Schimmels, rotte steunbalken en zieke kinderen: in Gent verkeren sommige sociale woningen in zeer slechte staat

In de aanloop naar de verkiezingen van 14 oktober, trekt VRT NWS twee weken lang door Vlaanderen. We houden halt in acht centrumsteden en gaan er telkens op zoek naar het grootste pijnpunt. Wat weten we niet? Waar loopt het mis? En waar schoot het beleid te kort? We gaan er iedere avond verder op door in Iedereen Kiest, het verkiezingsprogramma op Eén, om 22u05. Beginnen, dat doen we in Gent. We leggen de problematiek vanavond voor aan Rudy Coddens (SP.A/Groen), Mieke Van Hecke (CD&V), Mathias De Clercq (Open VLD) en Anneleen Van Bossuyt (N-VA). Ze debatteren er over in Iedereen Kiest, om 22u05 op Eén.

Dat er in de Arteveldestad problemen zijn met sociale woningen, is niet nieuw. De documentaire Rabot legt pijnlijk bloot hoe het is om te leven in de hoge woonblokken, de cijfers leren ons dat er 11.198 mensen op de wachtlijst staan en daar gemiddeld zes jaar op staan en burgemeester Termont (SP.A) gaf toe dat het woonbeleid in zijn bestuursperiode beter kon. De voorbije zes jaar verdwenen er volgens de cijfers van de Vlaamse Maatschapij voor Sociaal Wonen dan ook 440 sociale woningen.

Als we rondlopen in de blokken aan de Kikvorsstraat in ‘Nieuw Gent’ of in de Bernadettewijk in Sint-Amandsberg, achter Gent-Dampoort, keren dezelfde verhalen telkens terug. “We worden aan ons lot overgelaten”, “we zitten in een vergeetput”, “ze laten de gebouwen gewoon verkommeren”.

Sociale huurders vertellen ons hoe ze al maanden lang problemen aankaarten bij de woningmaatschappij, maar geen gehoor krijgen. En die problemen zijn nochtans niet mals. “De muren zitten vol vocht en staan vol schimmel.” Of: “Het regent binnen, er is geen verwarming en er is geen isolatie. In de winter is het hier ijskoud en vriest de dweil aan de grond.”

Wanneer we vragen om dat op camera te herhalen, klappen veel mensen dicht. Ze zijn bang van de woningmaatschappij, vrezen dat ze uit hun woning zullen worden gezet en nergens meer terecht kunnen. Een aantal bewoners van de Bernadettewijk in Gent doen wél hun verhaal voor de camera.

Rosette toont ons hoe het altijd binnen regent in haar keuken, hoe er paddenstoelen door de muren groeien en hoe de kamer van haar kinderen vol schimmel staat. “Mijn jongste dochter mag hier niet meer wonen van de kinderarts. Ze is te ziek en woont nu ergens anders. Mijn zoon slaapt hier wel nog, tussen de schimmel.”

Het valt ons op dat dit niet het enige verhaal is van zieke kinderen in de Bernadettewijk. Langs alle kanten horen we ouders vertellen hoe hun kinderen kampen met astma, longziektes en andere medische klachten. Dokter Kristof Galle beaamt dit. Zijn praktijk ligt vlakbij de Bernadettenwijk en hij komt als huisarts dagelijks in de woningen. “Mensen kunnen inderdaad ziek worden door deze woningen. Er zitten er echt tussen die onbewoonbaar zijn, waar niemand in zou mogen wonen. We moeten een heel sterk signaal geven aan de overheid, dat hier echt iets aan gedaan moet worden.”

Verschillende bewoners vertellen hoe ze dag in dag uit moeite doen om de woning te onderhouden, maar de gebreken veel fundamenteler zijn. Neem nu Davy: “Ieder jaar sta ik hier met de verfborstels, maar de schimmel blijft er door komen.” Hij toont ons de houten steunbalken van zijn dak. “Als je daar aankomt, vallen er brokstukken naar beneden.”  Davy werkte jaren als dakwerker. Hij is bang dat het dak zal instorten.

Bij Magritte horen we hetzelfde verhaal. “Ik heb al tienduizenden euro’s geïnvesteerd in deze woning. Ik ga niet op reis, ik koop geen dure dingen en ga nooit chique gaan eten. Al mijn spaargeld gaat naar het huis. Maar wat ik ook doe, de problemen raken niet opgelost. In de winter slapen we op een matrasje beneden. Boven is het ijskoud. Het ijs staat er langs binnen op de vensters. Hoe veel ik ook poets, het huis zit vol insecten. En als ik het aankaart bij de woningmaatschappij, doen ze er niets aan. Er is geen geld genoeg, krijgen we dan te horen. En dit is al jaren bezig. Hoe veel we ook bellen, ze luisteren toch niet.”

Mageritte liet haar sociale woning onderzoeken door de woninginspectie. Wat blijkt? De woning telt 67 strafpunten. Er is een indicatie van een risico op elektrocutie, brand, ontploffing en CO-vergiftiging, er is insijpelend, opstijgend, doorslaand en condenserend vocht met schimmelvorming,… Van zodra een woning 15 strafpunten heeft, kan ze ongeschikt verklaard worden door de burgemeester. 

En Margeritte is niet de enige. We passeren langs een sociale woning met 73 strafpunten die effectief ongeschikt werd verklaard door burgemeester Termont. Wanneer dit gebeurt mag de verhuurder, in dit geval de sociale woningmaatschappij WoningGent, de woning niet langer verhuren, zonder de problemen aan te pakken. En toch blijven de huurders er wonen en betalen ze 510 euro per maand.

We leggen de situatie voor aan Tom Vandromme, expert sociale woningbeleid aan de Universiteit Antwerpen. Hij is formeel. “De huurders kunnen het betaalde bedrag terug vragen en zelfs een schadevergoeding eisen. De sociale woningmaatschappij begaat op dit moment, als ze de problemen in de woningen niet aanpakt en de mensen er laat wonen, een misdrijf en riskeert een geldboete tot 25.000 euro. De bestuurders riskeren dan in theorie een gevangenisstraf van drie jaar.”

De voorzitter van WoninGent, Guy Reynebeau (SP.A), zegt op de hoogte te zijn van de problemen in de Bernadettewijk. "Er zijn absoluut grote problemen in die wijk, maar zelfs als we dat zouden willen, kunnen we dit niet met één vingerknip oplossen. We hebben in 2017 een studie laten uitvoeren, maar het is een zeer complex dossier. Je moet afwegen of we moeten renoveren of vervangen. Bovendien is dit de oudste site die we hebben in Gent. We nemen de klachten zeer serieus en proberen zo veel mogelijk correcties uit te voeren, maar we begrijpen dat dit niet evident is voor de verhuurders. "

Reynebeau benadrukt ook dat ongeschikt verklaarde woningen zo snel mogelijk gerenoveerd worden en dat mensen die wonen in een ongeschikt verklaarde woning die niet hersteld kan worden, zo snel mogelijk andere huisvesting kunnen krijgen.

Volgens WoninGent is er ook een groot probleem met de financiering vanuit Vlaanderen. "We hebben te weinig budget om nieuwe woningen te bouwen of om oudere woningen te renoveren."