Boris Van Severen: “Ik heb tegen mezelf gezegd: na ‘De slimste mens’ niks meer in dit genre”

Wie novemberlicht maar flets vindt, zag Boris Van Severen er nog niet in flaneren. Met de zonnebril losjes in de donkere haardos en de halve sigaret nonchalant tussen de vingertoppen gaan hij en zijn modieuze wollen jasje moeiteloos op in deze bonte straat in de stad.

Het is zaterdagochtend en hij is stipt op tijd in de koffiebar waar we hebben afgesproken. Hier, op de Dendermondse­steenweg in Gent, wordt hij niet aangeklampt. Enkele dagen eerder in de Ikea gebeurde dat wel. Plots moest hij op de foto met wildvreemden. Dat heb je als je in De slimste mens ter wereld zit. Van Severen worstelt er wat mee. Als een wispelturige slang slingert het sterrendom zich door zijn leven en zijn werk. Wil hij zelf wel beroemd zijn? Was zijn vader beter niet zo’n grote naam geworden?

De agenda van de acteur-muzikant zat de voorbije weken flink volgeboekt. ’s Avonds opnamen  voor De slimste mens, overdag draaien voor de BBC-detectivereeks Baptiste – een spin-off van The Missing, en Studio Tarara, een VTM-serie over acteurs die in de vroege jaren 1990 plots BV’s worden en daar niet altijd even goed mee overweg kunnen.

Waarom hij ja gezegd heeft op de vraag van Erik Van Looy? Omdat het een uitdaging was, tiens. “Ik dacht: waarom zou ik het niet doen? Het leek me een leuke kans om te testen hoeveel ik weet.” Het is de eerste keer dat hij zichzelf als zichzelf op het scherm ziet, en niet in de rol van een personage. “Dat was wel even wennen. Maar ça va. Ik vond het niet onaangenaam of irritant.”

Van Severen studeerde Kleinkunst aan het Conservatorium van Antwerpen. Omdat hij niet alleen wil spelen maar ook creëren, en omdat zowel theater als muziek voor hem onmisbaar zijn. Op zijn zevende zag hij zijn eerste voorstelling. “Mijn meter deed de kostuums voor Berna­detje van Arne Sierens en Alain Platel. Ik ben zeker tien keer gaan kijken naar dat stuk. Het is een van de redenen geweest waarom ik theater ben gaan maken.”

The Great Downhill Journey of Little Tommy, zijn muzikale afstudeervoorstelling die hij samen met Jonas Vermeulen maakte, gooide hoge ogen. De opvolger The Only Way is Up ook. Hij speelde belangrijke rollen in Belgica, De 16 en Salamander, en er waren kleinere rollen in bijvoorbeeld Professor T. en In Vlaamse velden.

“Ik mag gelukkig zeggen dat acteren mijn job is, want ik kan ervan leven.” Behoort hij daarmee tot de happy few van zijn lichting? “Ik denk het wel. Maar ik heb er wel altijd heel hard voor moeten werken.”

Waar hij nog van droomt: een opera maken met een symfonisch orkest. Een eigen plaat komt er misschien ooit ook wel. Zich zeven maanden afzonderen om aan één stuk door te musiceren zit er voorlopig niet in, maar af en toe schrijft hij wel nummers. “Welke stijl? Alle stijlen. Soms ben ik een singer-songwriter, soms maak ik elektronische nummers met veel beats.”

Muziek kan zoveel geven, zegt Van Severen. “Vaak zoek ik bewust naar nummers die mijn gevoelens van het moment versterken. Als ik mij triestig voel, wil ik door de muziek net de diepe ellende opzoeken. Zwelgen in mijn eigen leed, fantastisch. Na een paar uur ben ik het dan kwijt en voel ik me veel beter. Ik kan trouwens ook to­taal voor de complexloze happiness gaan. Num­mers van bijvoorbeeld Justice (een Frans elec-tro/house-duo, red.), daar word ik heel blij van.”

Ben je ook een danser?

Boris Van Severen: “Ik dans enorm graag. Maar voor een show als Dancing with the Stars moeten ze mij niet komen vragen. Omdat ik niet de behoefte heb om mijzelf te profileren als een publiek tv-figuur. Laat mij maar gewoon acteren.”

Vreemd, want als je aan De slimste mens meedoet, weet je toch dat je juist wel een publiek figuur zult worden.

