Enkel economie kan het klimaat redden
Bart Van Craeynest is hoofdeconoom bij werkgeversorganisatie Voka.
Twintig graden in oktober, een nieuw rapport van het VN-klimaatpanel IPCC en een Nobelprijs voor Economie voor het opnemen van klimaatverandering in macro-economische modellen. De klimaatverandering staat volop in de schijnwerpers. En terecht. De gevolgen daarvan worden immers meer en meer tastbaar. Het is geen toeval dat extremere weersomstandigheden vaker lijken voor te komen. En dat zal de komende decennia alleen maar erger worden. De economische impact daarvan is enorm.
Het nieuwe IPCC-rapport gaat na hoeveel verschil het uitmaakt als we de opwarming van de aarde straks kunnen beperken tot 1,5 graden in plaats van 2 graden. In het klimaatakkoord van Parijs werd het compromis opgenomen dat we mikken op een opwarming van 2 graden, maar eigenlijk moeten streven naar een van 1,5 graden. De verschillen tussen beide scenario’s zijn enorm.
Voor de duidelijkheid, met het huidige mondiale beleid liggen we niet op schema voor 2 graden opwarming, laat staan voor 1,5, maar eerder een globale opwarming met 3 à 4 graden. Volgens de IPCC-wetenschappers blijft 1,5 graden nog altijd haalbaar, maar dat vereist dan wel dringende en doortastende actie op wereldschaal.
Geen groei is geen optie
Tegen de achtergrond van de enorme klimaatuitdaging werd enkele weken geleden door een groep academici wel een heel doortastende oplossing op tafel gegooid: stop de economische groei. Dat lijkt te helpen om de klimaatdoelstelling te realiseren, maar zou sowieso heel wat andere problemen op de spits drijven en is eigenlijk gewoon onmogelijk. Onze economie, onze welvaartsstaat en zelfs onze hele samenleving zijn gebaseerd op een streven naar economische groei. Zolang ouders universeel willen dat hun kinderen het beter hebben dan henzelf, zal er economische groei nodig zijn om dat op ruime schaal te realiseren.
Elke aanpak van de klimaatuitdaging zal moeten kaderen binnen een economische realiteit, anders heeft die hoe dan ook geen kans op slagen. Mensen vragen om ‘milieubewuster’ te leven, kan sympathiek overkomen, maar zal nooit de gedragswijzigingen op grote schaal met zich mee brengen die nodig zijn om de klimaatdoelstellingen te realiseren.
Elke aanpak van de klimaatuitdaging zal moeten kaderen binnen een economische realiteit, anders heeft die hoe dan ook geen kans op slagen
Aan de andere kant van het spectrum is ook het ronduit verbieden van vervuilende activiteiten geen werkbare oplossing. Dat is een veel te bot instrument dat heel wat onnodige economische schade met zich mee brengt, enorme weerstand oproept en dus ook niet leidt tot optimale oplossingen.
De beste, en allicht de enige haalbare, manier om op voldoende grote schaal een antwoord te bieden voor de klimaatuitdaging blijven de klassieke economische recepten van prijszetting en innovatie. Voor zoveel mogelijk vervuilende activiteiten moet op een zo groot mogelijke schaal een correcte prijszetting georganiseerd worden. Die prijs moet ook rekening houden met de potentiële schade via de klimaatverandering. Via zo’n correctere prijszetting kunnen schadelijke activiteiten op een efficiënte manier afgeremd worden. Een duidelijk voorbeeld daarvan is slim rekeningrijden, waarmee via een correctere prijs voor autorijden op een bepaalde plek op een bepaald tijdstip de files en de bijbehorende vervuiling aangepakt kunnen worden.
Via een correctere prijszetting kunnen schadelijke activiteiten op een efficiënte manier afgeremd worden
Daarnaast moet volop ingezet worden op innovatie. Op dat vlak werden er in het verleden al fantastische resultaten geboekt met milieuvriendelijkere productieprocessen, energie-efficiëntere woningen en voertuigen, duurzame energiebronnen... En daar ligt ook de toekomst. Binnen een correcter model dat ook rekening houdt met de klimaatuitdaging zullen bedrijven op zoek gaan naar innovatieve oplossingen.
Met zijn allen
Als we de klimaatuitdaging ernstig willen aanpakken, dan moet iedereen daarbij betrokken worden: overheden, bedrijven en burgers, Europa, Amerika en Azië. Via correctere prijszetting en innovatie kan de economie richting een duurzamer groeipad gevoerd worden. Ondernemingen zullen daarop inspelen en zo een deel van de oplossing aanbrengen. Dat is de enige werkbare aanpak. Of die ook politiek voldoende breed gedragen wordt, is een moeilijker verhaal.