Nieuw-Caledonië stemt tegen onafhankelijkheid

De bewoners van Nieuw-Caledonië, een Frans overzees gebied in de Stille Oceaan, gingen vandaag stemmen in een referendum over hun onafhankelijkheid. Het referendum is een gevolg van het akkoord van Nouméa, dat Parijs en Nouméa in 1998 ondertekenden. De opkomst was met bijna 80 procent erg hoog. Ongeveer 175.000 inwoners van de archipel in de Stille Oceaan mogen stemmen.

Nieuw-Caledonië ligt in de Stille Oceaan, ten oosten van Australië en ten noorden van Nieuw-Zeeland. De archipel werd in 1853 door Frankrijk geannexeerd. Na de Tweede Wereldoorlog werd het een Frans overzees gebied, wat leidde tot meer rechten voor de Kanaken, de oorspronkelijke inwoners.

In de jaren 80 kende de archipel zware nationalistische spanningen: in 1988 leidden die spanningen tot een gijzeling van gendarmes waarbij 21 doden vielen. Op die dramatische gebeurtenissen volgden de Akkoorden van Matignon in 1988 en het akkoord van Nouméa in 1998. 

Dat laatste voorzag in een grotere autonomie en een referendum over zelfbeschikking ten laatste in november 2018. Kort na het akkoord werd Jean-Marie Tjibaou, de leider van de pro-onafhankelijkheidscoalitie FLNKS, door andere Kanaken vermoord omdat zij vonden dat in het akkoord te veel toegevingen werden gedaan.

Vergeleken met de omringende eilanden is het gemiddelde inkomen in Nieuw-Caledonië redelijk hoog, onder meer door de grote nikkelvoorraden waarover het land beschikt. Maar vele Kanaken voelen zich economisch gediscrimineerd en klagen aan dat die rijkdom vooral naar de blanke bevolking vloeit.

Vele Nieuw-Caledoniërs, en niet enkel die met een Europese achtergrond, vrezen dan weer dat hun levensstandaard zou dalen als ze onafhankelijk worden, en de subsidies uit Parijs geleidelijk aan zouden afnemen. Die zijn immers goed voor ruim een miljard euro per jaar. 

Voorstanders van de onafhankelijkheid zijn vooral te vinden bij de Kanaken, die vandaag zo'n 40 procent van de ongeveer 270.000 Nieuw-Caledoniërs uitmaken. Zij wachten al meer dan drie decennia op het referendum.Het andere deel bestaat uit migranten uit Europa, Vietnam en andere eilanden in de Stille Oceaan. 

Maar als de meerderheid zondag tegen de onafhankelijkheid stemt, betekent dit niet dat de voorstanders hun onafhankelijkheidsdroom moeten opbergen. Het Nouméa-akkoord bepaalt dat er in 2020 en 2022 nog twee referenda kunnen doorgaan, als 30 procent van het parlement daarmee instemt. 

Parijs zelf neemt een neutrale houding aan tegenover het referendum. Bij zijn bezoek aan Nieuw-Caledonië in mei zei president Emmanuel Macron dat de keuze bij de Nieuw-Caledonische bevolking ligt, en dat Frankrijk ongeacht de uitkomst met het land zal blijven samenwerken. 

De stemlokalen gingen vandaag om 8 uur lokale tijd open (zaterdag 22 uur Belgische tijd), en sloten om 18.00 uur lokale tijd (zondag 8 uur Belgische tijd).

De resultaten verschillen sterk van regio tot regio. In gebieden waar de Kanaken, de oorspronkelijke inwoners, in de meerderheid zijn, wordt overwegend “ja” gestemd. In de gebieden met een meer Europese bevolking, trekken de tegenstanders van onafhankelijkheid het laken naar zich toe.

De Franse president Emmanuel Macron maakte in een korte tv-toespraak al duidelijk dat hij “immens trots” is omdat “we deze historische stap samen hebben kunnen zetten”. Hij verklaarde ook erg tevreden te zijn over de vreedzame en respectvolle manier waarop het referendum heeft kunnen plaatsvinden.

“De kiezers hebben op een soevereine en geïnformeerde wijze hun stem kunnen uitbrengen over de verhouding tussen Nieuw-Caledonië en Frankrijk. De meerderheid besliste dat Nieuw-Caledonië Frans moet blijven”, verklaarde Macron tijdens een toespraak vanuit het Elysée. De Franse president ziet in het resultaat ook “een teken van vertrouwen in de Franse republiek, in haar toekomst en in haar waarden”.