Antibiotica tegen de hoest? “Hoogstens 1 patiënt op de 5 heeft er baat bij”

Acute hoest is een van de meest voorkomende redenen om een huisarts te raadplegen en voor huisartsen om antibiotica voor te schrijven, geneesmiddelen die enkel werken tegen bacteriën. Omwille van praktische redenen was het tot op heden niet haalbaar noch betaalbaar om bij al deze patiënten microbiologisch onderzoek uit te voeren om de ziekteverwekkers te identificeren. Daarom wist de wetenschap weinig over de precieze oorzaken van lageluchtweginfecties in de huisartspraktijk.

Daar brengt een grootschalig Europees onderzoek nu verandering in. Zestien huisartsenonderzoeksnetwerken in dertien Europese landen onderzochten gedurende drie opeenvolgende winterperiodes samen 3.104 volwassen patiënten. Bij slechts één op vijf van deze patiënten (21%) werd één van de klassieke, gekende bacteriën gevonden als oorzaak van de luchtweginfectie. Bij slechts 5% van alle patiënten ging het om de belangrijkste bacteriële verwekker, nl. Streptococcus pneumoniae of de pneumokok. 

Een virale oorzaak werd daarentegen vastgesteld bij bijna 50% van de patiënten: voornamelijk rhinovirussen, vooral oorzaak van verkoudheden, influenza of griepvirus en coronavirussen, eveneens belangrijke oorzaken van bovenste luchtweginfecties. “Dit onderzoek bewijst dat de meerderheid van de lageluchtweginfecties die worden gezien door de huisarts, worden veroorzaakt door een of meerdere virussen”, zegt Dr. Greet Ieven (UAntwerpen, Vaccin en Infectieziekten Instituut). “Antibiotica zijn niet werkzaam tegen virussen, en hoeven in de meerderheid van de gevallen dus niet voorgeschreven te worden. Hoogstens 1 op 5 patiënten heeft potentieel baat bij een behandeling met antibiotica: indien antibiotica toch nodig zijn kunnen best smalspectrumantibiotica worden voorgeschreven.”

Dr. Samuel Coenen (UAntwerpen, Vaccin en Infectieziekten Instituut) licht toe: “Hoewel het in de dagelijkse huisartsenpraktijk moeilijk blijft om virale van bacteriële infecties te onderscheiden, toonde eerder onderzoek bij dezelfde patiënten al aan dat de voordelen van een behandeling met antibiotica niet opwegen tegen de nadelen. Worden toch antibiotica voorgeschreven, dan bevelen de Belgische richtlijnen terecht amoxicilline aan.”