Het gaat wel degelijk over de patiënt, niet over het geld! - Phillip Blondeel

Phillip Blondeel is hoogleraar en reconstructief chirurg. Hij schrijft deze tekst in eigen naam.

De meerderheid van ons zijn reconstructieve chirurgen die al jarenlang werken voor erelonen die veel te laag zijn, dat bevestigde recent het federaal kenniscentrum voor gezondheidszorg (KCE) zelfs. Vandaar dat tot vandaag bijkomende honoraria gevraagd werden.

Zoals in elk beroep vind je onder ons een paar uitzonderingen die hiervan misbruik maken. De overgrote meerderheid van patiënten die vandaag een reconstructie moeten ondergaan zijn gedekt door een hospitalisatieverzekering en voor diegenen die niet gedekt waren en het niet konden betalen heb ik steeds aan terugbetalingstarief gewerkt. Ik ben daar zeer zeker niet de enige.

Maar het maakt het toch zo gemakkelijk om onze volledige groep in een slecht daglicht te plaatsen. De realiteit is echter dat diegenen die vandaag in de pers het hardst van de toren geblazen hebben, net diegenen zijn die het minst begrijpen wat ons werk inhoudt: de verantwoordelijkheden, de stress, de lichamelijke en psychische belasting, de wachten die ermee gepaard gaan en de lange opleiding.

Het initiatief om tot een conventie te komen om de erelonen te herwaarderen en de esthetische supplementen voor lichaamseigen borstreconstructies te supprimeren werd ook door ons goed onthaald en waar we ook al onze medewerking hebben verleend. Het gaf uitzicht op een lagere drempel voor de minder begoede patiënten en zorgde voor transparantie voor zowel patiënte als zorgverstrekker.

We hebben alle medewerking verleend in de gesprekken totdat we in april 2016 niet meer welkom waren aan de onderhandelingstafel. Er lag toen echter al een akkoord op tafel waar iedereen zich in kon vinden, op een enkel punt na, de beperking van supplementaire honoraria in eenpersoonskamers tot 100%. Een aantal van ons had het daar moeilijk mee, maar leek mij geen onoverkomelijk punt.

Op 5 juli werden we dan ook verrast dat er plots een ander “akkoord” op tafel lag. We waren nog meer verbaasd toen we lazen dat zowat alle punten waarover er een akkoord was, gewoonweg veranderd waren en er allerlei andere voorwaarden werden toegevoegd. Overleg was niet meer mogelijk en eigenlijk was dat er nooit echt geweest. Vooral de mutualiteiten hadden een heel andere agenda, vanaf het begin.

Zelfs nog voor de onderhandelingen begonnen waren, probeerde de Christelijke Mutualiteit al akkoorden af te sluiten met individuele ziekenhuizen rond de tarieven van borstreconstructies. Snel vergezeld door de andere mutualiteiten was er slechts een doel: de winsten van hun eigen hospitalisatieverzekeringen te garanderen door de uitgaven te beperken, m.a.w. hoe lager de Riziv-tarieven voor de chirurgen en een beperking van 100% op eenpersoonskamers, hoe meer duiten in eigen zak.

Tijdens en na de onderhandelingen verspreidden zij opzettelijk roddels waarbij geïnsinueerd werd dat ‘een ander’ ziekenhuis al getekend had en dat de chirurgen en directies er maar beter aan deden om snel te tekenen.

Marc Moens van het Artsensyndicaat verklaarde gisteren: “Plastisch chirurgen beschadigen het imago van de 40.000 andere artsen in dit land.” Toen aan Marc Moens tijdens de onderhandelingen gevraagd werd of het artsensyndicaat een beperking van de ereloonsupplementen op eenpersoonskamers zou toelaten, weigerde hij te antwoorden en heeft hij het akkoord laten passeren in de onderhandelingen met de ziekenfondsen.

De chirurgen wilden geen precedent vormen voor alle andere specialiteiten in België en hielden op dat moment het been stijf. Wie heeft nu eigenlijk bij wie schade aangebracht? Wat is dan nog de rol van het artsensyndicaat als zij niet voor hun leden opkomt?

Vervolgens werd zowat elke reconstructief chirurg op het matje geroepen bij hun respectievelijke directies. Dat we maar beter onmiddellijk zouden tekenen want collega X en ziekenhuis Y al getekend zouden hebben…

Ik heb tot mijn spijt moeten vernemen (maar persoonlijk niet moeten meemaken) dat in een aantal Vlaamse ziekenhuizen de conventie werd gekoppeld aan andere dossiers en/of subsidies, waarop het plots dan allemaal de fout zou zijn van de reconstructief chirurg dat die dossiers dan niet zouden rond geraken. En dat allemaal om maar niemand, en vooral de ziekenfondsen niet voor het hoofd te stoten.

Mevrouw De Block zei, ook gisteren: “Protest plastisch chirurgen is ongehoord”. Aangezien ikzelf nooit de kans gekregen heb om bij haar ons standpunt te verdedigen, geef ik hieronder een woordje uitleg waarom we zo gekant zijn tegen de conventie…

Het is zo eenvoudig terug te grijpen naar de financiële aspecten en de chirurgen te laten doorgaan voor geldwolven. Eigenlijk gaat het volgens mij daar al lang niet meer over.

