Wie is ‘John’, de mysterieuze klokkenluider van ‘Football Leaks’ die zelden twee nachten op dezelfde plaats slaapt, maar het voetbal wel nóg harder op z’n grondvesten doet daveren?

In tegenstelling tot WikiLeaks-oprichter Julian Assange slaat zijn naam nog niet in als een bom. Hij doet er dan ook alles aan om onder de radar te blijven, het brein achter Football Leaks - het zogenaamde WikiLeaks van het voetbal. Nochtans was de hernieuwde klacht van Kathryn Mayorga tegen Cristiano Ronaldo voor vermeende verkrachting wereldnieuws, moesten José Mourinho, Leo Messi en Luka Modric monsterboetes betalen voor het ontduiken van belastingen en raakte nu dus zelfs de baas van de FIFA in nauwe schoentjes dankzij documenten gelekt door Football Leaks. Opvallend: de favoriete speler van de man is diezelfde Cristiano, want dat is een van de weinige dingen geweten rond de mysterieuze kerel. Net zoals hij Portugees is en geboren in Lissabon. 

De orkestmeester van Football Leaks leeft op de vlucht. Zelden blijft hij meer dan twee nachten op dezelfde plaats. Echt contact heeft hij louter met één iemand van het vermaarde Duitse weekblad Der Spiegel: Rafael Buschmann. Co-auteur van het boek Football Leaks: De smerigste deals in het betaald voetbal. Buschmann ontmoette de klokkenluider voor het eerst in een stad in Oost-Europa, begin 2016. Hij vroeg aan Buschmann om hem aan te spreken met ‘John’. 

John ziet eruit alsof hij een roadie is van een rock ‘n’ roll-band: mager, donker haar, sliertige baard, jeansjas, t-shirt. En ook die levensstijl houdt hij erop na. Een typisch nachtje uit met Buschmann, en zo hebben ze er menig beleefd in Europese steden de voorbije twee jaar, bestond uit het drinken van veel bier en wodka en op het einde van de clubnacht, namen de twee afzonderlijke taxi’s: Buschmann richting zijn hotel, John -meestal in het bijzijn van een jonge vrouw- naar God weet waar. John spreekt vloeiend vijf talen. Geld verdient hij met de verkoop van antiek op het internet: zwaarden, amuletten, mappen, wijnen uit topjaren en boeken. Dingen waarvoor Chinezen overstag gaan, net als oligarchen of Arabieren, zo vertelt John aan Buschmann. Maar zijn passie, dat is Football Leaks, wat hij steevast “zijn project” noemt.

Niemand die zijn achtergrond kent. Is hij een ontstemde makelaar, een gewezen bediende van de FIFA of UEFA die inzage heeft in contracten, een advocaat die zijn cliënten bedriegt, of misschien gewoon een heetgebakerde fan die goed is in hacken: niemand die het weet. Zijn inspiratiebronnen zijn Assange en Edward Snowden. Alleen is hij vastbesloten niet te eindigen in een ambassade zoals Assange. John maakt gebruik van software opdat de gps-coördinaten van zijn gsm aantonen dat hij ergens vertoeft in de buurt van... de Noordpool. Hij weet immers als geen ander dat hij vijanden heeft. Gevaarlijke vijanden. Tijdens een van zijn ontmoetingen met Buschmann, toonde hij een conversatie tussen stoute Russen en Kazakken die voorstelden dat ze “zich wel even zouden bekommeren” om John, met een van hen die steden opsomde waar de zoektocht kon gestart worden.

“Hij is jong en zeer intelligent”, aldus Michael Wulzinger, een van de journalisten van Der Spiegel die meewerkt aan de verkrachtingszaak rond Ronaldo en co-auteur van het Football Leaks-boek. “Een voetbalromanticus ook. Toen Rafa (Buschmann, nvdr) hem voor het eerst ontmoette, spraken ze over een Duitse tweedeklasser. John kende hun startelf uit een zekere match in de jaren ‘90 vanbuiten. Hij is een echte voetbalnerd. Alles weet hij van elke club. Omdat hij de ins en outs kent bij vele clubs, wordt hij makkelijk boos. Het lijkt erop alsof hij de wereld wil laten weten wat er zich achter de gordijnen afspeelt. Wat de fans zien, is de glitter en glamour van de voetbalindustrie. Wat de fans niet zien, is hoe deals en transfers tot stand komen, hoeveel belastingen er ontdoken worden en nog van dat alles. Hij wil dat de wereld die details kent. Hoe, bijvoorbeeld, bonusgelden gestort worden op rekeningen in de Caraïbische eilanden. Volgens data van Football Leaks, is haast elke profvoetballer die bovenmatig verdient, verbonden aan één of meerdere bedrijven die belastingen ontduiken.”

In 2008 bijvoorbeeld startte niemand minder dan José Mourinho het Kaitaia fonds op in Nieuw-Zeeland -verder dan waar hij toen trainer was, Milaan, kon moeilijk- op de naam van zijn vrouw en kinderen om zo de inkomsten uit zijn portrechten te verbergen. De beschuldigingen, bekendgemaakt door El Mundo in december 2016, waren gebaseerd op documenten van Football Leaks. Tijdens zijn drie jaar als trainer van Real Madrid, van 2010 tot 2013, heeft de ‘Special One’ naar verluidt niet één euro aan inkomsten uit portretrechten aangegeven aan de Spaanse belastingdienst. “De Spaanse autoriteiten gaven toe dat ze er geen weet van hadden. Op basis van door ons gepubliceerde informatie hebben ze een onderzoek heropend”, zegt Javier Sanchez, journalist van El Mundo die aan dat verhaal gewerkt heeft. “Vorige maand werd de zaak gesloten.” Mourinho kreeg een celstraf van één jaar met uitstel en moest een boete betalen van 2 miljoen euro.

