Goed nieuws: de ozonlaag herstelt zich eindelijk

De gezondheid van de ozonlaag wordt vierjaarlijks beoordeeld door een panel in samenwerking met de Verenigde Naties, NASA, de Europese Unie en de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) in de VS. 

Het nieuwe rapport, dat maandag gepubliceerd werd, is verrassend positief. Het herstel van de gaten en verdunningen in de laag is sinds 2000 met 1 tot 3 procent versneld. Aan dat tempo zal de ozonlaag boven het noordelijke halfrond volledig hersteld zijn tegen 2030. Boven het zuidelijke halfrond zal het herstel iets langer duren: daar zal het gat aan het huidige tempo gedicht zijn tegen het midden van deze eeuw. De meer geteisterde poolgebieden moeten wachten tot 2060.

Ozon beschermt het aardoppervlak tegen schadelijke uv-stralen van de zon. Zonder ozon kan huid- en oogschade optreden, en er is bewijs dat de verdunning van de ozonlaag linkt aan een toename van het aantal gevallen van huidkanker.

De aanpak van de ozonproblemen is vastgelegd in het Montrealprotocol uit 1987. Twee jaar eerder werd het eerste wetenschappelijke bewijs van de schade aan de ozonlaag gepubliceerd. Daarop hebben overheden zich ertoe verbonden om de schadelijke chemische stoffen te beperken die het probleem veroorzaken.

In 2016 werd het amendement van Kigali toegevoegd aan het Montrealprotocol. Dat bepaalt dat overheden vanaf volgend jaar de strijd aanbinden tegen fluorkoolwaterstof (HFC). Die stof, die vooral gebruikt wordt als koelmiddel in koelkasten en airconditioning, heeft een impact die tienduizenden keren groter is dan die van koolstofdioxide.

“De voorbije drie decennia heeft het Montrealprotocol zijn oorspronkelijke doel om de ozonlaag te herstellen bereikt”, zegt Durwood Zaelke, voorzitter van het Institute for Governance and Sustainable Development (IGSD). “Maar het stopt daar niet. Omdat chloorfluorkoolstofverbindingen (CFK’s) en aanverwante gassen ook enorme klimaatvervuilers zijn, heeft het verminderen daarvan het klimaatprobleem beperkt met een hoeveeldheid die gelijk zou staan aan de hoeveelheid koolstofdioxide vandaag – meer dan de helft van alle opwarming. Het amendement van Kigali voegt daar nog extra bescherming aan toe.”

Ondanks de internationale afspraken over het gebruik van CFK’s, werd eerder dit jaar door de NOAA een toename van de uitstoot waargenomen in Oost-Azië. Nader onderzoek wees erop dat de productie van goedkoop isolatiemateriaal in China hier de oorzaak van was. Bij de productie wordt cfc-11 gebruikt, een gas dat al in 2010 uitgefaseerd had moeten zijn.

Het gat in de ozonlaag boven de Zuidpool was dit jaar iets groter dan vorig jaar. Dat hoeft niet direct te maken te hebben met de Chinese uitstoot. Het groeit en krimpt afhankelijk van het seizoen en de temperatuur in de atmosfeer. Hoe lager de temperatuur, hoe groter het gat. Het chloor uit CFK’s heeft namelijk lage temperaturen nodig om de ozonlaag aan te tasten.