“Dat is waar. En precies daarom heb ik lang getwijfeld. Tot een paar dagen voor de opnames dacht ik zelfs nog: ik bel naar Erik Van Looy om af te zeggen. Maar de uitdaging was sterker. Het is natuurlijk ook geen dwaas programma. Toch heb ik tegen mezelf gezegd: hierna niks meer in dit genre.”

Je schuwt het BV-schap, maar als acteur heb je wel zichtbaarheid nodig. Een moeilijke tweespalt, lijkt me.

“Het is zoeken naar evenwicht, ja. Je wilt ook niet te veel gezien worden, want dan gaan regisseurs je niet meer casten. Voor elke film of reeks die ik aangeboden krijg, stel ik me de vraag of ik me eraan wil verbinden en of ik ervan ga leren. Ik vraag ook altijd om het scenario te lezen. Als ik er niks in zie, doe ik het niet. Je moét streng zijn. Je waardigheid is het enige wat je als acteur hebt. Als je die verliest en jezelf gaat prostitueren, is het einde zoek.”

Zul je dat ook nog zeggen op een moment waarop je niet meer rondkomt van je job?

“Zeker. Dan zal ik wel in een schoenenwinkel gaan werken. Ik meen dat. Maar ik zou wel altijd blijven creëren.

“Ik doe mijn werk ontzettend graag, en ben er heel radicaal in. Dat gaat gepaard met voortdurende zelfreflectie. Het lastigste zijn de weken voor de opnames. Dan analyseer ik het scenario, werk ik aan mijn scènes en aan mijzelf. Die voorbereiding is nodig om er op de set te staan, maar ik word er soms zot van. Je zit daar alleen aan je bureau met allemaal vragen in je kop waar je nog geen antwoord op hebt. Als je op de set komt, valt alles gelukkig meestal in zijn plooi. Ach, spelen is het heerlijkste wat er is. Het is mijn lange leven.”

Als kind al zocht je altijd naar een podium. ‘Kijk naar mij en zie mij graag’, was het dat?

“Het zal er wel mee te maken hebben. Mijn vader (de beroemd geworden meubelontwerper Maarten Van Severen, red.) was altijd bezig met zijn werk, mijn moeder werkte ook veel, en als er dan geen aandacht was, kon ik die wel claimen. Maar zelfs los daarvan heeft het altijd in mij gezeten. Van het moment dat je op een podium staat, kun je doen wat je wilt, de mensen gaan naar je kijken. Dat vind ik ongelooflijk wijs.”

Naar welke acteurs kijk je op?

“Naar acteurs die dingen durven. Tom Hardy is zo iemand. Al Pacino, Matt Damon, Jake Gyllenhaal of Leonardo DiCaprio ook. Wat die ook spelen, ze hebben mij mee. Hun personages zijn altijd mensen die echt kunnen bestaan, en dus vaak ook wrange kanten hebben. Daar hou ik van.”

Wat waren de eerste films die je omverbliezen?

“Als mijn oudere broers naar een film keken, zat ik altijd mee in de zetel. Back to the Future, Indiana Jones, daar sloeg mijn fantasie wel van op hol als kind. Die zijn ook zo goed gemaakt dat je alle rare dingen die gebeuren gewoon aanvaardt. (lacht)

“Locke met Tom Hardy is voor mij een van de beste films ooit. De vormgeving en acteerprestaties zijn fantastisch.”

Als acteur ben je veel van huis, je staat in de belangstelling en ontmoet wellicht veel interessante mensen: kan je vriendin daarmee om?

“Ik vind het belangrijk dat Hannelore mij die vrijheid geeft. En van jaloezie is geen sprake. Omdat wij weten en voelen dat er niks of niemand tussen ons kan komen. Wij zijn negen jaar samen, houden heel veel van elkaar, hebben samen kinderen en we hebben een huis gekocht; een of ander meisje dat plots voorbijwandelt, is echt geen bedreiging voor ons.

“Ik ben trouwens niet de enige die vaak weg is, zij spreekt zelf dikwijls zonder mij af met vrienden. Dan denk ik ook niet de hele tijd: wat als ze een knappe gast tegenkomt?”

Is dat nog van deze tijd, geloven in die ene, grote, altijd durende liefde?

(lacht) “Ik zeg niet dat er nooit dingen kunnen gebeuren. Maar dat er eens gekust wordt met iemand anders is toch geen ramp? Het weegt in elk geval niet op tegen de basis die wij hebben. Niet dat het schering en inslag is bij ons, absoluut niet zelfs, maar het is wel al eens voorgevallen. En dan weten we allebei dat ons huis daardoor niet zal instorten.

