In België is de aristocratie niet dood, met dank aan enkele collaborerende politici
De politieke actualiteit volgens UGent-politicoloog en De Morgen-columnist Carl Devos.
In Frankrijk, Duitsland, Italië en nog meer Europese landen muteren de politieke aardlagen. Het centrum erodeert, de buitenranden versterken. De politiek rafelt uit en radicaliseert. Soms leidt dat tot autoritaire figuren, elders tot de behoefte daaraan. Ook in de vaderlandse politiek bouwen trillingen zich op. Zelfs zonder aardbeving of eruptie is de verzakking van het machtscentrum onmiskenbaar.
Hoewel ze al lang uit de samenleving emigreerden, hebben Belgische machtspartijen diepe tentakels in het politieke systeem. Dat ze samen koloniseren. Ze hebben zich in de staat opgesloten. Ze zijn de staat. Een van de uitgeleefde technieken waarmee ze zich aan de macht vastketenen, zijn politieke benoemingen. Copernicus, beter bestuurlijk beleid en alle goed bestuur van deze wereld hebben daarvan wat bovenlaagjes afgeschuurd, maar hun verankering blijft onwrikbaar. En zie, er staat weer een heuse benoemingstrein in het station te wachten. Een wagonnetje daarvan is losgekomen. En ontspoord: de gênante aanstelling van Steven Vanackere bij de Nationale Bank van België (NBB).
In het directiecomité van de NBB, een overheidsinstelling, zitten na de aanstelling van deze gewezen CD&V-minister enkel mannen. De overheid legt quota voor beursgenoteerde bedrijven op (hun raden van bestuur moeten uit minstens een derde vrouwen bestaan), maar in de regentenraad, een soort raad van bestuur, van de NBB zit één vrouw. In het college van censoren, dat toeziet op de begroting van de NBB, twee. Drie vrouwen op 26 bestuursleden. Drie. Misleading by mistake. Bij de NBB verwijzen ze naar de benoemende politici en sociale partners. Van hun geloofwaardigheid in discussies over diversiteit rest nog weinig.
Alexander De Croo (Open Vld), de feminist van Michel I, agendeert de benoeming van Vanackere op de ministerraad. Hij zet hoog in. Als De Croo deze benoeming, nefast voor geloofwaardigheid van de politiek, niet kan verhinderen, zal de zijne er het meest schade van ondervinden. Dan wacht hem minder dankbaarheid dan verwijten van profileringsdwang.
De Croo heeft gelukkig de omerta en rules of engagement overtreden. In hun rijk, steeds meer een tranendal, beheren koloniserende kartelpartijen de politieke instellingen via onderlinge afspraken. Zoals: elke partij kiest zonder bemoeienis van een ander haar eigen mannetjes. Heel soms lopen die relicten uit een vorig tijdperk zo ver van hedendaags fatsoen weg, dat zelfs concullega’s het niet meer kunnen houden. Zeker als verkiezingen in aantocht zijn.
Maar die verontwaardiging lijkt fake. Open Vld benoemde in 2015 een man bij de NBB van wie niet bekend was dat hij ter zake bijzonder beslagen was. Drie jaar later is de wereld plots veranderd? Bij Open Vld verwijzen ze naar de vrouwen die ze voor bewezen diensten met benoemingen bedankten, bij CD&V naar al hun vrouwelijk personeel. Niets daarvan maakt indruk. Toen Kamerlid en ondervoorzitter Griet Smaers, pleitbezorger van quota bij de NBB, in Terzake CD&V moest komen verdedigen, werd pijnlijk zichtbaar hoe meedogenloos de partijtucht is. Maar zie, deze keer was de laatste: straks wordt alles beter. Tuurlijk jongens, tuurlijk wel.
De verontwaardiging over een exclusief mannelijke directieraad is terecht, maar ze onttrekt het zicht aan andere schande. Die zonder ergernis voorbij sluipt. De politieke verkaveling van de NBB. Die zou echt onafhankelijk moeten zijn, wat niet spoort met platte politieke benoemingen. Doorgaans van ex-cabinetards, gelukkig vaak zeer competent. De NBB is een opvangtehuis voor uitgewaaierde politici.
Waarom het directiecomité van de relatief kleine NBB uit een gouverneur en zes directeurs moet bestaan is onduidelijk. Grotere landen doen het met minder directeurs. De NBB is nochtans niet meteen de Bundesbank. De NBB voerde onlangs, in een schijnvoorstelling van goed bestuur, een showhervorming op die critici rustig moest houden. Er werd één postje in het directiecomité geschrapt.
De NBB-directeurs zijn, zonder enige benchmark, de bestbetaalde van de hele eurozone. Met afgunst en populisme heeft deze vraag niets te maken
Na het vertrek van Marcia De Wachter en Jan Smets kwamen twee mandaten vrij, één voor CD&V en N-VA, slechts één wordt opnieuw ingevuld. Omdat CD&V er twee verliest, mag zij Vanackere aanstellen. Daarmee lost CD&V een intern probleem op. Vanackere, die als minister van Financiën geen verpletterende indruk maakte, wil al jaren langs de grote poort terugkeren. Het Europees Parlement en een gouverneurschap mislukten, in zijn Brusselse kieskring heeft hij geen kans meer. Dus wou de West-Vlaming terug naar zijn heimat. Daar zijn er opgelucht dat hij nu naar de NBB mag.
Niet enkel waarom ze met zoveel zijn, ook waarom ze in dat directiecomité zoveel (337.364 brutojaarwedde) moeten verdienen kan niemand uitleggen. Waarom meer dan de premier? Waarom geldt de beperking van lonen van overheidsmanagers niet voor deze partijsoldaten? De NBB-directeurs zijn, zonder enige benchmark, de bestbetaalde van de hele eurozone. Met afgunst en populisme heeft deze vraag niets te maken.
In april 2018 was er heisa over de benoeming van Cédric Frère tot regent van de NBB. Een geste van Didier Reynders (MR). Cédric Frère volgde papa Gérald en opa Albert op. In België is de aristocratie niet dood, met dank aan enkele collaborerende politici.
Wie dacht dat de NBB en de politieke klasse daaruit een les trokken, werd ruw wakker. En straks maar zeuren dat kiezers weglopen van die oude en nieuwe machtspartijen. Tuurlijk jongens, tuurlijk wel.
PS: waar zit premier Michel?