Globaal epicentrum: Parijs

Het centrum van de herdenkingen bevindt zich vandaag in de Franse hoofdstad Parijs, waar 70 staatshoofden, regeringsleiders en topmannen van internationale organisaties samenkomen om de Wapenstilstand te herdenken. De Franse president Macron ontving hen vanochtend samen met zijn echtgenote Brigitte in het Elysée.

De eersten op de rode loper waren Zweedse, Ierse, Noorse en Algerijnse premiers, daarna volgden onder andere de Duitse kanselier Merkel, de Canadese eerste minister Trudeau, de Russische president Poetin en zijn Turkse ambtgenoot Erdogan. Enkel de Amerikaanse president Trump zonderde zich af, hij trok rechtstreeks naar de plechtigheid. Ons land wordt vertegenwoordigd door premier Charles Michel.

Rond half elf trokken de regeringsleiders samen naar de Place de l’Etoile, aan het einde van de Champs Elysée, voor een grote herdenkingsplechtigheid aan het graf van de Onbekende Soldaat onder de Arc de Triomphe.

LEES OOK. Femen-activistes geraken tot bij konvooi van president Trump

Macron waarschuwt: “Laat ons niet terugkeren naar de tragische loop van de geschiedenis”

De plechtigheid begon om 11u met een militaire ceremonie. Daarna bracht de gevierde Amerikaanse celliste Yo-Yo Ma de Sarabande van Johann Sebastian Bach ten berde, zong de Beninese zangeres Angélique Kidjo een hommage aan de koloniale troepen die deelnamen aan de Eerste Wereldoorlog, en lazen leerlingen getuigenissen van soldaten voor.

De plechtigheid werd afgesloten met een toespraak van Macron, die zijn collega’s waarschuwde om “niet terug te keren naar de tragische loop van de geschiedenis” en “de nalatenschap van de vrede waarvan we dachten dat ze verzegeld was met het bloed van onze voorouders, in gevaar te brengen”. “Laten we opnieuw een eed afleggen onder naties, om de vrede boven alles te plaatsen, omdat we haar prijs kennen, haar gewicht kennen, en weten wat ze eist”, riep hij zijn collega-staatshoofden op.

Hij spoorde zijn collega’s ook aan om hun “immense verantwoordelijkheid” te nemen om “de wereld waar de vorige generaties van droomden, aan onze kinderen door te kunnen geven”. “Samen kunnen we klimaatverandering, armoede, honger, ziekte en alle ongelijkheden de wereld uit helpen.”

Belgische epicentrum: Ieper

Ook overal in ons land wordt de Wapenstilstand herdacht. De hoofdrol is daarbij traditioneel weggelegd voor Ieper, waar al heel vroeg duizenden mensen verzamelden. Al heel vroeg in de ochtend werd de dag op gang geblazen, letterlijk. De ‘Lone Piper’ liep om 6 uur zondagochtend onder de Menenpoort om een eerste hulde te brengen aan de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog. Dan al stonden honderden mensen onder het herdenkingsmonument.

Zoals de traditie het wil werd de dag geopend in Ieper op de Franse begraafplaats Saint-Charles de Potyze, waarna een misviering op het programma stond in de Sint-Maartenskathedraal. Honderden mensen, mooi getooid, met of zonder poppiekransen, kuierden toen al vroeg door Ieper, op zoek naar een mooi plaatsje om alle herdenkingen goed te kunnen volgen.

Om 10 uur werd de Poppy Parade op gang getrokken aan de kerk Saint George’s Memorial Church die voor de gelegenheid gedrapeerd werd met gebreide poppies. In een lange indrukwekkende stoet van militairen, orkesten, vaandeldragers en prominenten ging het richting de Menenpoort. De stoet was danig lang dat de plechtigheid met enkele minuten vertraging begon.

