Wat vond u van het verkiezingsaanbod van VRT NWS?

Onder de titel “Wat staat er op het spel in jouw gemeente” verscheen er van elke Vlaamse en Brusselse gemeente of stad een pagina. Mooi werk van VRT NWS en Radio 2. Je kon op die manier van elke gemeente in Vlaanderen en Brussel te weten komen hoe de kaarten lagen. Toch waren er negen klachten van politici of partijen die een fout hebben gemeld. Vaak ging het erom dat een partij of een lijsttrekker vergeten was. Je zou kunnen vinden dat negen fouten niet zo veel is op meer dan 300 pagina’s maar als je jezelf op de kaart wil zetten als marktleider in (regionale) politieke verslaggeving is elke fout er één te veel. De fouten werden wel erg vlot rechtgezet. "Jij kiest", waar de burger zelf voorstellen kon doen kreeg een mooie respons en vrijwel geen klachten, wat doet veronderstellen dat het initiatief werd gesmaakt.

Op verkiezingsdag waren er enkele mensen die wat moeite hadden om hun weg te vinden in de app met de verkiezingsresultaten.  Maar er waren nauwelijks klachten over de inhoudelijke berichtgeving op de site op verkiezingsdag en dat is  - gezien de omstandigheden - best een prestatie. 

Bij elke verkiezingscampagne komt het terug. De presentatoren, de reportages, de samenstelling van de debatten, in alles kan er partijdigheid worden gezien. Zowel “Iedereen Kiest” als TerZake in verkiezingsmodus kregen vooral dit soort reacties, al waren het er ook niet zo heel veel. Maar er zijn bijvoorbeeld best wel wat mensen die vinden dat Bart De Wever nooit kritische vragen krijgt: “Wanneer gaat VRT eens stoppen om zijn broodheer N-VA te bevoordelen. Aan De Wever worden nooit moeilijke vragen gesteld.”

Terwijl het stadsbestuur van Gent natuurlijk een knoert van een probleem over zich heen kreeg met de reportage over de lamentabele staat van de sociale woningen. Sommige kijkers vonden die reportage eenzijdig: "Zeer vertekenend en eenzijdig beeld van het beleid in Gent."

Ik ben het daar niet mee eens. Krotwoningen waar een sociale huurmaatschappij toch nog huur voor vraagt ? Dat is een pijnpunt waar journalisten wel degelijk de vinger op mogen leggen. De reportage deed precies dat en ook niet meer. Gebeurt dat net voor de verkiezingen? Jammer dan. Zoals ook andere media het recht hebben om van luchtvervuiling een thema te maken vlak voor de verkiezingen. Dat is persvrijheid. En nee, de reportage over Gent was niet getipt door een politieke partij en eenvoudig het gevolg van journalistieke research.

De uitdrukkelijke keuze om in elk debat in “Iedereen kiest” een reportage te maken over “een pijnpunt” (en dus niet over een succes) zorgde er wel voor dat het bestuur altijd wat in de hoek gedrumd werd in een deel van het debat. Bijvoorbeeld in het debat over Antwerpen zorgde dat ervoor dat burgemeester De Wever tegen iedereen in leek te moeten debatteren, al kwam dat ook omdat hij weinig steun kreeg van zijn coalitiepartner CD&V. In dat soort omstandigheden vindt de kijker de presentator vaak partijdig : "Phara de Aguirre kan haar afkeer van N-VA niet wegsteken, een schande hoe ze in een debat haar rode kleur laat zien."

Daar staat tegenover dat het pijnpunt (“illegale economie”) er één was waarvan N-VA zelf al een speerpunt had gemaakt.

In het debat over Leuven plaatste dat Mohamed Ridouani in dezelfde positie, ook al kreeg hij wel steun van coalitiepartner CD&V. De presentator wil natuurlijk zelf ook dat er geantwoord wordt op het “pijnpunt” in Leuven (huisjesmelkerij) en daardoor kan ook weer de indruk ontstaan van één tegen allen.

Ik had begrip voor één kijker die vond dat in de reportage over de Gentse woningen beter meteen ook een wederwoord van de sociale huisvestingsmaatschappij had gezeten. Tenslotte hield de reportage een beschuldiging in van een mogelijk strafbaar feit : het verhuren van ongeschikte woningen.  Het parket heeft ook een onderzoek gestart. Maar dat wederwoord is er ook geweest.  Het is nog vóór "Iedereen Kiest" uitgezonden in "Het Journaal" en op radio. Bovendien zaten de politiek verantwoordelijken voor de huisvestingsmaatschappij natuurlijk ook in "Iedereen Kiest".  Maar de huisvestingsmaatschappij was misschien ook beter aan bod gekomen in de reportage zelf.

Dat neemt niet weg dat de reportages in “Iedereen kiest” in het algemeen sterk waren. Sociale woningen in Gent, illegale economie in Antwerpen, huisjesmelkerij in Leuven, noem maar op. De redactie had voor die reportages ook tijd gekregen en dat zie je. Het zou een aansporing moeten zijn om ook zonder verkiezingen journalisten de tijd te geven voor goeie research en reportages.  Toen ik vele  jaren geleden bij TerZake werkte, was daar meer ruimte en tijd voor dan nu.  De middelen groeien niet tot de hemel, er moest bespaard worden.  Maar het blijft doodjammer als je ziet wat er eigenlijk wel kan.  En toch waren er soms  misschien ook te weinig journalistieke reflexen in de verkiezingscampagne.

