Brazilië heeft stemplicht, bijna 147 miljoen mensen brachten zondag hun stem uit. Volgens waarnemers verliep de stembusslag normaal en waren er geen grote incidenten.

De voormalige 63-jarige legerkapitein zal zijn functie op 1 januari opnemen, als opvolger van Michel Temer. Na zijn overwinning heeft Bolsonaro een radicaal andere politieke koers beloofd. “Ik zal het lot van het land veranderen”, zei de ex-militair zondag. “Nu wordt niet langer geflirt met het socialisme, communisme, populisme en links extremisme.”

Desondanks stelt de ultrarechtse ex-militair zich ook verzoenend op. Hij sprak van een “Brazilië van verschillende meningen, kleuren en oriënteringen”. Tijdens de harde verkiezingscampagne had Bolsonaro de linkerzijde en verschillende minderheden beledigd en gepraat over “zuiveringen”.

Aanhangers van Bolsonaro zien hem als een van de weinige zuivere politici, die afrekent met de corruptie en de criminaliteit bestrijdt. Tegenstanders zien in hem een gevaar voor de jonge democratie in Brazilië. De vroegere paracommando sympathiseert met de militaire dictatuur; in het verleden sprak hij al zijn bewondering uit voor het militaire regime dat Brazilië tot midden jaren tachtig bestuurde. Maar: “Onze regering zal de grondwet trouw zijn en democratisch”, zei hij na zijn verkiezingsoverwinning.

Bolsonaro shockeerde eerder met vrouwonvriendelijke, racistische en homofobe uitspraken, maar zijn discours van “law and order” slaat blijkbaar aan bij de gemiddelde Braziliaan, die genoeg heeft van het geweld, de corruptie en economische problemen in het land.

Bovendien kwam de Arbeiderspartij verzwakt op het toneel. De populaire Lula da Silva zit immers in de gevangenis op beschuldiging van corruptie en mocht zich niet verkiesbaar stellen. De weinig charismatische Fernando Haddad, oud-burgemeester van Sao Paulo, werd aangeduid als lijsttrekker voor links.

“Burgerrechten op het spel”

Haddad heeft intussen gevraagd dat “zijn 45 miljoen kiezers gerespecteerd worden”. Bolsonaro bedreigde zijn tegenstanders eerder met “de gevangenis of ballingschap”.

“Burgerrechten, politieke rechten, arbeidsrechten en sociale rechten staan nu op het spel”, zei Haddad. “We hebben de verantwoordelijkheid om een oppositie te voeren die de belangen van de natie boven alles plaatst.”

Haddad feliciteerde Bolsonaro niet met zijn overwinning toen hij zijn militanten toesprak in Sao Paulo. De verkiezingscampagne was zeer hard en gespannen. Het extreemrechtse parlementslid liet tijdens de campagne weinig heel van de dertien jaar die de PT aan de macht was (2003-2016).

Haddad had vrijdag gezegd dat hij “tot het einde zou vechten tegen het fascisme” in Brazilië. Zondagochtend, toen hij ging stemmen, zei hij dat “de democratie en individuele vrijheden in gevaar waren”.

Felicitaties van Trump

De president van de VS, Donald Trump, heeft zondagavond Jair Bolsonaro – die ook wel “de Braziliaanse Trump” wordt genoemd – gebeld om hem te feliciteren met zijn overwinning bij de presidentsverkiezingen, aldus het Witte Huis. “President Trump belde deze avond de verkozen president van Brazilië, Bolsonaro, om hem te feliciteren, alsook het Braziliaanse volk, met de verkiezingen van vandaag”, zei Sarah Sanders, woordvoerster van de Amerikaanse regering.