Daar werd dan officieel het einde van de Groote Oorlog herdacht. Duizenden toeschouwers volgden de ceremonie aan de Menenpoort of op groot scherm op de Ieperse markt. Het werd een vrij traditionele ceremonie waarbij voorzitter van de Last Post Association Benoit Mottrie het belang van herdenken benadrukte. Daarna volgden ook gebeden; onder meer bisschop van Brugge Monseigneur Lode Aerts nam het woord. De ceremonie werd besloten met vallende poppyblaadjes tijdens Oh Valiant Heart en het Belgische en Britse volkslied.

Zondagavond om 20 uur volgde nog een ceremonie, de traditionele Last Post die elke dag op dat uur geblazen wordt. Die werd bijgewoond door het vorstenpaar dat Wapenstilstand hier in Ieper afsloot na een lange dag die hen door een groot deel van het land bracht.

Koning Filip: “Grootsheid van mens ligt ook in het onbekende”

In Brussel bracht koning Filip hulde aan de slachtoffers van beide wereldoorlogen en aan de Belgische militairen die sinds 1945 om het leven gekomen zijn bij vredesoperaties. De vorst legde aan de Congreskolom een bloemenkrans neer en hield een toespraak. Daarin stond de koning stil bij de moed die het Belgische leger getoond had en bij de dood en verwoesting die de oorlog had gezaaid, de diepe wonden die hij zou nalaten, zowel bij de soldaten als onder de burgerbevolking.

Voor de vorst “gaat van de grafsteen van de onbekende soldaat een grootsheid uit, die van de helden van de Groote Oorlog die gesneuveld zijn voor ons land, maar ademt het tegelijkertijd ook de eenvoud en nederigheid uit waarmee het mysterie van die verminkte, naamloze soldaat gepaard gaat. Ongetwijfeld had hij ons zijn verhaal willen vertellen, maar net in de naamloosheid en het stilzwijgen vindt hij zijn ware roeping”, sprak de vorst. “Deze onbekende soldaat staat natuurlijk ook voor al die helden en slachtoffers in onze eigen families, onze dierbaren, ouders, grootouders. Zo zijn ook zij hier aanwezig. Maar hij nodigt ons ook uit diep in onszelf te gaan kijken, om zo aan zijn dood zin te geven.”

Het monument voor de onbekende soldaat herbergt volgens de koning ook niet alleen een boodschap van het verleden, maar duidt ook onze toekomst: “Het nodigt ons uit, en in het bijzonder de jeugd, om ons samen in te zetten voor een vreedzame wereld. Waaraan we allemaal een unieke bijdrage kunnen leveren. Met een blijmoedig realisme, in grote en kleine dingen.”

“Vergeten” graven

Daarna brachten kinderen een gedenkplaatje ‘Pro Patria 14-18’ aan bij het graf van de Onbekende Soldaat. De ceremonie maakt deel uit van het project “Onze Vergeten Helden”, waarmee het War Heritage Institute de “vergeten graven” wil zichtbaar maken. Om de link te maken met alle steden en gemeenten waar gerepatrieerde gesneuvelden begraven liggen, werden ook elf Belgische reisduiven losgelaten, die Brussel en de tien provincies symboliseren. De dieren droegen de boodschap “België herdenkt - La Belgique se souvient”.

Later vandaag vindt in het federaal parlement nog een herdenking plaats van de wapenstilstand. 400 leden van oud-strijders en vaderlandslievende verenigingen en kinderen van 10 tot 12 jaar uit verschillende provincies wonen er een lezing bij door auteur Patrick Lagrou op basis van zijn jeugdboek Milans Groote Oorlogherdenken, en luisteren er naar een getuigenis van oudstrijder Coppieters ‘t Wallant.

