Ook de "Viagra van de Himalaya" lijdt onder de klimaatopwarming

De Yarchagumba groeit in de Himalaya-regio van Nepal boven de 3500 meter. De naam Yarchagumba is Tibetaans voor "zomerkruid winterworm". Deze zwam groeit op de hoofden van rupsen. Voor het regenseizoen begint vallen sporen op de hoofden van rupsen die ondergronds leven. Ze dringen het lichaam binnen om er te parasiteren. De rups sterft uiteindelijk, de zwam groeit als een stengeltje uit de rups en overleeft op de groene bergwanden van de Himalaya. De rups in de winter wordt een plantje in de zomer.

De parasitaire Yarchagumba wordt al eeuwen in de maanden mei en juni geoogst door de plaatselijke dorpsbewoners. De laatste decennia is de oogst van Yarchagumba uitgegroeid tot een heuse economie. De zwam wordt traditioneel geneeskundige krachten toegedicht. Maar vooral de potentiebevorderende eigenschappen maakt het plantje populair. De Yarchagumba heeft intussen de naam "viagra van de Himalaya" gekregen. Vooral in China, maar ook in het westen vindt de zwam kopers.

Of de Yarchagumba werkelijk wonderen verricht, wordt betwijfeld. Wim Verachtert van Natuurpunt bestudeert al jaren paddestoelen van over de hele wereld. "Al in de vijftiende eeuw werd aan de Yarchagumba bijzondere eigenschappen gegeven", zegt hij. "Wetenschappelijk wordt niet alles betwist. De zwam heeft ook een duidelijke voedingswaarde. Maar zie het toch vooral als een hip hebbeding in het urbane China van vandaag dat graag gelooft in de erectiebevorderende kracht van de zwam. De prijzen stijgen op dit ogenblik met 20% per jaar. In Peking wordt tot 120.000 euro per kilo geboden, tenminste als ze in goede staat zijn."

Onderzoekers van de American Academy of Sciences bestuderen de gevolgen van klimaatverandering in de Himalaya. De toegenomen schaarste van de zwam zie ze als een van de opmerkelijkste gevolgen. Wim Verachtert: "De Yarchagumba groeit graag op koude plekken tussen 3500 en 500 meter. De wintertemperatuur mag niet boven de 4 graden gaan. Maar dat lijkt nu wel te gebeuren. Daardoor wordt de keten verstoord. De zwam leeft van de rups die op haar beurt leeft van bepaalde planten. Als een schakel hapert, is er een probleem. Voorlopig lijkt het er dus niet op dat de zwam verhuist naar hogere plekken waar het kouder is." 

Is de befaamde zwam dan met uitsterven bedreigd? Wim Verachtert: "Zo’n vaart zal het zeker niet lopen. Men is volop bezig met het kweken van de Yarchagumba in laboratoria. De experimenten zijn succesvol. In de natuur lijkt het wel mis te lopen. Er wordt minder geoogst. Maar of we dat enkel aan de klimaatopwarming moeten wijten?"

"Het heeft zonder twijfel ook te maken met overexploitatie. Er wordt te veel en te snel geplukt waardoor de zwammen hun sporen niet meer kunnen verspreiden. De regio die op deze economie draait –van Bhutan over Tibet tot Noord-China- is te groot geworden."