Krijgen we in de toekomst luchthavens zonder verkeerstoren?

Belgocontrol nodigde een aantal vertegenwoordigers van regionale luchthavens en Defensie uit voor een studietrip naar Hongarije. In Boedapest werkt de luchthaven al met een digitale verkeerstoren en kan de Hongaarse luchtverkeersleiding ook meerdere luchthavens tegelijk vanop afstand controleren.

Een digitale verkeerstoren werkt haast volledig zoals een normale verkeerstoren, alleen kan een luchtverkeersleider hier niet door een raam naar buiten kijken om de luchthaven te zien. Zijn zicht op de luchthaven krijgt hij op een groot scherm waar een 360-graden beeld hem een perfect overzicht geeft op alle operaties. De schermen krijgen de beelden "in real time" door via een beveiligd camerasysteem.

Het grote voordeel van een digitale verkeerstoren bestaat erin dat je bij de camerabeelden van de luchthavenoperaties extra informatie kan geven. Vliegtuigen krijgen labels waardoor luchtverkeersleiders een beter overzicht hebben over welke toestellen er vertrekken en aankomen. Infraroodcamera's omzeilen de hevigste mistbanken en dankzij speciale camera's met een "Pan-Tilt-Zoom"-functie kan je nu vanop een veel grotere afstand alle details van het vliegtuig checken.

"Die functie die we "augmented reality" noemen, bevalt onze verkeersleiders enorm", zegt Gyula Hangyal, hoofd van de luchtverkeersleiders in Boedapest. Hungarocontrol, de Hongaarse luchtverkeersleiding, gebruiken al bijna een jaar die zogenoemde digitale verkeerstoren als een soort back-up mocht er iets met de huidige verkeerstoren gebeuren. Ook de opleidingen voor de nieuwe verkeersleiders gebeurt daar. Toch is het maar een kwestie van tijd of deze digitale toren zal de bestaande toren aan de luchthaven vervangen.

"Ik werk meer dan dertig jaar als luchtverkeersleider en ik durf te zeggen dat dit de toekomst is voor de luchtverkeersleiding", zegt Gyula Hangyal, hoofd van de luchtverkeersleiders in Boedapest. "Verrekijkers hebben we niet meer nodig om iets te controleren op de banen, we zomen gewoon in."

Door met camera’s te werken en die beelden door te sturen naar een beveiligde controlekamer, hoef je de operaties ook niet meer dicht bij de luchthaven uit te voeren. In Boedapest behandelen ze niet alleen alle vliegtuigen op hun luchthaven, maar controleren ze ook alle bewegingen van de toestellen die naar de luchthaven vliegen van Debrecen, een stad op zo'n 240 kilometer ver van Boedapest.

Het Hongaarse voorbeeld prikkelt ook Johan Decuyper, de CEO van Belgocontrol, want door deze technologie kan je bijvoorbeeld met één gezamenlijke controlekamer vanop afstand één of meerdere kleine luchthavens bedienen. "Nu al hebben we een akkoord om voor de luchthavens van Charleroi en Luik dit systeem in te voeren. We verkiezen dat eerder dan te investeren in de vernieuwing van de bestaande torens", zegt Decuyper.

Het is ook niet ondenkbaar dat bijvoorbeeld de Vlaamse luchthavens van Antwerpen, Oostende en Kortrijk-Wevelgem de krachten bundelen om op één gemeenschappelijke plaats een zogenoemde "remote tower" te opereren. Kostenefficiënt en een manier om zo technologisch weer aan te pikken bij de modernste ontwikkelingen. "Camera’s installeren, beelden rechtstreeks doorsturen en al die informatie vanop afstand door goed opgeleid personeel laten verwerken, is praktisch haalbaar", meent Tom Robeyn van de luchthaven van Oostende.

Naast een delegatie van de regionale luchthavens van Antwerpen, Oostende  en Kortrijk-Wevelgem namen ook enkele vertegenwoordigers van Defensie graag deel aan deze verkenningsmissie in Boedapest. Ook voor hun vliegbasissen in bijvoorbeeld Kleine-Brogel en Florennes openen  zich nieuwe perspectieven.

De kostprijs om zo'n digitale toren te installeren, loopt al gauw op tot enkele miljoenen euro's, maar het heeft als voordeel dat die investeringen snel terugverdiend worden. Bovendien blijft de luchtverkeersleiding niet langer afhankelijk van een fysiek gebouw dat eventueel door een brand of elektriciteitspanne langere tijd buiten gebruik is.

"Bovendien denk ik dat we door het toenemende luchtverkeer eerder nieuwe mensen zullen aannemen dan bestaande werknemers te ontslaan", zegt Belgocontrol, en daar zal deze technologie op korte termijn niets aan veranderen.