Sinds half 5 zat een ‘uitgebreide kern’ samen, met de viceministers en ook de ministers van de financiële departementen (Financiën, Sociale Zaken en Begroting). Eerder vandaag had premier Charles Michel (MR) aparte gesprekken met kopstukken van verschillende partijen. Onder meer Jan Jambon en Johan van Overtveldt passeerden de revue.

CD&V-vicepremier Kris Peeters - die maandagnacht niet meer naar de onderhandelingstafel terugkeerde bij gebrek aan garanties over een meerwaardebelasting - was er vandaag opnieuw bij, maar dat leidde niet tot een doorbraak.

“Motiveren om te investeren”

Bij aanvang van de gesprekken, rond 17 uur vanmiddag, liet Open VLD’er Alexander De Croo verstaan dat hij ‘de onderhandelingen in een andere richting wil sturen. “De echte discussie gaat over welke maatregelen we moeten nemen om onze economie te stimuleren, over hoe we mensen kunnen motiveren om te investeren in de economie. Niet over welke belastingen we nog gaan uitvinden”, klonk het.

Concreter dan dat werd De Croo daarover niet. Ook over de vraag wanneer een akkoord rond zou kunnen zijn, bleef hij vaag. Al merkte de liberaal wel op dat enkel de begroting vrijdag rond moet zijn voor Europa. “En het is goed dat CD&V weer aan tafel komt, dan kunnen we weer een beetje werken”, besloot hij.

Hoog spel

CD&V gooide maandag rond middernacht de knuppel in het hoenderhok. De partij eiste garanties dat de door haar gevraagde meerwaardebelasting er voor het einde van het jaar zou komen en besloot maandag niet meer naar de onderhandelingstafel terug te keren. Vicepremier Kris Peeters stuurde zijn collega-ministers wel nog een nieuw voorstel, waarover hij dinsdagochtend om negen uur opnieuw wilde samenzitten.

Open Vld’er Alexander de Croo sprak wel. De liberaal wil de onderhandelingen in een andere richting sturen, zo liet hij verstaan. “De echte discussie gaat over welke maatregelen we moeten nemen om onze economie te stimuleren, over hoe we mensen kunnen motiveren om te investeren in de economie. Niet over welke belastingen we nog gaan uitvinden”, klonk het.

Concreter dan dat werd De Croo daarover niet. Ook over de vraag wanneer een akkoord rond zou kunnen zijn, bleef hij vaag. Al merkte de liberaal wel op dat enkel de begroting vrijdag rond moet zijn voor Europa. “En het is goed dat CD&V weer aan tafel komt, dan kunnen we weer een beetje werken”, besloot hij.

De christendemocraten speelden daarbij hoog spel. De premier werd dinsdagmiddag immers om 14 uur in de Kamer verwacht, om er met een akkoord op zak zijn beleidsverklaring af te leggen. Meteen zouden nog slechts enkele uren resten om tot een akkoord te komen.

Ongenoegen over demarche CD&V

Maar premier Michel en coalitiepartners N-VA, Open VLD en MR lieten zich dus niet voor het blok zetten. De ‘state of the union’ wordt uitgesteld, zo klonk het nadat de premier en de overige vicepremiers nog een kleine twee uur hadden samengezeten om zich over de demarche van de CD&V te bezinnen.

De coalitiepartners zijn misnoegd over de houding van CD&V. “Een bizarre situatie”, zo verklaarde Jan Jambon (N-VA) aan de VRT. “We hebben regelmatig contact gehad (met Kris Peeters, red.). Hij heeft elke keer zijn komst aangekondigd, maar dat is niet gebeurd.”

“Een onderhandeling voer je aan tafel, niet net door je te verschansen in je kabinet”, zegt Open VLD’er Alexander De Croo, die van tijdverlies spreekt. “Dat is mijn stijl niet.”

Agenda zelf bepalen

De premier probeert nu met de coalitiepartners een uitweg te vinden voor de geblokkeerde begrotingsgesprekken. Maar wel volgens de agenda die premier Michel zal bepalen, beklemtoont zijn entourage. Eerder was ook bij N-VA al ongenoegen te horen over het feit dat CD&V - bovenop de beslissing om maandag niet meer aan te schuiven - ook nog eens op eigen houtje de volgende bijeenkomst wilde opdringen. Dinsdagochtend om 9 uur staat naar verluidt alvast géén vergadering gepland. Minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders reist alvast niet meer naar Japan voor het staatsbezoek.

