Bye bye plastic bestek, borden en rietjes?

Vandaag ligt er zo’n 150 miljoen ton plastic afval op de zeebodem. Daarvan is 49 procent afkomstig van wegwerpplastic. Daarom komt de Europese Commissie met een wetsvoorstel dat het gebruik van de 10 meest voorkomende plastic voorwerpen op de zeebodem drastisch moet verminderen. Ook voor het afval afkomstig van visnetten, dat goed is voor 27 procent van al het vuil op de zeebodem, worden enkele maatregelen voorgesteld.

De Europese Commissie wil het wegwerpplastic verbieden waarvoor een realistisch ecologisch verantwoord alternatief bestaat. Het gaat dan over plastic wattenstaafjes, bestek, borden, rietjes, roerstaafjes en ballonstokjes. 

Voor drinkbekers en plastic bakjes voor hamburgers wil de Europese Commissie geen verbod. Maar de lidstaten moeten wel het nodige doen om het gebruik ervan drastisch te verminderen.

Verder wil de Commissie dat tegen 2025 90 procent van de drinkflessen ingezameld wordt. Lidstaten kunnen zelf beslissen hoe ze die doelstelling halen, bijvoorbeeld via de invoering van statiegeld. De dopjes van de flesjes moeten voortaan ook aan de flessen vasthangen zodat ze niet verloren gaan.

De producenten van flessen, bekers, ballonnen en filtersigaretten zullen voortaan ook mee de kosten moeten dragen voor de opruiming en verwerking van hun producten. Bovendien wordt de industrie zo gestimuleerd om minder vervuilende alternatieven te ontwikkelen.

De producenten krijgen ook etiketteringsvoorschriften opgelegd. Op bepaalde producten zoals maandverbanden, vochtige doekjes en ballonnen moet een etiket verschijnen dat duidelijk maakt hoe men zich van het product moet ontdoen.

Om het afval afkomstig van visnetten te reduceren worden de producenten verplicht mee te betalen voor de afhandeling van scheepsafval. 

In de milieucommissie van het Europees Parlement stemde een grote meerderheid voor het voorstel, en er werden nog enkele bijkomende maatregelen goedgekeurd. Ze eisen een verbod op lichte plastic zakjes, op de doosjes gemaakt van piepschuim, die bijvoorbeeld gebruikt worden voor fastfood,  en op producten gemaakt van oxo-biologisch afbreekbaar plastic. Dit is plastic dat door aanraking met UV-licht, zuurstof of warmte sneller afbreekt. De chemische stoffen die dit proces mogelijk maken zijn namelijk erg schadelijk voor het milieu. Het verbod op plastic ballonstokjes zien ze dan weer niet zitten.

De milieucommissie wil ook dat lidstaten maatregelen nemen om  het gebruik van plastic sigarettenfilters te verminderen. Plastic sigarettenfilters staan in de top 10 plastic boosdoeners. Er bestaat hiervoor een milieuvriendelijker alternatief, namelijk papieren filters.  Lidstaten moeten het gebruik van plastic filters verminderen, met 50% tegen 2025 en 80% tegen 2030.

Scholen en ziekenhuizen die plastic borden en bestek in grote hoeveelheden aankopen, mogen hun voorraad 2 jaar langer gebruiken. Ook het voorstel dat bepaalt dat dopjes moeten vastzitten aan plastic flesjes wordt met 2 jaar uitgesteld, maar dan wel enkel voor dranken die koolzuur bevatten zoals bruiswater of cola.

Grote bedrijven zoals Coca-Cola en PepsiCo zijn geen fan van het voorstel dat zegt dat dopjes moeten vastzitten aan de flesjes. Ook Nicholas Courant, woordvoerder van voedingsfederatie Fevia, vindt dat “deze maatregel technologisch niet evident is voor producten die koolzuur bevatten.” “Bovendien heeft het een enorme economische impact. De hele inpaklijn moet hervormd worden”, zegt Nicholas Courant.

"Fevia kan zich terugvinden in de doelstellingen van de Europese Commissie en neemt zelf ook engagementen om duurzamer om te gaan met verpakkingen", zegt Courant. Maar ze zijn van mening dat sommige maatregelen onvoldoende onderzocht zijn en vinden ze “te snel en ondoordacht.” Ze stellen de haalbaarheid van enkele richtlijnen in vraag. 

“Een systeem met statiegeld is bijvoorbeeld geen geschikte oplossing voor Vlaanderen”, stelt Nicholas Courant van Fevia. “In Vlaanderen doet men veel aan grensshopping”, zegt Courant. Mensen steken vaak de grens over om hun inkopen te doen. “Als je bij ons in Vlaanderen een systeem invoert met statiegeld wil dat zeggen dat bepaalde producten duurder worden, wat op zijn beurt tot nog meer grensshopping leidt. En wat doe je dan met het afval van die producten die niet afkomstig zijn vanuit ons land”, vraagt Nicholas Courant zich af.