“Is liefde ook niet elkaar loslaten? In elk geval is er niets wat mij al heeft kunnen overtuigen om weg te gaan bij Hannelore. Onze liefde voor elkaar is gewoon te groot.”

Hoe komt dat? Wat vinden jullie bij elkaar?

“Alles, eigenlijk. Hannelore is mijn partner én mijn beste vriendin. We zijn heel open en eerlijk tegen elkaar. Over de moeilijkste onderwerpen hebben wij constructieve gesprekken.

“Hannelore kent mij beter dan wie dan ook. Beter dan mijn moeder. Bij haar ben ik echt mezelf. Zij is de enige bij wie ik geen enkel masker draag. Dat geeft mij een heel rustig, geborgen gevoel.”

Jullie hebben twee kinderen, ze zijn nu zes en vier. Toen je voor de eerste keer vader werd, was je nog maar 23.

“Ik wist altijd al dat ik vader wilde worden, maar dat het zo snel gebeurde, heeft wellicht te maken met het feit dat ik mijn eigen vader op jonge leeftijd ben verloren. Ik was op zoek naar vervanging voor een familiesituatie die ik miste. Mijn moeder heeft ons heel goed opgevoed, maar die vaderfiguur ontbrak. En vooral het spel tussen die twee.

“Vroeger had ik altijd de indruk dat mijn vader boos en laks was, en mijn moeder vriendelijk maar streng. Ik zag de nuances niet. Nu besef ik dat wij soms ook simpelweg good cop, bad cop spelen. Als ik boos ben op een van onze kinderen, gaat Hannelore ze troosten en omgekeerd. Als je maar één ouder hebt, valt dat spel weg. Terwijl die twee polen wel nodig zijn.”

Wat voor vader ben je?

“Ik ben het alleszins heel graag. Ik vind het geweldig om hen te zien opgroeien, hun dingen bij te brengen en hen zelf te zien leren. (denkt na) Ik ga vooral liefdevol om met mijn kinderen. Liefde moet de basis zijn vanwaaruit alles vertrekt. Streng zijn kan ik ook. ‘Zet je recht’, ‘Niet met eten spelen’, dat soort dingen.”

Als je een nieuwe rol moet spelen, bereid je je stevig voor. Heb je die voorbereiding ook gemaakt bij het vaderschap?

“Nee. Ondanks die negen maanden zwangerschap overvalt het ouderschap je. Je kind wordt geboren en plots ben je een vader. Ik vond het weinig zinvol om vooraf veel te lezen omdat je toch niet weet welk kind je gaat krijgen. Een kind is een autonoom wezen, en je moet rekening houden met zijn of haar unieke mix.

“Mijn kinderen hebben me al veel geleerd. Ze kijken onbevangen naar de dingen. Ze gaan af op hun instinct, want het is het enige wat ze hebben. Het heeft me doen inzien dat wij ook best meer naar onze intuïtie mogen luisteren en niet alles rationeel hoeven te wikken en te wegen.”

Je omgeving beschrijft je als iemand die het lastig heeft met grenzen, die elke limiet wil uitdagen. Is zo’n gezin dan wel een verstandige keuze?

“Ik zoek de grenzen op, dat klopt, maar die van mijn gezin zal ik niet uitdagen. Omdat het de veilige haven is die ik nodig heb. Het is mijn vertrekpunt en mijn eindpunt.”

Ben je genoeg aanwezig als vader?

“Soms niet. Maar dan maak ik het goed op momenten dat ik wel veel thuis ben. Dat zal nog een hele tijd zo zijn; het is nu eenmaal de richting die ik heb gekozen voor mijn professionele leven. Misschien beslis ik over een paar jaar wel om het wat rustiger aan te doen, maar nu heb ik daar nog geen zin in.”

Ik vraag het omdat je eigen vader heel afwezig was tijdens de jeugd van jou en je broers, wat toch moeilijk blijkt geweest te zijn voor jullie.

“Zijn afwezigheid op zich was niet het grootste probleem. Het ergste was dat hij over een grens ging en niet meer terugkwam. Ik heb dus geleerd uit zijn fouten. Je kunt je gemakkelijk verliezen in iets wat op dat moment leuker lijkt, maar ik zal het niet doen. Ik heb genoeg leed gezien om te beseffen dat het dat niet waard is.”

