Elke minuut worden er wereldwijd een miljoen plastic flesjes verkocht en met de berg bubbeltjesplastic op onze planeet raken we jaarlijks tien keer rond de evenaar. De wereldwijde productie van plastic is intussen gestegen tot 300 miljoen kilogram per jaar. Plastic is overal en achtervolgt ons nu ook tot in het kleinste kamertje. Onderzoekers van de Medische Universiteit van Wenen en het Oostenrijkse milieuagentschap vonden voor het eerst sporen van plastic in onze stoelgang.

Voor de pilootstudie werden stalen getest van acht proefpersonen uit Europa, Japan en Rusland. In alle stalen vonden de wetenschappers plastic deeltjes. Professor Philipp Schwabl, die het onderzoek voorstelde op een congres in Wenen, was zelf verbaasd. “Plastic is inderdaad alomtegenwoordig in ons dagelijks leven. Maar dat elk staal positief zou testen, had ik nooit verwacht.” Volgens schattingen zou bij meer dan de helft van de wereldbevolking plastic in de stoelgang te vinden zijn. Al benadrukken de onderzoekers dat de resultaten gebaseerd zijn op een erg kleine steekproef.

U hoeft niet meteen over de WC-bril te gluren, want met het blote oog valt er niets te zien. De gevonden deeltjes waren maximaal een halve millimeter groot. Per 10 gram stoelgang werden zo’n 20 deeltjes microplastics gevonden. Blijft de vraag: hoe komen die in onze grote boodschap terecht? De proefpersonen aten vis, verpakt voedsel en dronken uit plastic wegwerpflessen. “Tot vijf procent van alle plastic belandt uiteindelijk in onze oceanen. Dat plastic komt in de vissen terecht en vervuilt mogelijk onze voedselketen. Daarnaast kan het ook dat die deeltjes tijdens het verpakkingsproces in ons voedsel geraken”, stellen de onderzoekers.

Hoe ouder, hoe gevaarlijker

Professor Jeroen Raes leidt het Vlaams Darmfloraproject en analyseerde meer dan duizend Vlaamse stoelgangstalen. Plastic heeft hij toen niet gevonden. “We hebben daar toen niet specifiek naar gezocht, maar het verrast me niet. Microplastics zijn overal terug te vinden, dus is het niet verbazend dat die in de voedselketen en ook in onze darm voorkomen.”

Het Europees Parlement stemt woensdag over een verbod op een groot aantal plastic wegwerpartikelen. Onder meer plastic bestek, wattenstaafjes, rietjes, roerstokjes en stokken om ballonnen aan vast te maken staan op de lijst. Plastic flesjes moeten voortaan voor zeker 25 procent bestaan uit hergebruikt materiaal én de dop moet eraan vast blijven zitten. “Plastic wordt gevaarlijker naarmate het ouder wordt”, reageert toxicoloog Jan Tytgat (KUL). “Door zure regen, zonlicht en wrijving wordt het plastic bros. Zo worden er kleine deeltjes gegenereerd. We zien of proeven ze niet, maar nemen ze wel via de voeding op. Daarom zou ik voorstellen om op elke plastic fles een houdbaarheidsdatum te zetten. De oude flessen moeten vervolgens ingezameld en gerecycleerd worden.”

Impact op gezondheid

De maatregelen van Europa komen geen moment te vroeg. “Onderzoek op dieren heeft uitgewezen dat hele kleine deeltjes wel degelijk in de bloedbaan terecht kunnen komen”, waarschuwen de Oostenrijkse wetenschappers. “Ze richten schade aan in de darm of dringen door tot in de lever. Vooral mensen die lijden aan maag- en darmziekten kunnen hier vatbaar voor zijn.”

Volgens Jan Tytgat is er nog maar weinig geweten over de impact op onze gezondheid. “De aanwezigheid van microplastics in onze stoelgang is op zich verontrustend, maar het goede nieuws is dat er geen negatieve effecten bewezen zijn. Als je een stukje plastic inslikt, dan gaat dat inert met de stoelgang passeren. Op zich is dat niet noodzakelijk nadelig voor de gezondheid. Als die deeltjes kleiner worden, groeit het risico. Ik heb het dan niet over micro-, maar over nanodeeltjes. Zulke heel kleine deeltjes komen makkelijker in ons bloed terecht en vervolgens in al onze cellen en onze organen.”

Jeroen Raes vond in zijn onderzoek een verband tussen geneesmiddelengebruik en de darmflora. “Maar dan gaat het over chemische molecules en die zijn een pak kleiner dan microplastics. Die belanden normaal niet in de bloedbaan, maar dat weten we niet zeker.” Raes gelooft in het belang van verder onderzoek naar de aanwezigheid van plastic in onze stoelgang. “Met onze databank van half Vlaanderen kunnen we dat zeker bekijken. Dat is een interessante optie.”