Waarom staakt Aviapartner net nu? Zes vragen over de staking van de bagageafhandelaar
Een veldbed op de luchthaven in plaats van een ligbed aan het strand. Door de spontane staking van de bagagisten - die zeker nog doorgaat tot morgenochtend - staan duizenden reizigers aan de grond genageld op Zaventem. Zij niet alleen. Zes vragen over de staking van Aviapartner.
Is staken nu echt nodig?
Zeker en vast, zeggen de bonden. "Begin dit jaar hebben we gestaakt en sloten we een deal met de directie. Er kwam niks van in huis", zegt Sandra Langenus (ABVV). "Ze zouden 14 aanwervingen doen. Ik heb het lijstje gezien: op plaats drie stond Bruno Janssens en op plaats tien Janssens Bruno. Met zo'n truken sturen ze ons altijd wandelen. Intussen blijft de werkdruk moordend en is er een grote uitstroom van personeel dat zich ongelukkig voelt. Als je zelfs geen gordels meer krijgt in de voertuigen op het tarmac, of een jas om in de regen met koffers te sleuren, dan is er geen enkel respect meer. Wij sluiten met de directie geen akkoorden meer of het moet op papier staan, liefst als cao."
Iedereen bevestigt dat Swissport en Aviapartner - de twee bagageafhandelaars op Zaventem - zwaar onder druk staan. Vorig jaar boekte Aviapartner een nettoverlies van 2,842 miljoen euro en er zijn 49 miljoen aan schulden. "Deels een gevolg van de goedkope vliegtickets", zegt vakbondsvrouw Langenus. "Wat denk je dat er nog overschiet als je voor 25 euro van Brussel naar Spanje kan vliegen? De citroen wordt uitgeperst en onderaan de keten staan de bagagisten. Al wie zich nu boos maakt omdat hij niet kan vliegen, moet zich afvragen of hij wél tegen een hongerloon zou werken. Een paar uur op de parking van de luchthaven is al duurder dan een vlucht."
Moet het echt op dit moment?
Transporteconoom Eddy Van de Voorde (UA) vindt het wraakroepend om duizenden reizigers te treffen met een wilde staking. "Volg toch gewoon de regels van het sociaal overleg en dien een stakingsaanzegging in. Dan weten reizigers wat ze kunnen verwachten. De boel platleggen bij het begin van de herfstvakantie doen ze natuurlijk bewust. Bij het begin van de zomervakantie is het ook altijd prijs. Geen beter drukkingsmiddel dan gezinnen met kinderen die radeloos hun vakantie zien ontglippen. Veel persaandacht en dat kunnen de vakbonden gebruiken in de onderhandelingen.”
Volgens de bonden is de timing helemaal niet bewust gekozen om zo veel mogelijk reizigers te treffen. "Wij vinden dat ook heel vervelend voor die mensen", zegt Sandra Langenus. "Dit is volledig aan de directie te wijten. In januari hebben wij een premie afgesproken van 250 euro. Maandenlang hebben we daarop zitten wachten. Eind september hebben ze dan betaald, maar toen kwam de aap uit de mouw: ze hadden een bepaalde formule uitgedokterd waarbij ze een deel werknemers vakantiedagen hebben afgetrokken en dus maar een premie van 14 euro hebben uitgekeerd. Dat was de druppel. Hadden ze betaald zoals afgesproken, dan was er geen koffer blijven staan de voorbije dagen."
Waarom is deze sector zo kwetsbaar?
Het probleem is volgens transporteconoom Van de Voorde dat er maar twee spelers zijn. "Met een duopolie riskeer je dat ze samenspannen om de prijzen te zetten of dat er een 'race to the bottom' is. De vliegmaatschappijen kunnen Aviapartner en Swissport tegen elkaar uitspelen en ze zo doodknijpen."
"Als er een derde speler zou bijkomen, zou dat een wereld van verschil maken", zegt Van de Voorde, die tien jaar geleden op vraag van toenmalig staatssecretaris Etienne Schouppe (CD&V) een studie maakte over de bagage op Zaventem. "Bij een staking kunnen de andere bedrijven het werk overnemen zodat er minder gedupeerden zijn en ze zouden alle drie door het spel van de concurrentie meer verdienen, zo blijkt uit voorbeelden in het buitenland." Schouppe bevestigt dat het voorstel op tafel lag om per direct uit te breiden naar drie spelers. "Maar enkele regeringsleden lagen omwille van externe druk dwars. En dus is het nu al zo dikwijls miserie geweest. Die bagageafhandelaars hebben een duopolie en ze weten dat de vliegmaatschappijen niets kunnen doen."