En zo zitten we toch weer bij zijn vader. Bij Maarten Van Severen dus, de meubelontwerper die met zijn .03-stoel uit 1998 het Belgische design en zichzelf op de kaart zette. Zijn meubels – geproduceerd door onder andere Vitra, het vroegere Top Mouton en Pastoe – zijn wereldwijd bejubeld.

Toen hij stierf in 2005, was jij vijftien. Je vader die doodgaat terwijl je in volle puberteit zit, dat is geen makkelijke combinatie.

“Ik heb toen een heel zware periode doorgemaakt. Van het moment dat hij ziek werd (Van Severen kreeg in 2003 de diagnose van ongeneeslijke longkanker, red.), veranderde mijn vader. Ineens had ik hem terug. Pas tijdens die laatste twee jaar van zijn leven heb ik hem echt leren kennen. En dan wordt dat plots toch weer afgenomen.

“Ik heb me toen in van alles en nog wat gestort. Te veel uitgaan, experimenteren met drugs. Ik voelde mij echt niet goed. Ik was ook geobsedeerd door mager worden, en heb zelfs even geflirt met de grens van anorexia. Op een gegeven moment woog ik bijna niks meer. Toen zei mijn moeder: genoeg, naar de psycholoog nu. Dat heeft geholpen. Toen het probleem erkend werd, was het ook voorbij.

“Voor mijn moeder was het erg zwaar. Ik denk dat zij een paar keer heeft gedacht: nu zie ik hem nooit meer terug. De klik kwam toen ik op een keer volledig wasted thuiskwam en ik haar aan de voordeur zag huilen. Toen dacht ik: bon, nu moet ik het echt anders gaan aanpakken.”

Enkele jaren na de dood van Maarten Van Severen verscheen de documentaire Addicted to Every Possibility, over de virtuoos die Van Severen was, maar ook over hoe het werk en de roem hun tol hadden geëist. Zijn vrouw Marij en zijn zonen vertellen openhartig hoe hij er bijna nooit was, hoe hij op het einde te veel dronk en zelfs af en toe agressief was. Vrienden van Van Severen hebben het over zijn cocaïneverslaving. Het is een beklijvend, soms schrijnend verhaal van een groot talent dat zichzelf gaandeweg verloor en van zijn omgeving die daar hard onder leed.

De documentaire is ook bijzonder omdat duidelijk wordt hoe het creëren in alle generaties Van Severen is geslopen. Grootvader Dan Van Severen was kunstschilder, zijn zoon Maarten werd designer en zoon Fabiaan ontwerpt nog altijd meubels en accessoires. Ook de vier kinderen van Maarten Van Severen zijn de artistieke weg ingeslagen: oudste zoon David is architect, Hannes ontwerpt samen met zijn vrouw Fien Muller meubels onder het label Muller-Van Severen, en Boris en Flor kozen allebei voor het theater en de muziek.

“Het is lang geleden dat ik die documentaire heb gezien”, zegt Van Severen terwijl we verder koffie drinken. “Ik durf er niet goed meer naar te kijken.”

Twee jaar geleden zei je in een interview dat de dood van je vader voor jou een afgesloten hoofdstuk was. Klopt dat wel? Je moeder zei me aan de telefoon alvast van niet.

“Ik denk dat die uitspraak inderdaad niet klopt. Dit jaar hebben we veel mensen verloren in de familie van mijn moeder: mijn neef, mijn oom, mijn grootmoeder. Mijn oom – een van de beste vrienden van mijn vader, hij werkte ook bij hem – is gestorven op de sterfdag van mijn vader. Exact veertien jaar later. Zijn dood heeft het deksel van de pot gelicht. Het was de eerste keer dat ik weer moest huilen om het verlies van mijn vader. Alles kwam terug.

“Het zal nooit een afgesloten hoofdstuk zijn, denk ik. Maar dat is niet erg. Het is gewoon iets wat in mij zit. Ik denk nog vaak: zou hij trots zijn als hij zag wat ik nu doe?

“Toen ik als kind gitaar speelde, kon ik natuurlijk alleen nog maar enkele akkoordjes produceren. En toch zei hij me dat ik eens naar Lou Reed en David Bowie moest luisteren. Hij probeerde me al iets over de melodie te leren terwijl ik nog met akkoordjes bezig was. Ik heb dat nooit begrepen toen hij leefde. En ik dacht ook dat ik nooit goed gitaar zou kunnen spelen. Soms zou ik toch eens graag aan hem laten horen dat ik het intussen wel goed kan.”

