Waarom Bill Gates met een bokaal vol uitwerpselen het podium opstapt

Je kan veel zeggen van Bill Gates: dat hij creatief is, stinkend rijk, en bakken geld schenkt aan goede doelen. Maar gek is hij niet. Dus had de oprichter van Microsoft een goede reden om deze week met een bokaal vol uitwerpselen het podium te betreden. Gates gaf namelijk de openingstoespraak op de driedaagse Reinvented Toilet Expo in China, waar verschillende nieuwe toiletten en afvalverwerkende systemen werden voorgesteld. Die vernieuwingen zijn het gevolg van de uitdaging die de Bill and Melinda Gates Foundation in 2011 aanging om de sanitaire problemen in grote delen van de wereld aan te pakken.

Die problemen zijn enorm. Menselijke uitwerpselen kunnen immers vol virussen, bacteriën en andere ziekteverwekkers zitten. De bokaal die Gates vasthield, bevatte volgens hem niet minder dan 200 triljoen rotaviruscellen, 20 miljard shigellabacteriën en 100.000 eitjes van parasietwormen. “Deze gaan we mooi dicht laten”, zei hij dan ook met een knipoog. Als die ziekteverwekkers in uitwerpselen niet vakkundig een halt wordt toegeroepen, kan dat zware gevolgen hebben.

Dat is het geval in de grootste steden van India. In Mumbai stroomt zowat een kwart van het rioolwater rechtstreeks naar rivieren of naar de zee, terwijl in Delhi zelfs de helft van het rioolwater onbehandeld blijft. Ook China, waar zowat 40 procent van de bevolking geen toegang heeft tot veilig sanitair, en Zuid-Afrika, waar de riolen kreunen onder mismanagement van het afvalwater, kampen met moeilijkheden. Gevolg daarvan is dat in grote delen van de wereld het drinkwater besmet geraakt, wat leidt tot de verspreiding van ziektes, ondervoeding en tot kindersterfte.

500.000 levens

Daarom stellen Gates en zijn vrouw beurzen ter beschikking van wetenschappers en ondernemers om toiletten te ontwikkelen die goedkoop zijn om te maken en te gebruiken, en die ziekteverwekkers systematisch elimineren. Een heruitvinding van het toilet kan volgens Gates een half miljoen levens redden en ruim 175 miljard euro besparen aan kosten die ziektes als diarree en cholera met zich meebrengen. 

Het onderzoek van de voorbije jaren heeft zijn vruchten afgeworpen, en volgens Gates is de tijd rijp om ermee naar de markt te trekken. “De technologieën die je hier ziet is de belangrijkste vooruitgang in sanitair in bijna tweehonderd jaar”, zegt de miljardair.

“Dit is een gouden kans voor innovatieve bedrijven om het goede te doen én er zelf wel bij te varen”, vindt ook Kinya Seto, topman van het Japanse LIXIL, dat mee op de kar sprong. Er valt dan ook goed mee te verdienen. Gates schat dat de vernieuwde toiletmarkt tegen 2030 tot 5,2 miljard euro per jaar zou kunnen genereren.

Zover is het echter nog niet. “Vandaag is zo’n machine nog niet concurrentieel”, geeft Rodger Voorhies van de Gates Foundation toe. “Maar op termijn zal ze goedkoper en efficiënter worden.” Dat de driedaagse uitgerekend in China plaatsvindt, is geen toeval. China is zowel een markt voor de nieuwe toiletten als een plek die ze goedkoop kan helpen produceren.

Dakar

Op dit moment lopen er al proefprojecten. Zo wordt de Janicki Omni-verwerker van het Amerikaanse bedrijf Sedron Technologies getest in een fabriek die afvalwater verwerkt in de Senegalese hoofdstad Dakar. In een notendop werkt de machine als volgt: vochtige, vaste stoelgang wordt gedroogd en een deel ervan wordt verwerkt tot as. De dampen worden gefilterd tot drinkbaar water. Het niet-drinkbare water wordt dan weer gebruikt om elektriciteit op te wekken. 

Wellicht wordt in 2019 de eerste commerciële versie in gebruik genomen. Die zou het afval van minstens 100.000 Senegalezen moeten kunnen verwerken. Op termijn hoopt het bedrijf met de uitwerpselen van heel Dakar aan de slag te kunnen gaan.