Een alternatief voor het uitstel van de beleidsverklaring had kunnen zijn om enkel de begroting al af te kloppen. Die is de facto immers rond. N-VA-vicepremier Jan Jambon liet in de loop van de avond echter duidelijk verstaan dat de verlaging van de vennootschapsbelasting en de hervorming van de arbeidsmarkt voor hem “integraal deel uitmaken van het begrotingsakkoord”. Bovendien is de vraag of het begrotingswerk zonder structurele hervormingen de toets van de Europese Commissie wel zou doorstaan.

Dat premier Michel zijn ‘state of the union’ moet uitstellen is niet heel uitzonderlijk. Ook zijn voorganger - PS’er Elio Di Rupo - moest zijn laatste beleidsverklaring in 2013 noodgedwongen uitstellen door het aanslepende begrotingswerk.

“Begroting rond op 10 miljoen na”

“De begroting? Op zowat 10 miljoen euro na is die eigenlijk rond”, poneerde MR-vicepremier Didier Reynders maandagochtend nog na een weekend van marathonvergaderen. En dat wordt in andere hoeken niet echt ontkend. “Niet alles ligt al vast, maar we zullen inderdaad geen enkel probleem hebben om die getallen rond te krijgen”, klinkt het.

Hoe het gat dan precies gedicht wordt? Een belangrijke brok is voor de gezondheidszorg. Bevoegd minister Maggie De Block (Open VLD) beloofde destijds al dat ze volgend jaar 673 miljoen euro zou besparen. Daar komt nog zowat 200 miljoen euro bij, waardoor de gezondheidszorg goed is voor ‘een klein miljard’ van de totale inspanning. Het geld komt onder meer van het aanpakken van de overconsumptie van geneesmiddelen en het overtollige gebruik van medische scans, nieuwe afspraken rond terugbetaling van geneesmiddelen met de farmasector en het terugdringen van het overschot aan ziekenhuisbedden.

Roerende voorheffing blijft overeind

Voorts lijkt ook de stijging van de roerende voorheffing overeind te blijven. Gaat die van 27 naar 30 procent, dan moet dat volgens de jongste tabellen zowat 300 miljoen euro opleveren. Al waarschuwen sommige partijen dat het totaalplaatje zal bepalen of die nieuwe stijging van de roerende voorheffing verteerbaar is. “We beseffen dat er iets moet gebeuren bij de inkomsten, maar op bepaald moment wordt het van het goede te veel”, zo viel maandagavond bij een insider op te tekenen. Hetzelfde geldt naar verluidt voor andere fiscale pistes, zoals bijvoorbeeld rond de beurstaks.

De tabel van premier Michel voorzag maandagochtend ook in een extra belasting op tankkaarten van mensen met een bedrijfswagen. Die zou voor rekening zijn van de werkgevers en moet zowat 100 miljoen opleveren, maar N-VA ziet dat voorstel naar verluidt liefst nog sneuvelen.

Pensioen

Michel en co zouden ook opnieuw morrelen aan de pensioenen. Zo zouden bepaalde tantièmes en ziektepensioenen “anders worden ingevuld”, terwijl ook de diplomabonificatie opnieuw opduikt. Dat de welvaartsenveloppe dit keer niet volledig zou worden aangewend, is nog niet voor iedereen een uitgemaakte zaak. De voorbije twee jaar werd de volledige besteding door de centrumrechtse coalitiepartners geregeld ingeroepen om te stellen dat de regering-Michel ‘socialer is dan de socialisten’.

Redesign van de overheid

Zorgenkind blijft voorts de intussen beruchte ‘redesign’ van de overheid. Vanuit de oppositie klinkt al maanden het verwijt dat de honderden miljoenen die daarvoor ingeschreven staan niet gehaald zullen worden. In regeringskringen geeft men nu toe dat gedacht wordt om de redesign gedeeltelijk te vervangen door meer algemene besparingen in de primaire uitgaven. ‘Niet lineair’, beklemtoont een betrokkene. “Het is weliswaar redelijk algemeen, maar toch gecibleerd volgens een conceptuele aanpak.” Digitalisering zou daarbij een niet onbelangrijke rol spelen.

Evergreens als fiscale fraudebestrijding, rentemeevallers en inkomsten uit dividenden vormen het sluitstuk van de voorliggende begrotingstabellen. En zelfs al is de begroting nog niet afgeklopt, goed nieuws is alvast dat er ‘dit keer geen lucht in zit’, klinkt het in N-VA-kringen. De volledige buffer voor tegenvallende fiscale inkomsten van 1 miljard euro blijft niet overeind, ‘maar een aanzienlijk deel ervan toch wel’.