Op Belgisch niveau dreigt de onbestuurbaarheid
Deze verkiezing heeft de grote Belgische tegenstelling gebetonneerd: Vlaanderen is er zeker niet minder rechts op geworden, en Wallonië en Brussel schuift verder op naar links. Een federale regeringsvorming dreigt een enorme soep te worden.
Het is een verkiezing zonder grote landslides geworden. Zeker niet in Vlaanderen: de N-VA is vandaag nog net zo incontournable als ze de voorbije jaren was. Maar misschien is dat wel dé vaststelling. niemand kan een kant op zonder de partij van Bart De Wever en Theo Francken.
En de verwachting is niet noodzakelijk dat N-VA na de verkiezingen in mei veel van haar pluimen laat. Want dan zullen veiligheid en migratie veel harder de inzet worden, en kan pakweg het Francken-effect volop spelen (terwijl dat nu nog beperkt bleef tot Lubbeek).
De vergelijking gaat niet helemaal op, maar bekijk de kaart met provinciale uitslagen. Behalve Antwerpen kleurt ook Vlaams Brabant helemaal geel. Net als grote happen van Limburg en Oost-Vlaanderen.
Belgie doen draaien? Het mag
N-VA beleeft op lokaal vlak misschien niet de grote doorbraak waarop sommigen in de partij gehoopt hadden. CD&V blijft helemaal in het midden van het bed liggen, maar de federale kopstukken van N-VA doen het stuk voor stuk uitstekend.
De scores van Theo Francken in Lubbeek, van Steven Vandeput in Hasselt, van Zuhal Demir in Genk, van Jan Jambon in Brasschaat. En ook van de voorzitter zelve, die zijn voorkeursstemmen ziet stijgen in zijn Antwerpen: het is duidelijk dat de N-VA-kopstukken in hun eigen achtertuin beloond worden voor de federale regeringsdeelname. Wat ooit moeilijk lag bij de Vlaams-nationalisten - België mee draaiende houden - is dat nu duidelijk niet meer.
De Franstalige ruk naar links
De Vlaamse regeringsvorming lijkt geen moeilijke zaak te worden in deze omstandigheden, maar wie over de taalgrens kijkt ziet gigantische problemen opdoemen voor de federale regeringsvorming Vlaanderen is zeker niet minder rechts geworden is. En de prille comeback van het Vlaams Belang indachtig, zal N-VA de komende maanden nog harder haar best doen om de rechterflank af te schermen.
Dat op een moment dat Wallonië en Brussel nog een stuk linkser geworden: de PS houdt stand, Ecolo stoomt door en PTB-PVDA rukt op. Exemplarisch daarvoor is het succes van Catherine Moureaux, dochter van Philippe, en straks wellicht burgemeester van Molenbeek. Misschien zelfs in een coalitie met het kleinlinkse PTB. Als middenvinger naar de rechtse krachten in Vlaanderen kan dat tellen.
Of neem Brussel-stad en Schaarbeek, die het Maximiliaanpark met zijn transmigranten herbergen. In Brussel is er een ruk naar links: de liberalen worden gewipt, en in de plaats komt Ecolo-Groen en ook SP.A weer in het bestuur. In Schaarbeek wordt CDH gewipt door de lijst van burgemeester Bernard Clerfayt (DéFi). In de plaats komt Ecolo.
En de MR?
Maar nog belangrijker voor die formatie is het lot van de MR. In Brussel hebben die het niet goed gedaan. Zeg maar: slecht. Ze dreigen er enkele burgemeesters te verliezen. Dat kan twee dingen betekenen. De clan-Reynders, die de dienst uitmaakt in Brussel, heeft afgedaan. Of de MR is afgestraft omdat ze als enige Franstalige partij in een regering met rechtse Vlaamse partijen is afgestraft. Wellicht is het een combinatie van beide.
Om een duidelijker beeld te krijgen moet je kijken naar de MR-score in Wallonië. Ook daar is het niet goed. In Henegouwen zakt de partij met bijna vijf procent, in Luik met 4,3 procent, in Namen met 4,4 procent en in Vlaams Brabant (de fief van de Michels) met 4,1 procent. In Waver, de thuisstad van Charles Michel, duikt de MR van 55 naar 40 procent. Maar voor de duidelijkheid: Michel deed er zelf niét mee.
Maar MR zal met andere woorden twee keer nadenken voor ze nog eens als enige Franstaligen in een regering met rechtse partijen stapt. Michel zegt nu wel dat de kloof tussen MR en PS nog nooit zo klein is geweest, en dat zijn MR beter scoort dan in de peilingen, maar de Franstalige liberalen hebben wel de verkiezingen verloren.
Omdat de PS in Wallonië nog meer verliest dan de MR, zullen de Franstalige socialisten zich de komende maanden linkser opstellen om die flank af te schermen. En nog harder op de MR en N-VA inbeuken. Dat betekent dat de MR nog eenzamer wordt als ze besluit om nog eens besluit in een rechtse federale regering te stappen. Misschien kan ze CDH erbij nemen, maar ook die komen als verliezer uit de stembus.
Hoe stabiel het allemaal lijkt in Vlaanderen, zo explosief is de situatie in België. Als deze trends zich doorzetten, zouden we wel eens van de moeilijkste federale onderhandelingen kunnen krijgen die we in België al gekend hebben, en in dit landje wil dat wat zeggen. Ofwel krijg je gesprekken tussen een rechts blok aan Vlaamse kant met een weigerachtige MR en CDH, ofwel komen er onderhandelingen met een eerder links blok, en dan zijn we vertrokken voor een nieuwe communautaire ronde. In dat geval dreigt België helemaal onbestuurbaar te worden.