De Wever: “Nooit vergeten welke offers zijn gebracht voor welvaart en welzijn”

Ook in Antwerpen vond een herdenking plaats: op begraafplaats Schoonselhof vond een bloemenhulde plaats met vertegenwoordigers van verschillende religieuze gemeenschappen, gevolgd door een plechtigheid aan het Monument van de Gesneuvelden in het Stadspark. “We mogen nooit vergeten welke offers zijn gebracht voor de welvaart en het welzijn dat we vandaag al te vanzelfsprekend zijn gaan vinden”, zei burgemeester Bart De Wever (N-VA).

De Wever riep op om de gruwelen van de oorlog en het belang van vrede te blijven herinneren. “Nooit eerder in de geschiedenis van de mensheid bulderden kanonnen zo hard, schoten geweren zo genadeloos met scherp, werden nieuwe industriële wapens de dood van weerloze slachtoffers en troffen zoveel bommen ook moeders, kinderen, vaders en hun schamele bezittingen en dat laatste niet het minst hier bij ons”, zei hij. “We mogen nooit vergeten hoeveel bloed er is gevloeid, hoeveel kinderen hun vader zijn verloren, hoeveel ouders radeloze tranen hebben gehuild, hoeveel modder en slijk moest worden overwonnen om ons land naar vrede en voorspoed te loodsen.”

De Wever blikte ook vooruit. “Het internationale wereldtoneel gaat vandaag door onvoorspelbare turbulenties”, vindt hij. “Turbulenties die ons zorgen moeten baren en niet zullen gaan liggen wanneer we zelfgenoegzaam de schouders ophalen. Niet alleen liefde, ook vrede is een werkwoord. Een opdracht die elke dag inzet en engagement van ons vraagt. In de cockpit van mondiale besluitvormingsprocessen, op Europees, Vlaams en Antwerps niveau.”

220 gemeenten planten vredesboom

220 Vlaamse steden en gemeenten planten vandaag dan weer een vredesboom. De gemeente Avelgem bijvoorbeeld, plant een boom speciaal ter nagedachtenis van de burgerslachtoffers die honderd jaar geleden tijdens de gasaanvallen vielen. Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog vielen er in Avelgem 273 burgerdoden door gasaanvallen van zowel Duitsers als geallieerden.

In een periode van drie weken kwam zeven procent van de Avelgemse burgerbevolking om het leven. Met de vredesboom wil de gemeente hen en alle andere Avelgemse oorlogsslachtoffers herdenken. Een eik, es of linde planten bij een speciale gelegenheid is een oude traditie. Zo plant Zottegem een vredesboom als symbool van hoop. In totaal kwamen tijdens de Eerste Wereldoorlog ongeveer 41.000 Belgische soldaten om het leven.

Andere kant van de wereld

Eerder vandaag werd de Eerste Wereldoorlog ook al herdacht in Nieuw-Zeeland, Australië en India. Via het Britse Gemenebest waren ook ruim een miljoen soldaten uit die landen aanwezig op de slagvelden in Europa, meer dan 150.000 van hen kwamen om het leven.

In de Indiase hoofdstad New Delhi daagde een indrukwekkende menigte op voor een plechtige ceremonie ter ere van de mannen en vrouwen die het leven lieten tijdens de Grote Oorlog. India stuurde 1,3 miljoen soldaten naar Europa, van wie er 74.000 het leven lieten.

Ook in de Australische hoofdstad Canberra werden Wapenstilstand en de gesneuvelden herdacht. Meer dan 400.000 Australiërs dienden tijdens de oorlog in het leger, van wie meer dan 300.000 in het buitenland. Bijna 62.000 soldaten overleefden de slachting niet. Zo kwamen meer dan 10.000 soldaten van het Australisch-Nieuwe-Zeelandse legerkorps (ANZAC) om het leven tijdens de slag om Gallipoli in Turkije.

In de Nieuw-Zeelandse hoofdstad Wellington daagden tienduizenden op voor de herdenking. 18.300 soldaten uit het land lieten toen het leven. Meer dan 100.000 inwoners of destijds een tiende van de bevolking diende toen in het buitenland in het leger.