Football Leaks oppert vooral voor een grotere transparantie in het voetbal, vergelijkbaar met Amerikaanse sportfederaties als NBA of NFL - waar contracten en lonen publiek gemaakt worden. Volgens de algemene manager van het FIFA Transfer Matching System zijn transferbedragen in ons voetbal dikwijls dubbel zo hoog als gecommuniceerd wordt. Zonder die transparantie valt het voetbal ten prooi aan corruptie, witwassen en belastingfraude, stelt het. “Het is zoals het Wilde Westen. Het geld dat in het voetbal gepompt wordt via tv-rechten, vooral het laatste decennium, heeft van de sport een bijzonder interessante markt gemaakt voor investeerders van allerlei allooi.”

In september 2015 is Football Leaks gestart met het lekken van documenten online. Tot twee keer toe moest het de site sluiten, nadat er externe druk werd uitgeoefend door mensen die het monddood wilden maken. Ook Yandex, een Russische internetreus, moest de cloud van het platform sluiten na een klacht van investeringsmaatschappij Doyen Sports, dat eerder onder de aandacht van Football Leaks kwam omwille van het zogenaamde TPO, third party ownership. Dat is een praktijk waarbij een derde partij investeert in de economische rechten van een speler met het oog op het creëren van een meerwaarde bij een latere transfer van die speler. Hun inbreng in Twente leidde er in 2016 toe dat de club bijna failliet werd verklaard, in België was de groep betrokken bij een schandaal rond RFC Seraing.

In 2016 stopte Football Leaks met het uitbrengen van online documenten maar begon het samen te werken met Der Spiegel en EIC (European Investigative Collaborations), een netwerk van twaalf andere Europese media, waaronder El Mundo (Spanje), Expresso (Portugal) en de Sunday Times (Engeland), dat zestig journalisten sterk is, waaronder Buschmann en Wulzinger. “Wij openen de deuren voor John”, aldus Wulzinger. “We publiceren zijn documenten, vertalen zijn verhalen naar mensentaal. We verifiëren zijn informatie ook. Binnen EIC werken we intens samen: we checken dingen met revisoren, fiscale experten, rechten- en economiespecialisten. Zo leggen we structuren bloot, echt labyrinten met tientallen namen, plaatsen, bedrijven, fondsen,... We hebben al duizenden documenten van Football Leaks gechecked - niet één is vals gebleken. Deze database is een goudmijn.”

Dat het wel degelijk om een mijn gaat, blijkt uit het feit dat Football Leaks maar liefst al 18,6 miljoen documenten heeft gegeven aan EIC - goed voor 500.000 bijbels. Via een zoekmachine met de naam ‘Snoop’  kunnen leden van EIC dingen opzoeken. Het eerste verhaal uitgebracht door EIC kon tellen: op de dag van de Clásico tussen Barcelona en Real Madrid in december 2016 (match waarin Sergio Ramos in de slotminuut voor de 1-1 zorgde), verscheen in El Mundo het verhaal dat Ronaldo via schemerbedrijven zijn inkomsten van portrechten verschool, voor een totale waarde van 150 miljoen euro. Dat leidde tot een gerechtelijk onderzoek, waardoor Ronaldo in juni van dit jaar akkoord ging met een boete van 18,9 miljoen euro en een voorwaardelijke straf van twee jaar. Dankzij door EIC gepubliceerde verhalen zouden ook Lionel Messi en Luka Modric hangen, terwijl ze bij de transfer van Gareth Bale van Tottenham naar Real Madrid ontdekten dat zijn agent Jonathan Barnett er samen met een zakenman maar liefst 16,3 miljoen euro aan overhield. 

“Voor mij is de grootste verrassing van Football Leaks hoe advocaten en makelaars de regels naar hun hand kunnen omzetten om zo zwaar te verdienen op transfers”, aldus Pedro Candeias, die voor Expresso werkt. “Er gaat zoveel geld ‘onder de tafel’ rond dat verstopt wordt. Het gaat niet alleen om belastingontduiking, maar ook om commissies voor makelaars. Op de transfer van Paul Pogba van Juventus naar Man United verdiende Mino Raiola 49 miljoen euro. Wat hij en de makelaar van Bale doen is niet illegaal, maar je kan je wel afvragen of het ticket voor de gewone voetbalfan die live naar een match wil kijken, hierdoor niet belachelijk duur wordt.”

“Ik beloof dat Der Spiegel in de nabije toekomst met een nieuwe golf aan ontdekkingen naar buiten komt”, stelde Wulzinger nog niet zo lang geleden. En het klokkenluidersplatform hield dus woord. Vraag is nu of de documenten van Football Leaks geldig zijn als gerechtelijk bewijs -een oorlog tussen de advocaten van beide kanten lijkt nakende.