"Gewestplan schrappen moet betonstop betaalbaar maken"

De betonstop houdt in dat tegen 2040 geen nieuwe ruimte in Vlaanderen meer aangesneden mag worden om te bouwen. Eigenaars die hun bouwgrond omgezet zien in natuur of landbouwgrond, krijgen recht op een volledige schadevergoeding, gebaseerd op de marktprijs. 

Maar omdat er veel onbebouwde percelen zijn, die bestemd zijn als woongebied in het gewestplan, dreigt dat een onbetaalbare miljardenfactuur te worden volgens professor Ruimtelijke planning Tom Coppens en professor Stedenbouw Guy Vloebergh (Universiteit Antwerpen): "Te meer omdat bouwgronden maar met mondjesmaat vrijkomen omdat eigenaars speculeren op hogere prijzen. Daarom zit er niets anders op dan het gewestplan te schrappen."

Het gewestplan is bijna 45 jaar oud. "De beslissingen die genomen zijn in de jaren 70 voor de bestemming van de woongebieden, zijn nu niet meer te verdedigen", zegt Tom Coppens. "Er is de klimaatverandering, de verkeerscongestie die alsmaar toeneemt. Het zou onverantwoord zijn om alle slecht gelegen gronden nog te bebouwen." 

Concreet denken ze aan een overgangsperiode van drie jaar. Woongebiedbestemmingen buiten de afgebakende stedelijke gebieden die na drie jaar niet bebouwd zijn, moeten opnieuw als bouwgrond herbevestigd worden door een bestuur. "Dat betekent dat goed gelegen gronden, die bijvoorbeeld goed zijn uitgerust met voorzieningen en openbaar vervoer, opnieuw in gebruik genomen zullen worden", zegt Coppens. "Maar ook dat op slecht gelegen gronden niet meer gebouwd kan worden." 

Wie na het schrappen van het gewestplan niet meer op zijn grond kan bouwen, zal nog altijd een compensatie krijgen. "Maar omdat de afschaffing per decreet geregeld wordt, hoeft de compensatie niet de gebruikelijke planschaderegeling te volgen", verduidelijkt Coppens. "Daardoor zal de speculatiewaarde sterk dalen, waardoor ook de compensatie veel rechtmatiger zal zijn en de betonstop betaalbaar wordt."

Coppens en Vloebergh beseffen dat het geen makkelijk verteerbaar plan is, maar ze vinden het niet van de pot gerukt. In het verleden werden de duinen in Vlaanderen beschermd tegen verdere bebouwing door het zogenoemde Duinendecreet uit 1993. "De duinen waren bouwgrond en de Vlaamse overheid heeft die herbestemd in duinengebied. Ik denk dat iedereen heel blij is dat de duinen niet zijn volgebouwd maar dat we die toch voor een groot deel hebben gevrijwaard", zegt Coppens. "Er is een precedent in de geschiedenis geweest, daarom denken we dat dit idee een kans maakt".