De opslag van kernafval kan 2,7 miljard euro goedkoper, maar waar sla je nucleair materiaal het best op?
De ondergrondse berging van hoogactief en/of lang levend radioactief afval kan goedkoper, zegt de Nationale Instelling voor Radioactief Afval en Verrijkte Splijtstoffen (NIRAS). De instelling schat een besparing van maar liefst 2,7 miljard euro mogelijk. Maar waar moeten we met ons kernafval naartoe?
De aangepaste kostenraming stond vandaag op agenda van de raad van bestuur van NIRAS. “We berekenen hoeveel zo’n ondergrondse berging zou kunnen kosten”, zegt Evelyn Hooft van NIRAS. “Dat is nodig om de tarieven te bepalen. Voor die tarieven is de kostprijsberaming nu vastgelegd op 8 miljard euro voor 2 jaar. Initieel was de raming vastgelegd op 10,7 miljard euro.”
NIRAS gaat de komende twee jaar studies uitvoeren om de zaak te optimaliseren. Er wordt onder meer onderzocht of het bergingsconcept kan verbeteren en welke uitgravingstechnieken kunnen verbeterd worden. “Die optimalisatie kan betekenen dat de opslag van nucleair afval 2,7 miljard euro goedkoper kan, uiteraard zonder op de veiligheid in te boeten”, aldus Hooft.
Boomse klei
Maar waar wordt nucleair afval het best opgeslagen? Mol-Dessel, het Belgische nucleaire hoofdkwartier, is de voornaamste piste. De Boomse klei die daar de ondergrond uitmaakt, leent zich uitstekend als opslagplaats voor het kernafval. Dat zou dan op zo'n 200 meter diepte worden begraven.
Het hoogradioactief afval wordt bewaard in Doel en Tihange. Een tijdelijke oplossing die al decennia lang wordt gehanteerd
Dat scenario leek lang in koppositie te liggen, maar dat kan nog veranderen. Internationaal kiest men er steeds meer voor om nucleair afval veel dieper te begraven: 400 meter tot zelfs 1 kilometer diep. Ook de Nationale Instelling voor Radioactief Afval en verrijkte Splijtstoffen (NIRAS) onderzoekt de 400 meter-piste al langer. De raad van bestuur van het NIRAS boog zich gisteren nog eens over die vraag. Een van de deelvragen: is Mol-Dessel geschikt voor nucleair afval op een diepte van 400 meter? Zo niet: waar kan het wel?
Weinig alternatieven
"Veel alternatieven zijn er niet", zegt nucleair expert professor Walter Bogaerts (KU Leuven). Tussen 2007 en 2012 was hij CEO van Belgoprocess, een dochter van NIRAS. "De Ieperse klei zou ook geschikt zijn. Die klei zit in Knokke op de ideale diepte om er kernafval op te slaan. Maar die klei heeft een andere samenstelling dan de Boomse. Dan moet je goed onderzoeken welke impact die stoffen hebben op het materiaal waarin het kernafval wordt opgeslagen."
'Het kan ook in de Ieperse klei. In Knokke heeft die de ideale diepte voor opslag van kernafval'
Al hoeft het geen klei te zijn. "Ook rotsformaties kunnen een oplossing zijn. In Scandinavië is men daar mee bezig. Wij zouden dan bijvoorbeeld naar de Ardennen kunnen trekken. Theoretisch, toch. Bij ons is daar nog nooit onderzoek naar gevoerd."
Wachten op het beleid
NIRAS-woordvoerder Evelyn Hooft bevestigt dat de raad van bestuur zich beraadt over een 'referentiescenario'. Dat klinkt een heel stuk voorwaardelijker dan een eigenlijke beslissing. En dat heeft alles te maken met de politiek, benadrukt een ingewijde. "Al 40 jaar onderzoekt men de ondergrondse berging in weinig verharde klei. Maar een beleidsbeslissing? Daar blijven we maar op wachten."
'Men voert al veertig jaar onderzoek naar berging van nucleair materiaal. Maar op een beleidsbeslissing blijft het wachten'
Dat is uiteraard een probleem. Hoeveel denkwerk, vernuft en daadkracht het NIRAS ook aan de dag legt, de instelling is aan handen en voeten gebonden. Zolang de politiek geen knopen doorhakt, werkt NIRAS in het klad. Maar waarom sleept die zaak aan, al ruim 40 jaar? "Het is een te vuile beslissing om te nemen. Dit is het ultieme nimby-denken (not in my backyard, BVSG)", antwoordt politicoloog Carl Devos. "Of het nu veilig kan of niet, niemand wil radioactief afval in zijn achtertuin. Wie daarover een beslissing neemt, zal altijd mensen voor het hoofd stoten. Dat de politiek daar al 40 jaar stil over blijft, is van een begrijpelijke lafheid. Maar het ligt ook aan de burger. Die heeft het thema nooit aangekaart en nooit op tafel geslagen. Dat kan nog een tijdje zo doorgaan, tot er plots iets ernstigs mee gebeurt. Dan zal het kot ineens te klein zijn."