Met de nieuwe satelliet van het Europese ruimtevaartagentschap kunnen wereldwijd de meest vervuilende emissiebronnen van stikstofdioxide (NO2) bestudeerd en vergeleken worden. Die stof komt vrij bij verbranding van brandstof, hetzij in de industrie dan wel bij transport. Daarom liggen veel hotspots in de buurt van grote steden die industriële clusters combineren met veel verkeer.

Greenpeace publiceerde op basis van deze gegevens een interactieve kaart met de 50 grootste NO2-hotspots ter wereld. De Antwerpse regio is één van die hotspots, en België is één van de meest door stikstofdioxide vervuilde regio’s in Europa, zo blijkt.

U kunt inzoomen door te scrollen, of door op het plusje en minnetje te klikken. Naast het vergrootglas kan u een specifieke locatie opzoeken. Onder het tabblad ‘legends’ vindt u de verklaring van alle symbolen: een zwart bolletje is een steenkoolcentrale, rood een oliecentrale.

Het gaat bijvoorbeeld om enkele industriële clusters in China, steenkoolcentrales in India, Zuid-Afrika en Duitsland, steden met bijzonder veel transport als Santiago de Chile, Teheran, Dubai, Londen en Parijs, of verbranding bij landbouw in Congo en Angola. Andere hotspots (zoals Antwerpen, Seoel, Jakarta en New Delhi) verdienen hun plaats in de top-50 dan weer door een mix van vervuiling door transport, industrie en/of energiecentrales.

Boosdoeners: haven en auto

Dat Antwerpen zo’n hotspot is, is volgens Joeri Thijs, expert luchtkwaliteit bij Greenpeace, een gevolg van de aanwezigheid van “de tweede grootste haven van Europa” en haar industrie. Daarom is bijvoorbeeld Brussel en haar verkeersknooppunt niet zo’n hotspot. “Want daar is geen haven, en dus veel minder zware industrie”, aldus Thijs, die er daarom op aandringt dat Antwerpen op lange termijn de rol van haar haven “en de focus op logistiek en containers” herdenkt.

“Maar de hoge concentraties stikstofdioxide boven grote delen van ons land zijn ook te verklaren door het grote aantal dieselwagens en ons dicht wegennetwerk”, verklaart Thijs. “Voor onze gezondheid, en zeker die van onze kinderen, blijft dat verkeer de grootste boosdoener. Want we worden vaker en van veel dichterbij blootgesteld aan de vervuiling uit de uitlaatpijpen van auto’s, dan aan de vuile lucht uit de schoorstenen van de Antwerpse haven.”

Hallo, politici?

Thijs wijst er ook op dat Parijs en Londen na soortgelijke berichten uit het verleden al concrete langetermijnplannen opstelden, en werken aan het verbannen van álle diesel- en benzinewagens uit hun stadscentrum. Zover gaat Antwerpen, dat dit jaar weliswaar een lage-emissiezone invoerde, nog niet. Ook de overkapping van de Antwerpse ring zal volgens Thijs het probleem niet oplossen: “Dat zal lokaal allicht wel enig effect sorteren. Maar het is geen structurele oplossing, want het haalt de achterliggende oorzaken niet weg.”

Greenpeace noemt de nieuwe gegevens, na de resultaten van CurieuzeNeuzen die de concentraties van stikstofdioxide op straatniveau weergeven, dan ook opnieuw een wake-upcall voor de politici. “De politici die op dit moment in Antwerpen en de andere grote steden coalitiegesprekken voeren, mogen deze resultaten niet aan de kant schuiven. Onze steden kunnen het voortouw nemen in een snel afscheid van diesel- en nadien benzinewagens”, zegt Thijs.

Het kabinet van Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege was voorlopig onbereikbaar voor commentaar, net als dat van federaal minister van Milieu Marie-Christine Marghem, of dat van Antwerps schepen voor Leefmilieu Nabilla Ait Daoud. Antwerps schepen voor Mobiliteit Koen Kennis wilde het rapport van Greenpeace eerst “bekijken en bestuderen”.