Sp.a-lijsttrekker Jinnih Beels beweerde dat het afscheidnemende Antwerpse college het aantal wijkagenten had verminderd. (“De oren en de ogen weggehaald uit de wijken”) Bart De Wever beweerde het tegendeel. Het is begrijpelijk dat Phara de Aguirre aan een studiotafel niet meteen kan uitmaken wie er gelijk heeft, maar een redactie mag dat discussiepunt achteraf wel opnemen. Verschillende kijkers ergerden er zich aan dat dat niet gebeurd is: "Bart De Wever zegt een verhoging en zijn opponenten zeggen een verlaging. Welke kopstuk zegt niet de waarheid in dit geval?" en "Ik vraag mij af hoe de kijker de echte waarheid over de inzet van wijkagenten in Antwerpen kan weten."

Is het aantal wijkagenten nu gestegen of gedaald?  Het was ook al eens aan bod gekomen in het duidingsmagazine TerZake. Uit dat debat kon je afleiden dat het om een interpretatieverschil gaat.  Maar de redactie had een duidelijker antwoord mogen formuleren.

Hetzelfde beeld had ik een beetje in het debat over Leuven omdat de bestuurscoalitie zei dat huurwoningen systematisch worden gescreend, te beginnen met de oudste, terwijl de oppositie zei dat er alleen wordt gereageerd op klachten. Ook hier weet ik niet wie er nu eigenlijk gelijk had.

Het moet gezegd, de burger contacteert me vaker om een slecht punt uit te delen dan om te feliciteren. Voor één programma waren de verhoudingen omgekeerd. Het was geen stortvloed, maar er waren best wel wat spontane felicitaties en nauwelijks klachten over "Zinzen en Van Cauwelaert" met als presentator Ivan De Vadder. Hoewel het programma laat op de avond zat, had het duidelijk zijn aanhangers. Ik kon ook persoonlijk de commentaren van deze heren van stand best wel smaken.

Het Grote Debat op zaterdagavond zorgde voor een paar afkeurende reacties. De teneur van de reacties was dat het debat inhoudelijker had gemogen.  De kijker die pleit voor nog meer inhoud, dat is een vingerwijzing waar journalisten eigenlijk blij mee moeten zijn : "Dikke pluim voor Phara en Steven in "Iedereen kiest", maar het grote debat op zaterdagavond, tja, het ging over de politici zelf: welke thema's ze claimden, welke ruzie ze hadden, welke postjes ze mogen hebben, met wie ze coalitie willen vormen enz." Op de andere voorzittersdebatten (zondagavond, maandagavond) kwamen dan weer weinig opmerkingen van kijkers.

Tenslotte waren er nogal wat mensen die vonden dat de aandacht voor Wallonië en Brussel te veel weggestopt zat in de verkiezingsuitzendingen. Er wás wel aandacht voor Wallonië en Brussel,  met name ook in de verkiezingsshow, maar het duurde even voor die doorstroomde naar de site. Bovendien worden van de Waalse gemeenten niet evenveel details gegeven als van de Vlaamse. Een kwestie van mensen en middelen, maar VRT is ook de omroep van de Vlaamse Gemeenschap. Dat neemt niet weg dat de vraag naar nieuws uit Brussel en Wallonië vaak genoeg terugkomt om daar bij de volgende verkiezingen rekening mee te houden : "Ik ben een Belgische inwoner en voor zover ik weet, is Vlaanderen nog altijd geen apart land."

Behalve de terugkerende klacht over Wallonië en Brussel waren er weinig opmerkingen over de verkiezingsshow. Zelf was ik voor het eerst in jaren toeschouwer van de show.  Hoewel je zeker kan vinden dat sommige interviews wat te lang waren of niet voorbij de meest evidente platitudes geraakten, heb ik toch een heel bekijkbare uitzending gezien. Het blijft een VRT NWS huzarenstukje om zo dicht bij het kloppen van de democratische pols te zitten. Bij de actie en bij de les.

De conclusie is toch dat de VRT NWS verkiezingscampagne door de burger is gesmaakt. Een tachtigtal klachten voor een heel verkiezingsaanbod van enkele weken is ook niet zo veel. Er zijn uitzendingen van het uitstekende en spraakmakende PANO die in hun eentje ongeveer evenveel reacties genereren. De samenvatting van de opmerkingen van de burger is eigenlijk eenvoudig. De burger wil een onpartijdig en inhoudelijk sterk verkiezingsaanbod. Hier en daar vind ik ook dat daar wat kanttekeningen bij te maken waren en dat burgers gelijk hadden. Ik zal dat met de betrokkenen bespreken.  Maar VRT NWS moet eigenlijk blij zijn met de opmerkingen van de burger.  Want op onpartijdigheid en inhoud wil je je als VRT NWS nu net profileren.