Direct naar artikelinhoud
Verenigde Staten

Aanslagen in de VS hebben giftig klimaat van vingerwijzen gecreëerd

Studenten kwamen massaal in opstand tegen wapenbezit in Washington (maart 2018).Beeld Getty Images

De Amerikaanse media en president Trump verwijten elkaar schuldig te zijn aan het giftige klimaat waarin een aanslag volgt op een bommencampagne.

Op hoge toon eiste politiek Amerika dit weekend dat politiek Amerika zijn toon zou matigen. Na de bommencampagne tegen Democraten en CNN afgelopen week en de moord op elf Joodse synagogegangers in Pittsburgh zaterdag, was voor veel politici en commentatoren duidelijk dat de gepolariseerde retoriek oncontroleerbare effecten heeft. De oplossing is ook duidelijk: ze moeten dimmen, die anderen.

Iets meer dan een week voor de verkiezingen leidde dat vooral tot verdere polarisatie. Het gebrek aan zelfonderzoek, laat staan aan zelfkritiek, leidt tot een vicieuze cirkel van jij-bakken waarin niemand zijn gedrag of toon lijkt te veranderen.

Donald Trump ging voorop in het vingerwijzen. Volgens de Amerikaanse president zijn de media schuldig aan het giftige klimaat. “Hun constante oneerlijke verslaggeving en negatieve aanvallen drijven de mensen uit elkaar en ondermijnen een gezond debat”, zei hij vrijdag, tijdens een verkiezingsrally in Charlotte. “CNN sucks!”, klonk het uit de menigte.

Lees ook:

De reactie van Trump op de schietpartij in Pittsburgh die aan 11 mensen het leven kostte: “Wie zoiets doet, moet de doodstraf krijgen”, en een portret van de man die de aanslag pleegde. “Hij wilde gewoon joden doden.”

Vorige week nog werd de VS opgeschrikt door verschillende explosieve pakketten. Verschillende Trump-critici kregen een verdacht pakket in de bus.

“Iedereen heeft er baat bij als we de politiek van persoonlijke destructie stoppen”, zei Trump, om vervolgens ouderwets te beginnen over ‘Crooked Hillary’. Zondag noemde hij de Californische miljonair Tom Steyer, een belangrijke financier van Democratische campagnes en eventuele presidentskandidaat, “een geschifte idioot”.

Trumps retoriek

De (verbale) persoonlijke destructie blijft dus een kenmerk van Trumps retoriek. Dat Clinton en Steyer twee van de Democraten zijn aan wie afgelopen week bombrieven zijn opgestuurd, maakt hem kennelijk niet uit.

De president wijst elke relatie tussen zijn opruiende retoriek en de bommen van de hand. Vrijdag bleek de dader een Trump-fan die op Trump-rally’s was geweest. Hij woonde in een busje beplakt met heroïsche beelden van Trump, en met foto’s van zijn vijanden in het vizier van een geweer. Maar wie suggereert dat er een verband is, maakt zich in Trumps ogen zelf schuldig aan opruiende retoriek. “De media gebruiken de sinistere daden van één individu om politieke punten te scoren tegen mij en de Republikeinse partij”, zei Trump vrijdag.

‘De media gebruiken de sinistere daden van één individu om politieke punten te scoren tegen mij en de Republikeinse partij’
Donald Trump, Amerikaans president

Daarmee draaide Trump het om: hij is zelf het slachtoffer, en niet de Democraten die het doelwit waren (Trump weigerde hen in zijn rally’s zelfs bij naam te noemen; hij had het over “hoge regeringsfunctionarissen”).

De dader, Cesar Sayoc, een voormalige stripper met een lang strafblad, is inderdaad een zelfgeradicaliseerde zonderling, zo tekenden Amerikaanse kranten op uit de mond van familieleden, die waarschijnlijk psychische problemen had. Maar zelfradicalisering vindt zelden in een vacuüm plaats, iets wat Trump en rechtse media zoals Fox News niet publiekelijk erkennen.

De March For Our Lives rally in Washington (maart 2018).Beeld The Asahi Shimbun via Getty Imag

CNN

Maar ook CNN gooide olie op het vuur, met name in de bijschriften die tijdens de uitzendingen afgelopen week onder de beelden verschenen. “Trump is niet van plan enige persoonlijke verantwoordelijkheid te nemen voor het opstoken van de seriebommenmaker”, was een daarvan. Dat klonk alsof hij Sayoc zelf had gebeld. Het zijn dit soort teksten die conservatieven bevestigen in hun ideeën over de (neutrale) media.

Ook na de antisemitische schietpartij in Pittsburgh stelden sommige progressieve media dat de regering-Trump medeverantwoordelijk is. “De Aard van Trumps Schuld”, kopte website Slate. Dat de dader juist een hekel had aan Trump (veel antisemieten vinden Trump een verrader), deed aan die schuld niets af, vond de auteur. “De schutter mag hem dan wel verachten, maar de ontmenselijkende taal van de president heeft politiek geweld waarschijnlijker gemaakt.”

Vuur brandt al langer

Het is veel te simpel – zo wordt alles herleid tot Trump. Amerika is hoe dan ook een gewelddadig land, met een paar grote schietpartijen per jaar, die al voor Trump soms de kenmerken van politiek extremisme hadden. Toen de rechtsextremist Dylann Roof negen zwarte Amerikanen in een kerk doodschoot, was Barack Obama president. Het vuur brandt al langer.

Dat neemt niet weg dat ook in dit geval media en politici een rol kunnen hebben gespeeld bij het aanwakkeren van het vuur. De moordenaar in Pittsburgh, Robert Bowers, was geobsedeerd door het idee dat de migrantenkaravaan die op weg is naar de Amerikaanse grens wordt gefinancierd of georganiseerd door de Joodse vluchtelingenorganisatie HIAS. “Dat is het kwaad met een suikerlaagje”, schreef Bowers op het sociale medium Gab.

Veel conservatieven beweerden de afgelopen weken dat de karavaan wordt gesponsord door de Joodse miljonair George Soros

Soros

Veel conservatieven, onder wie Republikeinse congresleden, beweerden de afgelopen weken dat de karavaan wordt gesponsord door de Joodse miljonair George Soros. Zaterdag nog werd op Fox News beweerd dat Soros de migranten helpt via het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken – een verhaal dat aansluit bij de antisemitische complottheorie dat de Joden in regeringen over de hele wereld zijn geïnfiltreerd om de macht over te nemen.

Er zijn meer aanwijzingen dat Bowers niet ongevoelig was voor de publieke perceptie van de migranten. "Ik zie dat mensen illegalen nu invaders noemen”, schreef hij vorige week. "Dat bevalt me.” Dat was vlak nadat Newt Gingrich dat woord op Fox News was begonnen te gebruiken. “Hoe kun je dit geen invasie noemen?”

Lichtpunt

Er was één merkwaardig lichtpunt dit weekend, toen Trump in een tweet op zaterdagavond ineens over een honkbalwedstrijd begon. Hij beweerde dat de coach van de LA Dodgers een domme beslissing had gemaakt – iets wat de miljoenen Amerikanen die toen zaten te kijken, zullen beamen (en door het verlies van de Dodgers werd bevestigd). De president bleek dus toch een andere toon te kunnen aanslaan. Even was het hele land het met hem eens.

Twitter bericht wordt geladen...