Vuistslagen, afpersing, opgesloten in koude cel: 1 op de 4 transitmigranten ervaart politiegeweld

Op dit moment verblijven ongeveer zevenhonderd migranten in en rond het Maximiliaanpark, vlak voor de Dienst Vreemdelingenzaken in Brussel. Veruit de meesten van hen beschouwen België als een transitland op weg naar het Verenigd Koninkrijk. Een paar honderd meter verder heeft Dokters van de Wereld een humanitaire hub voor medische en psychologische hulp, of om even tot rust te komen en de gsm op te laden. 

Vorig jaar kaartte de organisatie in deze krant al aan dat verschillende migranten hadden getuigd over politiegeweld. Om het probleem te becijferen zijn intussen 440 bezoekers van de hub bevraagd. Een op de vier verklaarde het slachtoffer te zijn geweest van politiegeweld. 

Uit interviews met bereidwilligen blijkt dat het gaat om onder meer geweld tijdens de arrestatie, waarbij een of meerdere agenten hen slaat, schopt of te lijf gaat met matrakken, en vernederende naaktfouilleringen op het commissariaat. Het Comité P, dat waakt over de werking van politiediensten, schreef in jaarverslagen al meermaals dat naaktfouilleringen “beperkt moeten blijven tot uitzonderlijke gevallen”.

“Systematische naaktfouilleringen zijn illegaal”, zegt Dokters van de Wereld in het rapport. “Nochtans getuigden 25 van de 39 gearresteerde personen dat ze daartoe werden verplicht.”

Een groot aantal gearresteerden kreeg na de vrijlating bepaalde bezittingen niet terug, zoals gsm’s, geld en juwelen. Een aantal migranten vertelde dat de politie hen sloeg omdat ze een vingerafdruk weigerden. Of dat agenten hen chanteerden met voedsel, of met geweld hun vinger op de afdrukscanner drukten. Van de gearresteerde getuigen had de helft geen toegang tot voedsel, drinken of sanitair. Verschillende migranten werden naar eigen zeggen opgesloten in een cel die sterk was afgekoeld door airconditioning, een fridge room, maar de federale politie zegt niet te weten van het bestaan daarvan.

Dokters van de Wereld noemt het martelpraktijken, zich baserend op het Istanbul-protocol dat België heeft ondertekend. Het Comité P, verschillende politiediensten en het kabinet van minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) hebben het rapport intussen ontvangen.

“We nemen het ernstig, al is het voor ons interessanter om te kijken naar het onderzoek dat het Comité P aan het afronden is”, zegt de woordvoerder van Jambon. “Maar als de zaken in het onderzoek van Dokters van de Wereld kloppen, dan moeten ze ermee naar de rechtbank. Als er mistoestanden zijn, dan moeten die bestraft.” 

Een politiebron wijst erop dat het niet eenvoudig is om op basis van het rapport uit te maken of het gaat om ‘gelegitimeerd geweld’. “De politie is net aangesteld om dwang te gebruiken als dat gelegitimeerd is, bijvoorbeeld bij hardhandig verzet.”

Politievakbond ACV denkt dat de spanningen tussen politie en migranten het laatste jaar zijn toegenomen. “Ik weet niet of agenten hardhandiger optreden, maar de sfeer wordt wel grimmiger, aan beide kanten”, zegt Joery Dehaes. “We moeten heel vaak optreden en voor een aantal agenten is dat uitzichtloos. Als het donker wordt, start het kat-en-muisspel. Het is een perceptieoorlog, om de indruk hoog te houden dat er een enorm probleem is en tegelijk te tonen: ‘Kijk eens hoe goed dat we het aanpakken.’”

De klachten in het rapport van Dokters van de Wereld komen ook naar boven als we migranten aanspreken in het Maximiliaanpark. 

Looman, 22 jaar (Soedan)

“Enkele dagen geleden hebben ze me opgepakt in de buurt van een autostrade in Antwerpen. De politie heeft me toen geslagen met de handboeien. Gisteren hebben ze me vrijgelaten en toen zeiden ze letterlijk dat ze mijn gsm niet gingen teruggeven. Ik heb die nochtans echt nodig om contact te hebben met mijn familie. Geen idee of ik hem nog terugkrijg. Ik heb Soedan in 2014 verlaten, maar ben nog maar een viertal maanden in België.”

Amar, 16 jaar (Eritrea)

“Ik vind de Belgen erg goede mensen, want ik heb hier via het burgerplatform maar liefst vier families bij wie ik kan verblijven. Maar de Belgische politie is niet goed. In Frankrijk vraagt de politie of je een slaapplek hebt, hier jaagt de politie je ’s avonds weg uit het park.”

Amar toont de littekens op zijn polsen van plastic kabelbinders die de politie als handboeien gebruikt. Zelf vindt hij dat niet zo erg. “Ik wil je ook de littekens laten zien van de stokslagen die ik in Libië heb gekregen.” Amar ziet er nog erg jong uit. Hij is minderjarig en in België zonder familie. Meer dan een kwart van de personen die bij Dokters van de Wereld getuigde over geweld, zegt minderjarig te zijn. 

Ali, 26 jaar (Irak)

“Vier uur heb ik gehandboeid gezeten, met van die plastic binders rond mijn polsen”, zegt Ali en hij toont de afdruk ervan op zijn polsen. “Toen ik zei dat ik water nodig had, antwoordde de agent enkel: ‘Ik ga je terugsturen, ja’. Ik mocht ook niet naar het toilet. Het is al de vierde keer dat ik dit meemaak.

“In 2014 ben ik Bagdad ontvlucht en ondertussen ben ik al een halfjaar in België. Mijn vrouw is met onze baby van een maand oud in Engeland geraakt. We hebben eerst een tijdje in Duitsland verbleven, maar daar is onze asielaanvraag geweigerd. Ik hoop dat ik snel in Engeland geraak. De politie beschouwt je niet als een vluchteling, maar als een voortvluchtige.”