‘Het is nu al nauwelijks leefbaar met twee spelers, laat staan dat er een derde bijkomt’
Uiteindelijk maakte Schouppe wel een KB dat zegt dat, wanneer er twee jaar op rij 24 miljoen passagiers op Zaventem zijn, er een derde bagageafhandelaar kan bijkomen. Vorig jaar waren het er 24,8 miljoen en ook dit jaar zit de luchthaven op koers om dat cijfer te halen. "De regering moet niet twijfelen", zegt Van de Voorde.
De vakbonden willen daar niets van weten. “Het is nu al nauwelijks leefbaar met twee spelers, laat staan dat er een derde bijkomt", zegt Langenus. "Trouwens: wie denkt dat andere bedrijven bij staking het werk overnemen, dwaalt. Niemand gaat de staking breken. Sterker, ik moet nu veel moeite doen om de mensen van Swissport aan het werk te houden."
Lees ook: ‘“Breng derde bagagespeler naar Brussels Airport”’.
Krijgen gedupeerden een schadevergoeding?
Reizigers hebben geen recht op de wettelijke compensaties die voorzien zijn voor vertraagde of geschrapte vluchten, omdat het om overmacht gaan. Vliegmaatschappijen en touroperators moeten wel een andere vlucht regelen, ofwel het vliegticket terugbetalen. Hotelkosten of andere onkosten worden dan weer niét terugbetaald. En die lopen vaak veel hoger op dan enkel het bedrag van het ticket. "Er zijn zelfs mensen die door de staking van de bagagisten hun cruise in de Verenigde Staten hebben gemist", vertelt Pierre Fivet van de koepel van reisorganisatoren. "Dat kost dus stukken van mensen, hé. En dat kunnen wij ook niet vergoeden, omdat het om overmacht gaat. Hier kunnen luchtvaartmaatschappijen en touroperators ook niets aan doen."
Waarom rommelt het zo vaak op Zaventem?
De bagagisten, de luchtverkeersleiders, het personeel van Ryanair, de werknemers van Brussels Airlines, het douanepersoneel: de sociale rust lijkt ver te zoeken op onze nationale luchthaven. "Wat vroeger de spoorwegen waren voor de vakbonden - een drukkingsmiddel - is nu de luchthaven", zegt Van de Voorde. "Als de treinen niet rijden dan nemen we de auto wel of blijven we thuis om te werken. De hinder is niet meer zo groot en dus willen de bonden hun strijd op Zaventem voeren." De reissector vindt het dan ook tijd voor minimale dienstverlening tijdens stakingen. "Een heikel punt, maar dat is nodig. De regering moet dat invoeren", zegt Pierre Fivet. "Stakers moeten beseffen dat de gedupeerden finaal hun loon betalen."
‘De luchthavenuitbater maakt 70 miljoen euro winst per jaar. Maar van wat achter de schermen gebeurt, trekt men zich niets aan’
"Bij Brussels Airport Company - nog steeds deels in handen van de overheid - moeten ze toch ook zien dat de situatie niet meer gezond is", zegt luchtvaartspecialist Luk De Wilde. “De luchthavenuitbater maakt 70 miljoen euro winst per jaar. Er wordt ook enorm geïnvesteerd om de luchthaven zelf zo aangenaam mogelijk te maken. Het is een groot shoppingcentrum. Maar van wat achter de schermen gebeurt, trekt men zich niets aan. Terwijl dat ook een grote invloed heeft op de reizigers."
Berokkent dit onze luchthaven schade?
"Meer dan de bagagisten denken", zegt Eddy Van de Voorde. "Wat denk je dat al die zakenmensen thuis gaan vertellen als ze enkele dagen later dan gepland weer op hun bestemming geraken? Dit kost ons miljoenen aan investeringen. België krijgt het imago van een bananenrepubliek. Ryanair is nu bij de gedupeerde luchtvaartmaatschappijen: dit lap je O'Leary geen drie keer hoor, of hij is weg. Het is de hoogste tijd om de vakbonden rechtsaansprakelijkheid te geven om er zo voor te zorgen dat dit soort maffiapraktijken niet meer kunnen. Het kan goed zijn dat het volgende maand opnieuw prijs is bij Swissport en dan is het opnieuw ellende."
Volgens Pierre Fivet van de reissector verloopt de bagageafhandeling in het buitenland minder problematisch. "Er is ook weleens sociale onrust, maar slechts in drie landen ligt het luchtverkeer geregeld plat omwille van de bagage: Frankrijk, Italië en... België."