Dramatisch verlies CSU in Beieren luidt einde in van tijdperk van christendemocraten
De regeringspartij CSU heeft bij de verkiezingen in de Duitse deelstaat Beieren een dramatisch verlies geleden. De regeringspartij haalde 35 procent van de stemmen, de slechtste verkiezingsuitslag in de geschiedenis van de partij. Het betekent een einde aan het tijdperk van de alleenheerschappij.
De grote winnaars zijn De Groenen, die met ruim 17 procent van de stemmen de tweede partij in het parlement worden.
In Beieren tikken de klokken anders, zo sprak ooit Willy Brandt, Duits bondskanselier namens de SPD. Maar zondag lijken de uurwerken in het Duitse zuidoosten gelijkgesteld met die elders in het land, en in de rest van Europa.
Net als bij de landelijke verkiezingen een jaar geleden verliest het politieke midden en winnen de flanken. Niet alleen op links. De AfD, in de Beierse Landdag tot nu toe niet vertegenwoordigd, haalde 11 procent van de stemmen en ook de conservatieve regionale partij Freie Wähler wist wat te winnen en komt op een gelijk percentage.
Net als bij de landelijke verkiezingen een jaar geleden verliest het politieke midden en winnen de flanken. Niet alleen op links
De SPD daarentegen halveerde, viel van 20 procent terug naar terug naar ruim 9. Daarmee worden ze de op een na kleinste, of zelfs de kleinste partij van het Beierse parlement. Want de liberale FDP balanceert op het randje van de kiesdrempel van 5 procent, en heeft pas zekerheid als op maandagochtend vroeg de definitieve verkiezingsuitslag bekend wordt gemaakt.
Van de teleurgestelde CSU-kiezers stemden de meesten, zo’n 200.000, op de Groenen, zo’n 180.000 kruisten AfD aan en ongeveer evenveel de Freie Wähler. Volgens opiniepeiler Infratest Dimap vond 73 procent van de weglopers dat de CSU zich te veel op het thema immigratie heeft geconcentreerd en daardoor andere onderwerpen heeft verwaarloosd.
Personele consequenties
Voor de Duitse middenpartijen geldt de afgelopen jaren de regel: hoe groter het verlies, des te stelliger personele consequenties in eerste instantie worden afgezworen. De eerste die zondag zijn terugtreden uitsloot was CSU-voorzitter en minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer.
De Beierse minister-president Markus Söder zei dat het "natuurlijk geen leuke dag was". Daarna vertelde hij, alsof het heel gewoon was dat de CSU op zoek moet naar een coalitiepartner, dat zijn partij het liefst wil regeren met de Freie Wähler, maar ook openstaat voor gesprekken met de grote concurrent: De Groenen. De Groenen hebben daar nog niet op gereageerd, maar in een eerder stadium heeft de partij wel te kennen gegeven dat ze wil regeren.
Hoeveel zeggingskracht heeft de toch al wankelende "Grote Coalitie"? Nu dit verlies de CSU heeft teruggebracht tot wat het in feite altijd is geweest: een regionaal partijtje
Dat Söder zo zelfverzekerd over regeren praat, komt doordat er zonder de CSU geen realistische coalitiemogelijkheden zijn, ervan uitgaande dat alle partijen zich aan hun eigen voornemen houden niet met de rechts-populistische AfD in zee te gaan.
Het zou overigens goed kunnen dat de CSU uiteindelijk wel consequenties verbindt aan deze uitslag. Maar de partij zal dat pas in november doen omdat Beieren voorschrijft dat er binnen een maand na de verkiezingen een nieuwe regering moet zijn. Het ontslaan van een regerings- of partijleider zou de coalitievorming bemoeilijken. Ook zijn er over twee weken verkiezingen in de deelstaat Hessen, waar de CDU aan de macht hoopt te blijven. Chaos bij de zusterpartij zou de peilingen negatief kunnen beïnvloeden.
Landelijke coalitie
Toch zal de komende weken in Berlijn de vraag beantwoord moeten worden hoeveel zeggingskracht de toch al wankelende "Grote Coalitie" nog heeft, nu dit verlies de CSU heeft teruggebracht tot wat het in feite altijd is geweest: een regionaal partijtje. Binnen de SPD, die vorig jaar op landelijk niveau ook al een nederlaag leed, zal het debat over de destructieve invloed van regeren met CDU/CSU weer de kop op steken.
En welke invloed heeft dit op het gestage uitdoven van de macht van Angela Merkel? "Ze is niet meer zo onomstreden als ze in de afgelopen drie of tweeënhalve regeringstermijnen is geweest", zei Wolfgang Schäuble zaterdag in de Frankfurter Allgemeine Zeitung. Grote woorden van een politicus die al jaren tot Merkels trouwste ondersteuners behoort. De vraag is nu of Merkel zich op het partijcongres in december opnieuw verkiesbaar stelt als voorzitter van de CDU.