Wij begrijpen echt wel dat we tot een compromis moeten komen in deze moeilijke tijden en ik ben van mening dat er een bereidheid bestaat bij een groot aantal Vlaamse plastisch chirurgen om de conventie te aanvaarden, mits een aantal kleine aanpassingen, ondanks het feit dat er diverse moeilijk te accepteren precedenten in de conventie zijn ingesloten.

De kern van de zaak draait om de bezorgdheid van de chirurgen dat de kwaliteit van zorg onder deze conventie helemaal niet meer kan gegarandeerd worden.

En welke zin heeft het te beginnen aan een project, dat meerdere procedures vergt, als wij de kwaliteit van het eindresultaat niet kunnen garanderen?

Een paar voorbeelden:

- indien het quotum van borstreconstructies van 60% per jaar wordt bereikt op eenpersoonskamers, mogen patiënten die een hospitalisatieverzekering hebben en om een privékamer vragen, daar niet meer op gehospitaliseerd worden.

- het tweede chirurgisch team en operatieassistenten wordt niet meer vergoed; dit zal leiden tot een langere anesthesie voor de patiënte.

- de reconstructie van de tweede borst bij tweezijdige reconstructies wordt maar voor de helft terugbetaald.

- Borstreconstructies zouden nog alleen maar kunnen in het kader van borstkanker en een bewezen genetische mutatie. Alle andere, meer uitzonderlijke aandoeningen die ook mutilerend kunnen zijn voor de borst (trauma, uitgebreide infecties etc..) en waarvoor een mastectomie noodzakelijk zou kunnen zijn, dienen te passeren via het College van Geneesheren-Directeurs van het RIZIV. Dit zal leiden tot een enorme administratieve belasting en lange wachttijden.

- Er zal nog slechts één flap mogen aangerekend worden per borst voor één patiënt. Welke oplossing moeten we dan bieden in het geval dat de transplantatie afsterft? Deze regel neemt ons de mogelijkheid weg om onmiddellijk een tweede vrije flap aan te brengen om zo het probleem op te lossen. Opnieuw is een advies nodig van het College van Geneesheren-Directeurs van het RIZIV. Dit is in praktijk een niet haalbare kaart.

- het aantal hermodellages van de borst zou beperkt worden tot twee, waarvan een meestal de tepelreconstructie inhoudt. Wat indien in complexe gevallen een mooie symmetrie niet kan bereikt worden in die twee stappen? Loopt de patiënt dan gewoon door met asymmetrische borsten of komen de extra kosten hiervan dan toch weer terecht bij de patiënt?

- tattoos van tepel en tepelhof worden zo weinig terugbetaald dat patiënten dreigen verwezen te worden naar externe tattoo-artists waar de kwaliteit van zorg niet kan gecontroleerd worden.

Allemaal dus ‘kleine’ aangelegenheden waar onvoldoende is over nagedacht (in afwezigheid van de reconstructief chirurg) en waarvoor eenvoudig een aanpassing kan gebeuren.

Er wordt mij nu echter gevraagd om iets te tekenen waarvan ik in eer en geweten overtuigd ben dat de kwaliteit van zorg voor de borstreconstructiepatiënten zal achteruitgaan. Hoe moet ik dat rijmen met mijn eed van Hippocrates?

Sinds juli werden verschillende voorstellen verstuurd naar het Riziv gestuurd om uit deze impasse uit te geraken. We zijn ervan overtuigd dat die aanpassingen eerder kleinere veranderingen betreffen die voor iedereen aanvaardbaar kunnen zijn.

Zowel de financiële implicaties als het algemene concept van de conventie veranderen hierdoor weinig. De winnaar is de patiënt. Indien de conventie, zoals die nu is, manu militari zou opgedrongen worden, dan verglijden we naar hetzelfde systeem als onze buurlanden Frankrijk en Nederland.

In Nederland krijgt slechts een op drie patiënten een reconstructie aangeboden met eigen weefsel terwijl in België dit nu 2 op 3 vrouwen is. De vrees bestaat nu dat een aantal chirurgen zullen teruggrijpen naar andere technieken, zoals implantaatreconstructie, of oudere technieken, zoals de TRAM-flap en latissimus dorsi flap.

Er bestaat overvloedige wetenschappelijke literatuur die aantoont dat het toepassen van deze alternatieve technieken de kost voor de gezondheidszorg zal doen stijgen op lange termijn en dat resultaten en levenskwaliteit van de patiënt beduidend lager zijn.

De Vlaamse universiteiten zijn leidinggevend op gebied van moderne borstreconstructies met eigen weefsel en chirurgen van zowat heel de wereld komen bij ons hun stiel leren. We bezitten een ongelooflijke expertise die dreigt verloren te gaan.

Een goede conventie zal trouwens jonge, net afgestudeerde chirurgen stimuleren om in het gebied van de reconstructieve heelkunde te blijven en niet onmiddellijk te kiezen voor de esthetische heelkunde. Opnieuw, slechts een winnaar, de patiënt.

Ik kan alleen maar hopen dat vertegenwoordigers van het kabinet, mutualiteiten, Riziv, patiëntenorganisaties even nadenken over de catastrofale gevolgen die deze conventie, zoals ze nu op tafel ligt, zou kunnen hebben voor de patiënt, terwijl we eigenlijk maar een aantal kleinere aanpassingen vragen. Ik doe dan ook een sterke oproep om opnieuw samen te zitten om deze dingen uit te klaren.