Gigantische krater ontdekt onder ijs in Groenland en die kan nieuw licht werpen op massaal uitsterven dieren tijdens laatste ijstijd

Een verslag van de ontdekking is te lezen in het nieuwste nummer van het vakblad Science Advances. De krater zou 31 kilometer breed zijn en zo tot de 25 grootste inslagkraters op aarde behoren. Hij zou 1 kilometer onder de Hiawatha Gletsjer zitten en de eerste ooit zijn die onder ijs wordt aangetroffen.

Al in 2015 werd er voor het eerst een glimp van de krater waargenomen. Wetenschappers vlogen toen over het gebied met lasers en radars om het in kaart te brengen. Dat was een onderdeel van ‘Operation IceBridge’, van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA.


De scans werden publiek gemaakt en een groep van Deense glaciologen – die gletsjers bestuderen – merkte iets vreemds op bij het bekijken van de data: een gigantische uitsparing in de vorm van een kom in het gesteente onder het ijs. “We vroegen ons meteen af of het een inslagkrater kon zijn”, aldus Joseph MacGregor, een van de auteurs van de paper. “We lachten eerst. Maar het kon.”


Om een nog duidelijker beeld te krijgen werden in mei 2016 nieuwe vluchten uitgevoerd over het gebied, met nieuwe en nog gevoeliger apparatuur. In juli werd er ook een grondteam op uitgestuurd dat de omliggende structuren in kaart bracht en stalen verzamelde van sediment dat van onder de gletsjer was gekomen. Daardoor kreeg het team een nog gedetailleerder beeld van de krater.

Hij bleek 320 meter diep en in het midden zat een verhoging van tussen de 50 en de 70 meter hoog. Volgens gletsjergeoloog Kurt Kjaer van de universiteit van Kopenhagen – de hoofdauteur van de studie – iets wat je kan verwachten als je aanneemt dat het om een inslag gaat. In het sediment vonden de wetenschappers ‘geschokte kwarts’, een zeldzame vorm van het mineraal die ontstaat als er erg veel energie vrijkomt. Zoals bij een inslag van een meteoriet.

Op basis van de vorm van de krater, kan hij volgens de wetenschappers veroorzaakt zijn door een meteoriet van 1 kilometer breed en 11 tot 12 ton zwaar.

De onderzoekers willen nu nog meer analyses uitvoeren op het materiaal dat ze hebben en meer materiaal verzamelen op de site zelf. In het ideale geval zouden ze dwars door de gletsjer heen kunnen boren, maar dat zou een moeilijke en dure operatie worden. Het is echter noodzakelijk als ze hun vermoedens wetenschappelijk bevestigd willen zien.

Wanneer de meteoriet precies ingeslagen kan zijn, is ook nog niet duidelijk. Ook daarvoor is meer onderzoek nodig. Op basis van de gegevens die de onderzoekers hebben, moet het gebeurd zijn toen de gletsjer er al was en zou de meteoriet een gat in het ijs geslagen hebben. “Het is waarschijnlijk minder dan 3 miljoen jaar geleden gebeurd, vermoedelijk tussen 12.000 en 15.000 jaar geleden”, aldus MacGregor.

Als dat effectief klopt, kan dat nieuw licht werpen op een controversiële theorie – de Jonge Dryas impact hypothese – die aanvoert dat er tussen 10.900 en 12.900 jaar geleden op het einde van de laatste ijstijd een gigantische inslag plaatsvond in Noord-Amerika. Die zou grote bosbranden hebben doen ontstaan, die leidden tot het uitsterven van grote zoogdieren zoals de mammoet en de mastodont en zelfs de menselijke Cloviscultuur. Groot probleem met die theorie was tot nu toe dat er nergens een inslagkrater gevonden kon worden. Maar dat kan deze ontdekking misschien oplossen. “Het is erg speculatief”, aldus nog MacGregor. “Maar als het klopt, kan dat de menselijke geschiedenis helemaal door elkaar schudden.”