Hij probeerde je al vroeg naar een hoger niveau te brengen?

“Dat besef je achteraf pas. En dan weet je: dat was ook opvoeden wat hij deed. (valt even stil) Ik vraag me vaak af hoe het zou zijn om nu iets te gaan drinken met hem. Of hij een goede grootvader geweest zou zijn. Eerlijk gezegd denk ik van niet. Als hij geen kanker had gekregen en niet stervende was geweest, had hij ook niet ingezien dat hij slecht bezig was en had hij gewoon voortgedaan met zijn destructieve leven.

“Zijn dood heeft goede en slechte gevolgen gehad. In elk geval heeft het me gevormd tot wie ik nu ben. Doordat ik in korte tijd volwassen ben moeten worden, heb ik een basaal je-m’en-foutisme gekweekt. Het leven is maar het leven. Wat we hier en nu hebben, daar moeten we alles uithalen. Ik ben dan ook erg goed geworden in relativeren. Weinig is erg in vergelijking met wat je al hebt meegemaakt.”

Een inherente tristesse zou ook het gevolg kunnen zijn van alles wat gebeurd is, maar dat kenmerkt jou niet?

“Nee. Ik ben een heel tevreden man. Het is gek, maar de dood van mijn vader heeft me geholpen om gelukkig te worden.

“Overigens kon hij ook heel liefdevol zijn. Vooral vroeger dan. En hij was geniaal. Hij heeft meubels gemaakt die nu, twintig jaar later, nog altijd geproduceerd worden omdat ze zo tijdloos zijn. Dat is heel bijzonder. Iedereen die creëert is op zoek naar tijdloosheid, maar weinigen slagen erin.”

Heb je zelf meubels van hem in huis?

“Een witte tafel waarvan er maar enkele exemplaren bestaan, een .04-bureaustoel, en de .03-stoel natuurlijk. Ik had ook een kuipzeteltje uit 1988, in leer en met een zwart kussen, maar dat staat nu bij de Maarten Van Severen Foundation.”

Hou je van design?

“Ik vind sommige dingen prachtig, maar ik heb niet de kennis om er echt verstandige dingen over te zeggen. Ik blijf het wel heel bijzonder vinden dat iedereen in onze familie zo’n oog voor vorm, detail en schoonheid heeft. En dat we zo graag verzamelen. Mijn vader had in zijn bibliotheek een collectie objecten die hij jarenlang van straat geplukt had omdat ze zo’n fascinerende vorm hadden. (glimlacht) De vier zonen doen dat ook, even verwoed.”

Je vader was maar 49 toen hij stierf aan longkanker. Is dat iets waar je zelf bang voor bent?

“Vroeger niet. Ik ben begonnen met roken op mijn 13de, en ik kende niemand die op zijn 16de of 17de aan longkanker was gestorven. Ik heb dus nog wel even, was de redenering toen. (lacht) Nu ik de 30 nader, denk ik wel steeds vaker dat ik moet stoppen. Heel moeilijk. Ik rook al zeventien jaar en stoppen is: een stuk van mezelf afgeven. Maar we zullen er toch ooit door moeten. (lacht) Bon, gaan we er dan nog een opsteken buiten, nu het nog kan?”

Dat doen we. Op de Dendermondsesteenweg schijnt de zon nog steeds. Er passeren mensen. Er worden boodschappen gedaan, gesprekken gevoerd, kinderwagens voortgeduwd. Enkele dagen later kijk je thuis nog eens naar Back to the Future. De eerste keer moet bijna dertig jaar geleden zijn. Gek om nu opnieuw die legendarische woorden te horen van Doc Brown, de briljante wetenschapper die de teletijdmachine uitvond: ‘Your future hasn’t been written yet. No one’s has. Your future is whatever you make it. So make it a good one.’

Wie is Boris Van Severen?

• Acteur, 29 jaar

• Is een van de vier zonen van de bekende designer Maarten Van Severen

• Woont in Gent met zijn vriendin en twee kinderen

• Studeerde Kleinkunst aan het Conservatorium van Antwerpen

• Speelde o.a. in Belgica, De 16 en Salamander

• Is in het voorjaar te zien in Baptiste (BBC) en Studio Tarara (VTM)

• Was deze week en is alvast ook volgende week maandag op tv te zien in De slimste mens ter wereld op VIER