Vaarwel, saaie kunstbeurs. Independent Brussels wil met frisse toetsen ook millennials lokken

Er was een tijd dat kunstbeurzen leuk en opwindend waren. Dat begon ergens in de 19e eeuw, toen rebelse impressionisten hun afgekraakte werken gewoon zelf verpatsten op de Salon des Refusés. Of in de jaren 70, toen voor elk verkocht kunstwerk een tienvoud aan gratis cocktails vloeide. 

Absurd is het dus niet om te hopen dat kunstbeurzen ook vandaag nog uitpakken met zulke zotte plannen – als je van één sector innovatie verwacht, moet het toch de kunst zijn? 

Helaas, telkens weer zwaaien witte muren, afgeborstelde maatpakken en fikse prijskaartjes de plak. Galeristen draaien massaal verlies, kunstenaars klagen over de schaamteloze commercie en bezoekers laten steeds vaker verstek gaan. Sterft de kunstbeurs een stille dood, zeker voor wie niet in het wereldje zit?

Independent Brussels belooft het dit jaar anders te doen. “We willen de balans houden tussen het shoppingaspect enerzijds en het model van een expo anderzijds”, vertelt oprichter Elisabeth Dee ons tijdens de opening. “Dat doen we door er een authentieke experience van te maken. Met live performances en talks hopen we ook de millennials te boeien.” 

Haar zin is nog niet uitgesproken, of achter ons stijgt een indringend kattengejank op – het is het startschot van de eerste performance. ‘Madam’, het vrouwelijke alter ego van Adam Christensen, positioneert zich met accordeon op het geïmproviseerde podium. Wat volgt, is een hartverscheurende klaagzang die tot op de vijfde verdieping doorzindert. Heel eventjes verandert het Vanderborghtgebouw zowaar in een cabaret.

Excuustruus

Helaas is de act nog geen tien minuten later al voorbij, en gaan de verbouwereerde kunstminnaars weer opgelucht door met hun netwerkpraatjes. De ‘experience millennial’ is vooralsnog nergens te bespeuren; met maar een paar minuten actie blijven we toch wat op onze honger zitten. 

Het volgende optreden, van Metropolitan Museum-protegé Oliver De Beer, is dan wel veelbelovend, het is nog een uur wachten voor zijn kussende operazangers weer wat leven in de brouwerij brengen. Het maakt duidelijk dat de performances, hoe goed ze ook zijn, toch vooral dienen als bijkomend opleukmiddel – een wachtkamer tussen twee vette kunstdeals, waar de minder kapitaalkrachtige Brusselaar niet per se veel te zoeken heeft. 

Echt nieuw is dat trouwens niet: ook Art Basel en Frieze gebruiken performances al een tijdje als excuustruus van de kunstbeurs 2.0 (of 3.1, of 4.7).

Op naar de verdiepingen dan maar, want ook in de aanwezige galeries verschilt Independent naar eigen zeggen sterk van de klassieke kunstbeurs. Een klassiek applicatieformulier kwam er niet bij te pas, het was de kunstenaar Vincent Honoré die de galeries bij elkaar zocht. Hij gelooft wél sterk in de eigenzinnige koers van Independent. “Als een andere beurs me had gevraagd, had ik waarschijnlijk niet toegezegd. Er hangt hier ook een bijzondere energie: museumdirecteurs, performers, verzamelaars of galeristen, iedereen leeft hier naast elkaar in hetzelfde ecosysteem. Ik heb trouwens volledig carte blanche gekregen, dus de namen zijn erg divers.”

Toog

En jawel, het klopt dat veel van de getoonde werken nogal atypisch ogen. Beschilderde badmintonrackets, een installatie met Belgische bierflesjes of een groentetuin uit plasticine – dit is zeker geen cryptische moderne kunst om bang voor te zijn. 

Grote namen bijven veelal uit: door de lagere standprijzen namen verscheidene galeries het risico om een soloshow van een opkomende kunstenaar te brengen. En dat is wel degelijk een frisse wind. “Het kunstwerk zelf wordt echt wel gerespecteerd”, vindt Honoré. “Terwijl een beurs normaal enkel schilderijen, foto’s en sculpturen toont, komt ook dans, zang, video en totaalkunst hier aan bod.”

En net op het moment dat we stilaan toch overtuigd geraken, is daar het finale charmeoffensief: een gratis cocktailbar. Nee, niet even swingend als het in de jaren 70 moet zijn geweest. Maar wel een project waarmee kunstgalerie Anthony Reynolds weer de ongedwongen sfeer van toen wil oproepen. “Een toog leidt tot dialoog, en dat is precies waar het hier om draait.” 

Misschien moeten we ze toch maar eens een kans geven, die kunstbeurzen. 

Independent Brussels loopt tot 11 november. independenthq.com