Kinderrechtencommissariaat: “Essentiële garanties ontbreken in jeugddelinquentierecht”

Het nieuwe jeugddelinquentierecht, het recht dat bepaalt hoe Vlaanderen zal omgaan met jongeren die delicten plegen, moet in principe ingaan op 1 januari 2019. Maar vorige week bleek dat de Hoge Raad voor de Justitie, de Unie van Nederlandstalige Jeugdrechters en de Unie van Jeugdadvocaten nog met een pak vragen en bezwaren zitten over het decreet. Na die kritiek noemde N-VA-parlementslid Lorin Parys de invoering op 1 januari zelfs "niet meer haalbaar" en minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) liet verstaan dat die timing "geen halszaak" was.

Nu is er ook een aanvullend advies van het Kinderrechtencommissariaat. En ook dat is behoorlijk kritisch. Hoewel er volgens het commissariaat tegenover de eerdere teksten stappen vooruit zijn gezet, blijven er nog "een aantal prangende bezorgdheden over". Zo blijft het Kinderrechtencommissariaat bezwaren hebben tegen de langdurige gesloten begeleiding van minderjarigen. Minderjarigen tot zeven jaar lang opsluiten is "te lang". En het behoud van de uithandengeving, het systeem waarbij jongeren vanaf hun zestiende in uitzonderlijke omstandigheden worden berecht als volwassenen, is en blijft volgens het Kinderrechtencommissariaat strijdig met het kinderrechtenverdrag en "mist elke grond".

Volgens het Kinderrechtencommissariaat ontbreken ook een aantal "essentiële rechtsgaranties". Zo is er geen mogelijkheid meer om maatregelen te herzien. Bovendien kan een minderjarige in de voorlopige fase - wanneer de eventuele schuld dus nog niet bewezen is - al een gesloten begeleiding tot 9 maanden opgelegd krijgen. Een jongere kan op die manier 9 maanden opgesloten worden zonder tussentijdse gerechtelijke toetsing. Dat is strenger dan volwassenen die in voorlopige hechtenis zitten. Die verschijnen nog maandelijks of driemaandelijks voor de raadkamer. 

En net als de experts vorige week struikelt ook het Kinderrechtencommissariaat over het onduidelijke taalgebruik in het decreet. "Bepaalde sancties of maatregelen zijn niet duidelijk omschreven. Zo blijft bijvoorbeeld onduidelijk wat het 'positief project' concreet inhoudt en wat een 'ambulante reactie' is".

In een reactie wijst minister Vandeurzen erop dat de Kinderrechtencommissaris ook een groot aantal positieve elementen aanstipt zoals “de brug naar de jeugdhulp, de focus op herstel, enzovoort”. Vandeurzen komt ook terug op de discussie over de uithandengeving. De bezorgdheid daarover is al gesignaleerd, merkt de CD&V-minister op. “We voorzien daarom met dit ontwerpdecreet in alternatieven om opsluiting zo veel als mogelijk te vermijden. Als langere opsluiting in voorzieningen, met een begeleiding en leefklimaat aangepast aan de situatie en leeftijd van de jongere, toch nodig is - bijvoorbeeld als alternatief voor die uithandengeving - dan zal dit natuurlijk met de nodige zorg, rechtswaarborgen en toezicht uitgevoerd worden.”