Hoe groot is de kans dat De Wever en Van Besien gaan samenwerken?

Echt veel wijzer is Groen-kopman Wouter Van Besien vanmiddag niet geworden. Hij mocht als laatste aanschuiven bij De Wever, die bezig is aan een informatieronde met alle partijen. Het gesprek was hoffelijk, maar echte breekpunten werden niet op tafel gelegd. Een tweede gesprek volgt.

Wil dat ook zeggen dat er toenadering komt tussen de twee? De Wever heeft sinds afgelopen verkiezingsnacht geen moment laten voorbijgaan om de hand uit te steken naar Groen. N-VA kan de huidige coalitie voortzetten met Open Vld en CD&V. Maar met één zetel op overschot is de meerderheid wel erg krap. Met Groen, dat naar 18 procent sprong, zou hij een coalitie van de winnaars kunnen maken.

Ook in andere steden heeft N-VA als leidende partij Groen aan boord gehesen. In Sint-Niklaas en Turnhout zijn de gesprekken gestart. In Oostende hoopt Open Vld’er Bart Tommelein met CD&V, maar ook Groen en N-VA in zee te gaan.

Bovendien: bij de Antwerpse Groen-kopstukken lopen sinds zondagavond volop mailtjes binnen. Een deel van de achterban maakt duidelijk dat de puike score nu ook verzilverd moet worden in beleid, vinden ze. Ook op de sociale media voert een aantal kiezers de druk op.

 Verdeeld

Hamvraag is of zo’n groen-gele coalitie in Antwerpen ook kan werken. Van Besien houdt nog steeds de boot af. “We zullen verder praten met De Wever”, zegt hij. “Maar het zijn aftastende gesprekken. We zijn niet aan het onderhandelen over een bestuursakkoord.”

De partijtoppers zijn niet ongevoelig voor de druk van onderaf. Op het vlak van mobiliteit, verkeersveiligheid en schone lucht zijn er zaken te doen met de N-VA, beseffen ze. Maar als het gaat over diversiteit, sociaal beleid en veiligheid, blijft de kloof onpeilbaar diep. 

Dat bleek al tijdens campagne, maar ook uit onderzoek van de UGent. Groen-leden voelen het weinig affiniteit met de ideeën van N-VA, zo blijkt. Enkel Vlaams Belang scoort lager. Leefmilieu en armoedebestrijding zijn absolute prioriteiten voor de groene achterban. 

Net op het vlak van sociaal beleid wil Groen een complete ommekeer. Meer macht aan het middenveld, weg van de privatisering van de zorg. Kan je één prioriteit binnenhalen, maar elders het compleet tegenovergestelde doen van wat je principes zijn?

Dat blijkt ook uit de reacties. Voor elk mailtje dat ze binnenkrijgen om zeker in coalitie te stappen, is er eentje met een absoluut veto tegen De Wever.  Het blijft balanceren, de achterban is verdeeld. “Wat hier ook uitkomt, we gaan een deel van onze kiezers moeten teleurstellen”, klinkt het. “Het zal vooral belangrijk zijn dat we onze keuze duidelijk kunnen verantwoorden.” 

Op het partijbestuur maandagavond werd daarom beslist om de huidige lijn aan te houden. Er zal geluisterd worden, maar voorlopig niet veel meer. Pas als duidelijk wordt wat De Wever van écht plan is, wordt er definitief positie ingenomen.

Wantrouwen

Want dat speelt ook mee: het wantrouwen is groot tegenover de N-VA-burgemeester. “Hij heeft ons zes jaar uitgelachen in de gemeenteraad als we met voorstellen kwamen, waarom zou hij veranderd zijn?” 

De figuur van De Wever polariseert. Dat hij bijvoorbeeld op verkiezingsavond een grapje maakte over Schild & Vrienden, zette kwaad bloed. Maar ook zijn scherpe uitspraken over berbers of de moslimgemeenschap zijn nog niet vergeten.

Als hij een ander rol aannam, zou dat beeld kunnen bijgestuurd. Groenen verwijzen naar een opiniestuk in De Standaard van Manu Claeys van het burgerplatform sTraten-Generaal. Die opperde dat de De Wever al een heel andere toon zou aanslaan, mocht hij geen partijvoorzitter meer zijn. “Hij moet dan niet langer het onmogelijke doen, tegelijk nationaal polariseren en lokaal verzoenen.”

Toch blijft er scepsis. De Wever is wie hij is, klinkt het, en ook zijn secondanten Annick De Ridder en Koen Kennis komen regelmatig fel uit de hoek.

Strategie

Ook binnen N-VA zien voorlopig weinig mensen in hoe een geel-groene coalitie kan werken in Antwerpen. Zijn nieuwe monsterscore heeft De Wever alleen maar gesterkt in de overtuiging dat zijn huidige beleidskeuzes de juiste zijn. Een N-VA-topper: “We gaan ons veiligheidsbeleid echt niet uitbesteden aan de groenen.”

Waarom blijft De Wever dan toch keer op keer de hand reiken aan Groen? Ook strategie speelt mee. Door toenadering te zoeken tot Groen zet De Wever CD&V en Open Vld onder druk. Door de deur open te zetten voor Groen maakt De Wever hen duidelijk dat ze zijn geduld niet te veel op de proef te stellen.

Tegelijk zet De Wever Groen onder druk. Omdat Wouter Van Besien een veto stelde tegen N-VA tijdens de campagne, brengen de toenaderingspogingen van De Wever hem in een lastig parket. “Je kan niet altijd zeggen dat wij polariseren en dan niet ingaan op een voorstel om samen te besturen”, zei De Wever tijdens het afsluitende kopstukkendebat op de VRT. 

Verkiezingen komen eraan

Maar zou de coalitie in Antwerpen dan geen voorafspiegeling zijn van de komende federale en Vlaamse regering? Als dat klopt, ziet het er al helemaal niet goed uit. De Wever liet al weten dat hij nooit in zee zou gaan met Ecolo, nadat de jongerenafdeling een fotomontage maakte van Theo Francken als nazi. Ook bij de groenen is de appetijt minimaal. “Zie je ons al een migratienota schrijven samen met Francken?”, vraagt een groene topper.

De groenen hechten weinig geloof aan die veronderstelling. Ze gaan bovenal uit van eigen sterkte voor 2019. Ze wijzen naar de uitslag van de provincieraadsverkiezingen van afgelopen zondag. Als je die extrapoleert naar het federale parlement, zou de fractie Groen-Ecolo de op een na grootste worden, met één zetel minder dan de Vlaams-nationalisten. “Een coalitie zonder N-VA en wij in de plaats, waarom niet?”