Deadline 14 oktober: geraakt het F-16-dossier nog uit het slop?

België is al drie jaar op zoek naar een vervanger voor zijn F-16-toestellen, die tussen 2023 en 2028 uit dienst gaan. Het gaat om een aankoopdossier van ongeveer 3,6 miljard euro. De aanbesteding hiervoor is sinds de zomer klaar. 

Officieel zijn nog twee toestellen in de running: de Amerikaanse F-35 van Lockheed Martin en de Europese Eurofighter van onder meer BAE. Bronnen dicht bij het dossier zeggen echter al langer dat de F-35 als winnaar uit de aanbesteding komt. De Amerikanen zouden een prijs aanbieden die ruim binnen het geraamde budget past.

Door een combinatie van koudwatervrees en gekrakeel in de regering is er tot op vandaag geen beslissing genomen. Premier Charles Michel (MR) heeft het dossier naar zich toegetrokken en weigert het voorlopig te agenderen op de ministerraad. 

Stilaan begint de tijd echter te dringen: het Amerikaanse aanbod is maar geldig tot 14 oktober, de dag van de lokale verkiezingen.  Als de regering niet binnen de vooropgestelde termijn beslist, "dan kunnen details van ons aanbod, zoals de prijzen en de leveringstermijn, wijzigen", zei de Amerikaanse ambassadeur in september.

Twee ministerraden

In principe heeft Michel nog twee ministerraden om de knoop door te hakken: deze en volgende vrijdag. Maar de kans dat hij het dossier ter tafel brengt, is klein.

"Wij willen dit graag, maar het is de premier die bepaalt waarover we spreken op de ministerraad", zegt een N-VA-bron. Diens analyse is duidelijk: het dossier is al maanden rijp om te beslissen, maar de coalitiepartners willen er niet aan.

Michel zoekt nog altijd naar een manier om de Fransen, die voor hun Rafale-toestel een aanbod buiten competitie deden, niet voor het hoofd te stoten. "En de Vlaamse partijen willen onze minister van Defensie Steven Vandeput geen succes meer gunnen voor de verkiezingen. Dan wordt hij bijna zeker burgemeester in Hasselt."

Binnen CD&V wordt dit ontkend noch bevestigd. "Het heeft gewoon geen zin om nu nog snel snel over zo'n belangrijk dossier te beslissen", klinkt het daar.

Obstakels

Vraag is wat de Amerikanen zullen doen als er voor 14 oktober geen beslissing is? 

Bronnen dicht bij het aankoopdossier verwachten niet dat ze hun aanbod radicaal zullen intrekken. Om de simpele reden dat Lockheed Martin ook weet dat een nieuwe miljardenbestelling binnen handbereik ligt. Zo’n deal laat je - na jaren intensief gelobby - niet zomaar schieten omwille van een gemiste deadline.

Tegelijk doemen er wel een aantal technische problemen op. Het Amerikaanse aanbod had een levensduur van acht maanden. Wat al langer was dan gebruikelijk. Het aanbod verlengen is niet zo eenvoudig als het lijkt. Voor enkele weken kan het wellicht wel zonder problemen, maar daarna wordt het Amerikaanse cijferwerk beïnvloed door allerlei randfactoren, zoals de inflatie en beschikbaarheid van fabrieken.

En als de Amerikanen hun aanbod (moeten) wijzingen, dompelt dat heel de aanbesteding voor de vervanging van de F-16 in juridische twijfel. Want en cours de route aanpassingen doorvoeren aan een aanbesteding, mag in principe niet zonder dat heel die aanbesteding opnieuw wordt opengesteld voor andere aanbiedingen. 

Versta: dan dreigt de hele procedure opnieuw te moeten beginnen, met een aangepast voorstel van Eurofighter en wie weet ook eentje van de Fransen.