"El Chapo" voor de rechter: de drugsreus die zich "het kleintje" laat noemen

El Chapo wordt in de jaren 1950 - wanneer precies is niet bekend - geboren als Joaquín Guzmán Loera in een onooglijk dorpje in de Mexicaanse regio Sinaloa. De kleine Joaquín blijkt al snel een pienter baasje te zijn.

Als jongetje verkoopt hij eerst sinaasappels, maar al snel begint hij drugs te dealen, van wiet over coke naar heroïne. Het handeltje draait zo goed dat Guzmán in zijn puberteit stopt met naar school te gaan.

Wegens zijn kleine gestalte - hij is amper 1,68 meter - krijgt Guzmán de bijnaam "El Chapo", het kleintje. Maar dat zal vooral een geuzennaam worden, want El Chapo wordt een grote in de drugswereld, een hele grote.

Op 30-jarige leeftijd neemt hij de leiding over het Sinaloa-kartel. Door cocaïne uit Colombia en heroïne uit Zuidoost-Azië naar de VS te smokkelen, bouwt hij zijn drugskartel uit tot het grootste van Mexico. Op een hoogtepunt draaien er maar liefst 100.000 mensen mee in zijn gigantische drugshandel. 

Het kartel draait jaarlijks 3 tot 6 miljard dollar omzet. Met die berg geld gaat ook veel macht gepaard. El Chapo en de zijnen zwaaien de plak in Mexico. Daarbij zijn ze allerminst vies van geweld. Wie tegen de kar van El Chapo rijdt, wordt meedogenloos vermoord, als het moet door El Chapo zelf. Zijn kartel wordt verantwoordelijk geacht voor de dood van minstens 10.000 mensen.

El Chapo maakt zich tegelijk ook geliefd bij de gewone Mexicaan. Dat doet hij bijvoorbeeld door lokaal wegen aan te leggen. Er doen ook verhalen de ronde dat hij de ziekenhuisrekeningen betaalde van mensen die krap bij kas zaten. Maar de idolatrie voor El Chapo heeft hij onderhuids vooral te danken aan zijn schrikbewind: wie niet meewerkt, riskeert een kopje kleiner te worden gemaakt.

El Chapo slaagt er door zijn macht lang in om uit de klauwen van het Mexicaanse gerecht te blijven. Maar in 1993 wordt hij uiteindelijk toch de nor in gedraaid. Maar door omkoping blijft hij binnen de gevangenismuren heer en meester en kan hij een liederlijk leven leiden met drank en vrouwen tot zijn beschikking. Uiteindelijk kan hij in 2001 ontsnappen door zichzelf buiten te smokkelen in een karretje met vuile was. Het zal niet zijn eerste ontsnapping worden.

Guzmán leeft 13 jaar lang onder de radar, maar in februari 2014 wordt hij uiteindelijk toch weer geklist na een intensieve samenwerking van de Amerikaanse en Mexicaanse politie. De Amerikanen willen dat Mexico El Chapo uitlevert omdat hij in verschillende Amerikaanse staten van criminele feiten verdacht wordt, maar zijn advocaten kanten zich tegen de uitlevering van hun cliënt.

De Amerikanen vrezen ook dat El Chapo uit de Mexicaanse gevangenis zou ontsnappen. Die vrees wordt uiteindelijk bewaarheid, want op 11 juli 2015 blijkt de drugsbaas op spectaculaire wijze ontsnapt te zijn: via een 1,5 kilometer lange tunnel, tussen de gevangenis en een huis in aanbouw. Aan die lange tunnel hadden trawanten van El Chapo een jaar lang gegraven. Later zou Guzmán zeggen dat het werk hem een miljoen dollar gekost heeft.

Er worden cipiers opgepakt en er wordt 5 miljoen dollar uitgeloofd voor de gouden tip die naar El Chapo kan leiden. Het mag allemaal weinig baten, want de crimineel slaagt er weer lange tijd in om op vrije voeten te blijven. Maar op 8 januari 2016, 181 dagen na zijn derde ontsnapping, loopt El Chapo toch weer tegen de lamp.

Hij wilde namelijk net iets te graag meewerken aan een verfilming van zijn leven. Daarvoor had hij contact genomen met acteurs en producenten, waardoor de speurders hem konden lokaliseren. Hij gaf tijdens zijn ontsnapping zelfs een interview aan de Amerikaanse acteur Sean Penn, dat in het magazine Rolling Stone verscheen.

Na zijn arrestatie wordt dit keer niets aan het toeval overgelaten: hij wordt maximaal beveiligd en er wordt vaart gezet achter zijn uitlevering naar de VS. Opvallend: Guzmán is nu zelf vragende partij om uitgeleverd te worden. Volgens zijn advocaat gaat het slecht met de gezondheid van zijn cliënt en wordt hij in de gevangenis van Altiplano met slaaptekort gefolterd.

Uiteindelijk wordt El Chapo op 19 januari 2017 uitgeleverd, een paar uur voor de beëdiging van Donald Trump als president van de VS, die een "war on drugs" voert en er alles aan wil doen om de grens met Mexico hermetisch af te sluiten. Intussen zit El Chapo al bijna twee jaar opgesloten in Metropolitan Correctional Center, een streng bewaakte gevangenis in het zuiden van Manhattan, onder een streng regime.

Elders in New York, in Brooklyn, gaat vandaag de rechtszaak tegen El Chapo van start, met de samenstelling van de twaalfkoppige jury. Die jury zal tijdens de loop van het proces volledig worden afgeschermd, uit angst voor represailles van het drugskartel. Volgende week beginnen de openingspleidooien. Aangenomen wordt dat het proces drie tot vier maanden zal duren.

Als Guzmán door de rechter schuldig wordt bevonden, riskeert hij een levenslange celstraf. De doodstraf kan niet worden uitgesproken, omdat Mexico hem enkel onder die voorwaarde aan de VS wilde uitleveren.

De bewijslast tegen de drugsbaas lijkt overweldigend te zijn: zijn dossier is zo’n 300.000 pagina's dik. Guzmán kan wel rekenen op diensten van een topadvocaat. Naast Eduardo Balarezo en William Purpura werd ook Jeffrey Lichtman aangeworven, die eerder al met succes de zoon van maffiabaas John Gotti verdedigde.