Een dokter uit Frankrijk contacteerde een woonzorgcentrum in het Franstalige landsdeel, om te vragen of hij er vaker terminaal zieke patiënten mocht onderbrengen, met het oog op euthanasie. In Frankrijk is euthanasie verboden en de arts dacht zo aan het verbod te ontsnappen.

Op vraag van Maxime Prévot, die tot juli 2017 minister van Volksgezondheid in de Franse Gemeenschap was, heeft het Comité voor Bio-Ethiek zich over de kwestie gebogen. In een zogenaamd briefadvies hebben de leden van het comité de vraag nu beantwoord. ‘Tot mijn eigen verbazing is het juridisch niet onmogelijk om als arts uit een ander EU-land hier euthanasie te komen verlenen’, zegt psychiater Paul Cosyns, woordvoerder van het Comité. ‘Buitenlandse artsen mogen occasionele medische handelingen stellen in ons land. De wet steekt daar geen stokje voor, ook al kan de arts voor diezelfde handeling in zijn eigen land vervolgd worden.’

Maar het is niet omdat het wettelijk kan, dat er geen ethische vragen bij te stellen zijn. ‘We willen absoluut vermijden dat er een soort euthanasie-toerisme ontstaat’, zegt Cosyns. ‘Daar steven je toch op af als je toelaat dat Franse artsen een kamer afhuren met het oog op euthanasie. Daar willen we de deur niet voor openzetten. Je zou je zelfs kunnen afvragen of een buitenlands arts onze wetten goed genoeg kent en of zijn patiënten wel voldoende rechtswaarborgen genieten.’

Cosyns zegt ook: ‘De nationaliteit van de patiënt doet niets ter zake: buitenlandse patiënten die in ons land wonen, en een duurzame relatie met een arts van bij ons hebben opgebouwd, kunnen euthanasie krijgen als dit binnen onze wet past.’

‘Los het op, Frankrijk’Uit het jongste verslag van de federale euthanasiecommissie blijkt dat in 2016 en 2017 minstens 23 buitenlandse patiënten in België euthanasie kregen. Onder hen de Franse schrijfster Anne Bert (zie hiernaast). Het kunnen er ook meer zijn, zegt voorzitter Wim Distelmans, want: ‘Een arts die euthanasie verleent, is niet verplicht om de nationaliteit van de patiënt op het formulier te vermelden.’

Ook Distelmans ziet niet graag euthanasie-toerisme ontstaan, al is het risico daarop niet zo groot, denkt hij: ‘Tot nu toe ging het om Franse patiënten die bij Belgische artsen aankloppen en dan vereist de wet dat ze nog een arts-patiëntrelatie kunnen opbouwen. Er moet daar nog tijd voor zijn. Het gaat dus meestal om mensen met een neurologische aandoening of een onbehandelbare en gevorderde kanker, die niet tot het bittere einde willen gaan.’

‘Dat is niet vergelijkbaar met een Franse arts die eventjes over de grens hopt om iets te doen wat hij in zijn eigen land niet mag. Misschien niet onwettelijk bij ons, maar wij zouden liever zien dat Frankrijk zijn eigen probleem oplost’, zegt Distelmans ook.