega uit Nevele, Johan Cornelis (CD&V). Net als heel wat collega's wijst hij met een beschuldigende vinger naar de federale regering. "Men is daar te laks in geweest. Nu wordt alles zomaar afgeschoven op de steden en gemeenten", foetert Paul Dams uit Tremelo (Open Vld). "Het is altijd hetzelfde: men verandert allerlei zaken, en uiteindelijk zijn de gemeenten het kind van de rekening."

Enkele burgemeesters vragen zich af waarom net hun gemeente in schijf 8 valt. De FOD Economie tekende het afschakelplan uit, samen met netbeheerder Elia. Dat bestaat uit 8 schijven van zo'n 500 megawatt die opeenvolgend kunnen worden afgeschakeld bij een stroomtekort. De FOD Economie en Elia hebben geprobeerd om die schijven, binnen de technische mogelijkheden van het elektriciteitsnet, zo gewichtig mogelijk te verdelen over het hele land. "Infrabel heeft ons verzekerd dat de impact op het treinverkeer het kleinst is als schijf 8 wordt afgeschakeld", zegt Vanhecke.

Politiek gelobby

Cornelis bevestigt: "De trein zou rijden, maar de slagbomen blijven tijdens de stroomonderbreking dicht. Dat is zeker een bijzonder aandachtspunt." Voorts heeft elke zone prioritaire gebruikers, zoals ziekenhuizen of woon-zorgcentra, die wettelijk zijn vastgelegd en nooit van het net worden gehaald.

In de winter van 2014-2015 kwam het plan voor het eerst in de actualiteit, maar trad toen niet in werking. "Dat heeft meteen langs alle kanten politiek gelobby veroorzaakt", klinkt het bij de FOD Economie. De reactie van Koen Van den Heuvel (CD&V), burgemeester van Puurs, is in die zin veelzeggend. "Als we betrokken waren geweest bij het opstellen van dat plan, dan hadden we niet in schijf 8 gezeten."

Als gevolg van die druk werd in 2015 beslist dat stadscentra van gemeenten met meer dan 50.000 inwoners en provinciehoofdplaatsen zoveel mogelijk vrijgesteld worden. Alle recentere veranderingen aan het plan zijn dan weer van puur technische aard.

Ondanks het gebrek aan informatie blijven de burgemeesters niet bij de pakken zitten. "Ik ben enorm teleurgesteld en boos dat dit terug aan de orde is. Toen de eerste berichten vorige week over de mogelijke inwerkingtreding van het afschakelplan opdoken, hebben we meteen met de ambtenaar samengezeten die in 2015 het noodplan heeft opgesteld", zegt Van den Heuvel. "Dat plan hebben we er nu opnieuw bijgehaald en een update gegeven."

Ook de andere gemeenten uit schijf 8 grijpen terug naar het draaiboek van toen. "Vorige keer zijn we door de diensten van de gouverneur op de hoogte gebracht. Er is toen zelfs een crisisvergadering geweest bij de gouverneur om een aantal punten te overlopen. We moesten ook meedelen welke instellingen absoluut niet zonder elektriciteit mochten vallen. Dat zijn er een stuk of zes à zeven in onze gemeente", vertelt De Rycke.

Bevolking inlichten

Die vergadering op provinciaal niveau is de laatste stap in een lange procedure die Elia opstart wanneer er afgeschakeld wordt. Die zogenaamde procedure bij schaarste start zo'n zeven dagen voor het eigenlijke afschakelen. "Wij verwittigen de federale regering en alle betrokken diensten. Twee uur later start al een eerste technische vergadering", zegt Marleen Vanhecke van Elia.

De federale regering moet dan groen licht geven om de procedure bij schaarste op te starten. Vanaf dat moment wordt er elke dag en elk uur gecommuniceerd tussen alle partijen. "We bekijken dan continu welke maatregelen we kunnen nemen om toch niet te moeten overgaan op het afschakelen van de stroomtoevoer." Vanaf de derde dag voor het afschakelen heeft Elia een goed zicht op de voorspellingen, en weet de netbeheerder onder meer hoe het zit met het aandeel hernieuwbare energie en hoeveel stroom er ter beschikking is. Dan worden er, in samenspraak met de minister, sensibiliseringscampagnes opgestart. "We nemen bijvoorbeeld contact op met de VRT, zodat Frank Deboosere de bevolking kan inlichten dat er een koude periode aankomt en over welke maatregelen burgers kunnen nemen", zegt Chantal De Pauw, woordvoerder van de FOD Economie.

Al moeten we ook niet vooruit lopen op de feiten, klinkt het bij de FOD en de netbeheerder. Zo'n afschakeling is niet voor morgen. "Bovendien zijn we helemaal up-to-date met ons plan." Niettemin vindt men bij Elia de huidige situatie hoogst opmerkelijk. "Wat we nu zien, zo vlak voor de winter, is echt wel ongeëvenaard."

Cornelis: "Waarom is er na vier jaar nog altijd geen fundamentele oplossing om situaties als deze te voorkomen? Dit gebeurt in de landen rondom ons niet."