Pawel Pawlikowski over zijn bejubelde film ‘Cold War’: “Mijn ouders hadden ook zo’n turbulente relatie”
Met zijn nieuwste film Cold War rijgt de Poolse regisseur Pawel Pawlikowski de prijzen aan elkaar – twee weken geleden kreeg hij op Film Fest Gent nog de Grote Prijs. Het doet hem deugd, want Cold War is een erg persoonlijk project. En het is ook een musical. Een beetje, toch. “Muziek is altijd belangrijk in mijn films.”
“Het is een musical.” Op Film Fest Gent was de Poolse regisseur Pawel Pawlikowski er niet in levende lijve bij, maar hij stuurde wel een filmpje in om zijn nieuwe film, Cold War, in te leiden. “Een musical”, dus. In The Guardian werd de film zelfs vergeleken met La La Land. En dat verbaast de Poolse filmmaker. “Dat van die musical, dat was eigenlijk maar een grapje, hoor. Cold War heeft helemaal niet de vorm of de logica van een musical. Maar critici hebben hun eigen visie: sommigen vergelijken de film met Casablanca of met het werk van Tarkovsky – wat niet echt behulpzaam is”, lacht de regisseur. “Maar het stoort me niet.”
Aantrekkingskracht
Muziek speelt hoe dan ook wel een erg prominente rol in het verhaal van Zula (Joanna Kulig) en Wiktor (Tomasz Kot), de twee hoofdpersonages die Cold War voor een periode van 15 jaar volgt. Hij is componist bij een communistisch volksensemble, zij een vrijgevochten zangeres met een mysterieus verleden. Wat hen bindt, zijn hun sterke karakters, hun steeds terugkerende aantrekkingskracht, en de muziek waaraan ze hun leven wijden. “Muziek is altijd belangrijk in mijn films”, vertelt Pawlikowski, “maar nu speelt het verhaal zich echt af in de wereld van muziek. Dat gaf me de vrijheid om er heel innovatief mee aan de slag te gaan, om muziek echt als een dramatisch element te gebruiken. Drie folksongs komen later in de film terug in een jazzkleedje, en daarna als bebopsongs. Op die manier zijn de songs de lijm van het verhaal: ze veranderen, en toch blijven ze in de kern hetzelfde.”
De Poolse volksmuziek die je in Cold War hoort, kende Pawlikowski al van toen hij nog een kind was. “Maar ook de locaties en de personages zijn allemaal gebaseerd op herinneringen aan mijn jeugd. Elke film die ik maak, is redelijk persoonlijk. Maar deze is nog veel persoonlijker.” Het opvallendste bewijs? De twee hoofdpersonages hebben dezelfde namen als Pawlikowski’s ouders, die beiden in 1989, kort voor de val van de Muur, overleden. “Maar het is niet letterlijk het verhaal van mijn ouders, natuurlijk. Ik heb me op hun verhalen geïnspireerd, ik heb ze gebruikt als een startpunt om twee personages te bedenken die nadien hun eigen leven zijn gaan leiden. Maar mijn ouders hadden een, euh, turbulente en disruptieve relatie. Ze zijn verschillende keren gescheiden, en dan weer hertrouwd. De personages in de film gaan ook telkens uit elkaar, om nadien weer samen te komen.”
‘Ik heb mijn ouders gebruikt als een startpunt om twee personages te bedenken die nadien hun eigen leven zijn gaan leiden’
Met zijn moeder verhuisde de in Warschau geboren Pawlikowski op 14-jarige leeftijd naar Londen. De regisseur leefde sindsdien vooral in Engeland, waar hij films als Last Resort en My Summer of Love draaide. Tot hij enkele jaren geleden terug naar Polen verhuisde. “Dat heeft iets te maken met ouder worden”, denkt Pawlikowski. “De wereld blijft maar veranderen, dat zie je overal, en ik had weer wat vaste grond onder mijn voeten nodig. Een beetje houvast, weet je. Ook om te kunnen nadenken over het verleden.”
Prijsbeest
Sindsdien maakte Pawlikowski twee Poolse meesterwerken: Ida, over een Poolse non die ontdekt dat ze eigenlijk van joodse afkomst is, en Cold War. Twee films die intrinsiek met elkaar verbonden lijken, al was het maar omwille van de vormelijke inkleding: zowel Ida als Cold War vallen op door het esthetische zwart-wit – “Ik kon niet de juiste kleuren vinden om de jaren 50 of de jaren 60 tot leven te wekken” – en het eigenaardige, vierkantige beeldformaat – “De beste manier om het publiek te tonen wat ze moeten zien”, aldus Pawlikowski. “Ach ja, het zijn de critici die de twee films graag met elkaar vergelijken. Voor mij zijn vooral de verschillen belangrijk: de twee films hebben een heel andere energie, en Cold War is veel dynamischer: het verhaal draait om conflicten en contrasten. Maar het zijn natuurlijk wel twee films die zich buigen over de Poolse geschiedenis.”
‘Natuurlijk vind ik die prijzen belangrijk. Dan merk je hoe de film op verschillende plaatsen wordt ontvangen. Dat betekent dat in dat kleine verhaal toch iets universeels zit’
Twee films ook, die de prijzen aan elkaar rijgen. Ida kaapte de Oscar voor beste niet-Engelstalige film weg, voor Cold War werd Pawlikowski in Cannes bekroond als beste regisseur. En twee weken geleden nog won Cold War de Grand Prix op Film Fest Gent. “Natuurlijk vind ik die prijzen belangrijk”, lacht hij. “Omdat je dan merkt hoe de film op verschillende plaatsen wordt ontvangen. Dat betekent dat in dat kleine verhaal toch iets universeels zit.”
Cold War speelt vanaf 31/10 in de bioscoop. Lees hier de recensie: Zelden was destructieve liefde zo schoon als in ‘Cold War’ (★★★★★)
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
