Bolsonaro wil "het lot van Brazilië veranderen": felicitaties voor, maar ook bezorgdheden over de nieuwe president

"Ik zal het lot van het land veranderen. Nu wordt niet langer geflirt met het socialisme, communisme, populisme en links extremisme", stelde Jair Bolsonaro in zijn toespraak.

Tijdens de campagne had Bolsonaro de linkerzijde en verschillende minderheden beledigd en gepraat over "zuiveringen". Hij bedreigde tegenstanders ook met "de gevangenis of ballingschap". Desondanks stelt hij zich nu verzoenend op. Hij had het over een "Brazilië van verschillende meningen, kleuren en oriënteringen". "Onze regering zal de grondwet trouw zijn, democratisch zijn en de individuele vrijheden respecteren. Dat is een belofte, niet van een partij, niet het ijdele woord van een man. Het is een belofte aan God", luidde het ook.

Aanhangers van Bolsonaro zien hem als een van de weinige zuivere politici, die afrekent met de corruptie en de criminaliteit bestrijdt. Tegenstanders zien in hem een gevaar voor de jonge democratie in Brazilië. De vroegere paracommando sympathiseert met de militaire dictatuur.

Bolsonaro won met 55,2 procent, tegen 44,8 procent voor Fernando Haddad, de kandidaat van de linkse Arbeiderspartij (PT).  Haddad zegt dat hij "meer dan 45 miljoen stemmen" kreeg en dat "dat belangrijk deel van de bevolking gerespecteerd moet worden". "Burgerrechten, politieke rechten, arbeidsrechten en sociale rechten staan nu op het spel. We hebben de verantwoordelijkheid om een oppositie te voeren die de belangen van de natie boven alles plaatst."

De verkiezingscampagne was zeer hard en gespannen. Hoe diep de kloof is, mag blijken uit het feit dat Haddad Bolsonaro niet gefeliciteerd heeft met zijn overwinning toen hij zijn militanten toesprak.  

Enkele Latijns-Amerikaanse staatshoofden hebben Bolsonaro al gefeliciteerd met zijn overwinning, onder meer de Argentijnse president Mauricio Macri en de Venezolaanse president Nicolás Maduro. De Chileense president Sebastián Piñera prees de Brazilianen voor een "propere en democratische verkiezing".

De Amerikaanse president Donald Trump heeft Bolsonaro al gebeld om hem te feliciteren. "President Trump belde de verkozen president van Brazilië om hem te feliciteren, alsook het Braziliaanse volk, met de verkiezingen van vandaag", zei woordvoerster Sarah Sanders. "Ze hebben allebei de sterke wil uitgedrukt om samen te werken en het leven van mensen in de VS en Brazilië te verbeteren."

Mensenrechtenorganisaties kijken met argusogen naar de overwinning van Jair Bolsonaro. "Hij voerde campagne met een openlijke antimensenrechten­campagne en liet zich geregeld discriminerend uit over bepaalde groepen in de samenleving", klinkt het in een mededeling van Amnesty International. "Als hij zijn retoriek omzet in de praktijk, vormt zijn overwinning een groot risico voor de inheemse Braziliaanse bevolking, holebi's en transgenders, zwarte jongeren, vrouwen, activisten en burgerbewegingen."

Ook Human Rights Watch is bezorgd. De organisatie lanceert een "dringende oproep" om de democratische rechten in Brazilië te respecteren. "Brazilië heeft onafhankelijke rechters, betrokken procureurs, moedige journalisten en levendige burgerbewegingen. We verenigen ons met hen om het hoofd te bieden aan eender welk initiatief dat erop uit is om de democratische rechten en instituten uit te hollen", zegt José Miguel Vivanco, HRW-directeur voor Amerika.    

(lees voort onder de tweet)

De Europese Commissie verwacht van kersvers Braziliaans president Jair Bolsonaro "dat hij werkt aan de consolidatie van de democratie, voor het Braziliaanse volk. Zoals we dat van elke toekomstige president verwachten. We respecteren de democratische keuze van het Braziliaanse volk. Brazilië is een democratisch land, met solide instellingen."

Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en Europees president Donald Tusk sturen de kersverse president "binnenkort" nog een brief met felicitaties.

Brazilië blijft "een belangrijke partner" voor de Europese Unie, klonk het nog. De EU is momenteel verwikkeld in onderhandelingen voor een nieuw vrijhandelsakkoord met het Zuid-Amerikaanse handelsblok Mercosur, waar naast Brazilië ook Paraguay, Uruguay en Argentinië deel van uitmaken. Die onderhandelingen waren tussen 2004 en 2010 op sterven na dood, maar kregen recent een boost door de protectionistische handelspolitiek van de Amerikaanse president Donald Trump. Bolsonaro rept in zijn programma met geen woord over Mercosur, en zegt "het accent te leggen op bilaterale relaties en akkoorden".