25 jaar geleden trad het Verdrag van Maastricht in werking, de "geboorte" van de Europese Unie

1 november 1993: na een proces van zowat 2 jaar onderhandelen en (moeizaam) ratificeren krijgt het Verdrag van Maastricht kracht van wet. De Europese (Economische) Gemeenschap is voortaan een echte Europese Unie gebaseerd op 3 pijlers.

De eerste pijler bouwt voort op de economische samenwerking die al langer bestaat. Pijler 2 en 3 zijn wel revolutionair (en blijven tot vandaag voorwerp van twist): een gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid enerzijds en samenwerking op vlak van binnenlandse veiligheid en justitie anderzijds.

De ondertekening van het akkoord vindt al op 7 februari 1992 in Maastricht plaats nadat het grotendeels in de 2e helft van 1991 onder het voorzitterschap van Nederland is onderhandeld. Op dat moment bestaat de club uit 12 landen: België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Duitsland, Italië, Denemarken, Spanje, Portugal, Griekenland, Ierland en het Verenigd Koninkrijk.

(Video onder: het nieuwsitem uit "Het Journaal" van 7 februari 1992 over de ondertekening van het Verdrag van Maastricht)

Tussen 7 februari 1992 en 1 november 1993 ratificeren alle betrokken landen het akkoord. Dat loopt niet overal van een leien dakje, onder meer omdat 3 landen dat via een referendum doen: Frankrijk, Ierland en Denemarken. De Fransen en de Ieren stemmen (nipt) in, de Denen doen dat (nipt) niet. Pas na aanpassingen doen ze dat in een tweede referendum wel. 

In het Verenigd Koninkrijk moet het parlement het akkoord ratificeren, maar ook dat is geen makkelijke klus. Hoewel premier John Mayor tijdens de onderhandelingen onder meer een "opt-out" uit de brand heeft gesleept waarbij zijn land het recht opeist om zich aan sommige dossiers of samenwerkingsverbanden te onttrekken, keurt het Lagerhuis het akkoord slechts met een nipte meerderheid van 319 tegen 316 stemmen goed.

Het Verdrag van Maastricht legt ook de basis voor de euro die op 1 januari 2002 wordt ingevoerd. Op dat moment telt de Europese Unie al 15 landen want in 1995 zijn Finland, Oostenrijk en Zweden toegetreden. Toch doen slechts 12 landen mee met de euro want het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Denemarken behouden hun eigen munt.

In de jaren die volgen treden steeds meer landen tot de Europese Unie toe. 2004 is goed voor de grootste sprong wanneer Cyprus, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Malta, Polen, Slovenië, Slovakije en Tsjechië lid worden. In 2007 volgen Bulgarije en Roemenië, in 2013 Kroatië. Vandaag staat de teller op 28 lidstaten (al vertrekt het Verenigd Koninkrijk volgend jaar). 19 van die landen betalen inmiddels met de euro.

Ook intern vinden veel verbouwingen aan het huis van de Europese Unie plaats met opeenvolgende verdragen die het Verdrag van Maastricht verfijnen en uitdiepen en ook steeds meer macht in handen van het Europees Parlement leggen.

Sinds 2009 is het Verdrag van Lissabon van kracht. Op basis van die afspraken heeft de Europese Unie nu een Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en een voorzitter van de Europese Raad of een "president". Herman Van Rompuy was de eerste die zich die titel mocht aanmeten.

(Video onder: het nieuwsitem uit "Het Journaal" van 1 november 1993 over de start van het Verdrag van Maastricht)