Honderd jaar na de Eerste Wereldoorlog: Wapenstilstand in een verdeeld Europa

Het anti-Europees sentiment groeit enorm. Het perfecte voorbeeld daarvan is de brexit natuurlijk. Maar ook landen waar rechtse populisten goed scoren, laten anti-Europese stemmen van zich horen. En Brussel, waar de hoofdzetels van de EU zich bevinden, weet niet hoe te reageren. Dit weekend verzamelen een resem verdeelde geesten in Parijs om er de honderdjarige wapenstilstand te vieren -uitgezonderd van de periode 1939-1945. 

Eigen land eerst
“Italië eerst”, “Groot-Brittannië eerst” en tot slot “Amerika eerst”, klinkt het bij de leden van de voormalige Volkenbond die in 1919 werd opgericht. En hun collectieve afkeer van de term ‘nationalist’ begint af te zwakken. “We mogen dat woord zogezegd niet gebruiken. Maar weet je wat? Ik ben een nationalist, oké? Ik ben een nationalist. Nationalistisch. Daar is niets mis mee. Gebruik het woord”, zei president Trump vorige maand nog.

Italiaans minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini zegt dan weer niet meer te luisteren naar de “dwaze regels” van Brussel. Op die manier reageert hij op de Europese Commissie die zijn begrotingsplannen afwees. Zijn manier om het begrotingstekort weg te werken was immers door nog veel meer uit te geven. Maar de Italiaanse minister is niet van plan te buigen en laat dat duidelijk horen. Verder versoepelde de wapenwet in Italië, er is zelfs een burgemeester die de inwoners van zijn dorp geld wilde geven zodat ze een vuurwapen konden kopen.

In Hongarije is het aan premier Viktor Orban om te verbazen. En dat doet hij goed want Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, wil de Hongaarse premier zelfs uit de Europese Volkspartij gooien. Sinds Orban aan de macht kwam, treedt de regering autoritairder op. Dakloos zijn werd verboden, genderstudies werden geschrapt aan de universiteiten en de regering wil rechters voortaan zelf benoemen. Hongarije ligt onder vuur voor het uithollen van de rechtsstaat, maar daar lijkt het land zich niets van aan te trekken.

Intussen lijkt Emmanuel Macron, president van Frankrijk, van de gelegenheid gebruik te maken om naar voren te treden als verzoener. Meer dan zestig wereldleiders zullen in Parijs verzamelen dit weekend en Macron zal ze naar huis sturen met een duidelijke boodschap. De uitdager van het nationalisme liet al duidelijk van zich horen en veroordeelt de gang van zaken en het unilateralisme dat tot “conflicten” zal leiden. “Een survival of the fittest-aanpak beschermt geen enkele groep tegen eender welke vorm van bedreiging”, aldus Macron. “Vrede is gekoppeld aan een mondiaal bestuur.”

Macron zijn plannen weerspiegelen zijn betrokkenheid bij het naoorlogse project. Zondag zal op de Champs-Elysees een ceremonie plaatsvinden waarbij niet de overwinning wordt gevierd, maar de doden van de Eerste Wereldoorlog worden herdacht - tot grote ergernis van enkele Franse conservatieven. Vervolgens is er een driedaags vredesforum dat als doel heeft “het multilateralisme en de internationale samenwerking te versterken”. Ook Belgisch premier Charles Michel zal aanwezig zijn.