Kijkers vragen: Was Freddy De Kerpel de juiste man om te interviewen over Brazilië ?

First things first. VRT NWS heeft heel wat aandacht besteed aan de presidentsverkiezingen in Brazilië. De nieuwe president, Jair Bolsonaro,  staat bekend om zijn sterke uitspraken die heel wat wenkbrauwen doen fronsen over de toekomst van de Braziliaanse democratie. Bolsonaro spreekt vaak met heimwee over de jaren van dictatuur in Brazilië en vindt dat de politie het maar niet te nauw moet nemen met de mensenrechten bij het bestrijden van de misdaad.

De berichtgeving van VRT NWS vond ik puik. Annelies Beck gaf vanuit Rio de Janeiro uitstekende duiding en ik was ook erg blij met bijvoorbeeld de artikels die inzoomden op de massale inzet van fake news en desinformatie in de campagne, vaak ten voordele van Bolsonaro. Het bracht de voorzitter van de kiescommissie zelfs tot de vertwijfelde uitroep : “Als u een mirakeloplossing kent voor fake news, zeg het dan.”

Maar dan dat interview met Freddy De Kerpel. Als ik sommige briefschrijvers mag geloven, dan kan VRT NWS niet dieper zakken dan een voormalig bokser aan het woord te laten. Daar ben ik het niet mee eens. Media krijgen vaak genoeg het verwijt dat ze alleen spreken met academici. Dat ze de gewone man die stemt voor Bolsonaro (of Trump) niet aan het woord laten en dat ze niet willen uitleggen waarom gewone mensen tot die stem komen. Er is uitvoerig uitgelegd waarom Jair Bolsonaro een probleem zou kunnen zijn. Maar er moet ook uitgelegd worden waarom miljoenen Brazilianen toch voor hem willen stemmen. Dat kan je doen door het aan die mensen zelf te vragen (wat gebeurd is) maar je kan het ook vragen aan iemand die vaak met gewone Brazilianen omgaat en die de onderbuik van de Braziliaanse samenleving kan overbrengen op een manier die ook relateert aan een Vlaams publiek. Ook “straatkennis” is een vorm van kennis.

Mag een voormalig Belgische bokskampioen uitleggen wat hij ervaart in contacten met gewone Brazilianen? Ja, dat mag hij. Bokskampioenen, loodgieters, bakkers, straatvegers niemand mag bij voorbaat uitgesloten zijn voor VRT NWS. Omdat het fenomeen Bolsonaro zo moeilijk te duiden valt voor West-Europeanen, ben ik gerust bereid om even te luisteren naar wat een voormalig Belgisch bokskampioen die gehuwd is met een Bolsonarostemmer en die contact heeft Bolsonorastemmers, daarover te vertellen heeft. Niks mis mee. Elke andere houding ruikt toch een beetje naar elitarisme, vind ik.

Ik vond het idee op zich dus heel verdedigbaar en zelfs goed gezien. Maar met de uitwerking was ik minder gelukkig. VRT NWS heeft herhaaldelijk uitgelegd wat de mogelijke kritiek op Bolsonaro zou kunnen zijn: fake news, het geflirt met de dictatuur, de minachting voor mensenrechten, “de rode klaplopers” die “van straat” zullen worden geveegd, de op straat kussende homo’s die Bolsonaro persoonlijk zou gaan slaan, en zo voort.

Maar dat alles kwam weinig aan bod in dat specifieke interview van "De Zevende Dag". Het interview met Freddy De Kerpel stond volledig op zichzelf zonder verdere duiding.  En er kwam geen weerwerk op uitspraken die weerwerk konden gebruiken. 

• Er is geen risico op de terugkeer van de dictatuur. (Waarom niet ?)

• De Brazilianen horen graag dat criminelen geen mensenrechten hebben. (Hoezo, als de politie geen mensenrechten moet respecteren kunnen toch ook onschuldigen worden opgepakt of neergeschoten? Denken de Brazilianen daar dan niet aan?)

• Er is geen racisme in Brazilië. (Zelfs de nieuwsombudsman had dat toch anders begrepen.)

Toch was het interview minder eenzijdig dan de critici willen doen geloven. Freddy De Kerpel betwijfelde herhaaldelijk of Bolsonaro zijn beloftes wel zou kunnen waarmaken. Zijn argument daarvoor was dat één van de belangrijke oorzaken van de woekerende criminaliteit de armoede is. Bolsonaro zou dat onvoldoende onderkennen. Dat zou ik toch zelfs eerder een linkse dan een extreemrechtse analyse noemen. Maar het is juist dat een paar evidente punten van mogelijke kritiek op Bolsonaro niet werden behandeld in dit specifieke stukje van "De Zevende Dag". En dat had dus beter gekund. Al vind ik de heisa erover - tot en met aandacht in de kranten - ook wat overdreven. 

Blijkbaar was het aanvankelijk ook niet de bedoeling dat Annelies Beck het interview zelf zou afnemen.  Zelf was ze er geen vragende partij voor.  Blijkbaar viel tijdens de live ook de tijdtelling weg. Dat is aan de buitenwereld moeilijk uit te leggen, maar een televisiejournalist maakt tijdens een live voortdurend een begroting van de beschikbare tijd. Daarom krijgt hij of zij ook voortdurend tijdmeldingen in het oor. Als die melding wegvalt, weet je niet wat de beschikbare tijd is en ben je minder geneigd om in discussie te gaan met de gast.  Tot op het einde misschien blijkt dat je toch nog tijd over had. Dat maakt het allemaal geen beter interview, maar het legt wel iets uit. 

Tegelijk had de eindredactie besloten dat er geen andere elementen zouden zijn. Geen andere interview, geen duidende reportage, geen debat. Dat vind ik een minder gelukkige keuze, want daardoor stond het getuigenis van Freddy De Kerpel helemaal op zichzelf. 

Ik heb het in de loop van mijn carrière nog af en toe wel meegemaakt. Een redactie heeft een aardig idee. Maar precies omdat het een fijn idee is, wordt er wat te weinig over doorgedacht: wat gaan we hier nu mee doen om er ook nog eens goeie journalistiek van maken? Tijdsdruk en een tekort aan mensen en middelen maakt het vaak ook moeillijk om goed door te denken.  Maar er was naar mijn oordeel toch ook net iets te weinig journalistieke ambitie. 

En dat is jammer want de Braziliëberichtgeving was in het algemeen uitgebreid en goed. Dat moeten critici toch ook willen zien.