HERLEES. Positie premier May wankelt, motie van wantrouwen is “bijna onvermijdelijk”

De European Research Group, de groep van een vijftigtal harde brexiteers bij de Tories van Theresa May, plant een 'coup' op de eerste minister. Om een motie van wantrouwen in het parlement te forceren, moeten in totaal 15 procent van de Conservatieve parlementsleden - nu zijn dat er 48 - een brief indienen bij het partijbureau.

Tientallen parlementsleden hebben dat intussen al gedaan, en nu heeft ook ERG-leider Jacob Rees-Mogg dus zijn vertrouwen in de premier opgezegd. Volgens de BBC is een motie van wantrouwen in de premier daardoor "nagenoeg onafwendbaar", maar een ander ERG-parlementslid heeft intussen al verklaard dat er "meningsverschillen" zijn tussen de parlementsleden, en dat niet iedereen van plan is een brief in te dienen.

Komt de ERG toch aan 48, dan komt er een stemming onder alle Conservatieve parlementsleden. May moet dan minstens de helft van haar partijgenoten - 159 om precies te zijn - achter zich zien te scharen. 

Haalt May het niet, dan moeten de Tories op zoek naar een nieuwe leider. Ze krijgen dan veertien dagen de tijd om een nieuwe regering te vormen. Als dat niet lukt wordt het parlement ontbonden en komen er nieuwe verkiezingen.

De leider van de Leider van pro-brexit-parlementsleden van de Conservatieve partij, Jacob Rees-Mogg, zegt dat premier May de partij heeft "teleurgesteld". Volgens hem zegen steeds meer parlementsleden hun vertrouwen in haar op. "De volgende premier moet iemand zijn die in de brexit gelooft", klinkt het op een geïmproviseerde persconferentie buiten het parlement.

Rees-Mogg, die constant onderbroken wordt door een luidruchtige demonstrant ("Dat is democratie, daarom mag hij roepen"), noemt onder andere voormalig minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson als mogelijke opvolger. "Dit is geen coup, dit gaat niet om persoonlijke ambitie, maar om het belang van het land." Hij is zelf geen kandidaat om May op te volgen. 

Volgens Rees-Mogg heeft het Verenigd Koninkrijk toegegeven op alle belangrijke punten van de onderhandelingen en is de opportuniteit voor de brexit verloren.

Jacob Rees-Mogg heeft in een brief zijn vertrouwen in premier Theresa May opgezegd. Dat schrijft The Sun en wordt bevestigd door een woordvoerder van de European Research Group (ERG), de groep 'harde' brexiteers in het parlement. Rees-Mogg is een van de invloedrijkste Conservatieve parlementsleden en een van de leidende parlementariërs die voorstander zijn van een 'harde' brexit.

Als er 48 Conservatieve parlementsleden in een brief hun vertrouwen in May opzeggen, komt er een officiële motie van wantrouwen in het Lagerhuis. De BBC noemt de motie nu "bijna onvermijdelijk". Maar andere leden van de ERG, die ongeveer 50 parlementsleden omvat, zeggen dat ze het niet eens zijn met Rees-Mogg dat een motie van wantrouwen een goed idee is.

Premier May is ondertussen al bijna drie uur aan het spreken in het parlement, waar ze forse kritiek krijgt, niet alleen van de oppositie, maar ook vanuit haar eigen partij. Oppositieleden wezen er zonet op dat nog maar zeven Conservatieve parlementsleden hun steun voor May hebben uitgesproken. Ondertussen hebben heel wat parlementsleden het Lagerhuis wel al verlaten.

Volgens de Sunday Times heeft May straks een afspraak met Graham Brady, de voorzitter van het zogenaamde 1922-comité, de groep waarin de Conservatieve parlementsleden verzameld zijn. Brady is verantwoordelijk voor het opstarten van een eventuele motie van wantrouwen. Die komt er als minstens 48 parlementsleden uit May's eigen partij daar per brief om vragen. Al heel de dag gaan geruchten dat er vandaag nog zo'n motie zou kunnen komen. Brady ontkende de ontmoeting.

Over 135 dagen stappen de Britten uit de Europese Unie. Wat er na 29 maart moet gebeuren, is een soort scheidingsregeling. VTM Nieuws-anchor Elke Pattyn legt uit wat er precies in het brexitakkoord staat.

Momenteel zijn de 28 landen van de EU één groot land zonder grenzen: een eenheidsmarkt en douane-unie. Dat betekent dat mensen en goederen vrij kunnen bewegen zonder aan mekaar taksen te moeten betalen.

Als de brexit er komt, stapt het hele Verenigd Koninkrijk uit de EU: Engeland, Wales, Schotland en Noord-Ierland. Bij dat laatste deel zit het probleem, want niemand (zowel de EU als het Verenigd Koninkrijk) wil een harde grens tussen Noord-Ierland en Ierland.

Als oplossing hiervoor stelt men voor dat het Verenigd Koninkrijk tijdelijk een douane-unie blijft. Dat betekent dat er geen harde grenzen komen, en de Britten met één been in Europa blijven. Of de Britten te vinden zijn voor dat voorstel, is nog maar de vraag. Want hun inspraak in de EU valt wél weg.

Het Verenigd Koninkrijk moet ook 45 miljard euro betalen om uit de EU te mogen stappen. Britten die nu al in Europa wonen en Europeanen die in het Verenigd Koninkrijk wonen, behouden hun huidige rechten. Tot slot is er ook een overgangsperiode afgesproken tot na 2020, waarin er niets verandert.

Premier May beantwoordt ondertussen nog altijd vragen in het Lagerhuis. De premier moet er spitsroeden lopen, ook in haar eigen partij. Ze vraagt de steun van het parlement wanneer ze de finale tekst, vermoedelijk over enkele weken, ter stemming brengt. "We hebben een beslissende doorbraak geforceerd. Ik zal de finale tekst naar het parlement brengen en vragen om uw steun. Tegen de deal stemmen, zou ons terug naar af brengen, en voor nog meer onzekerheid zorgen. Als we ons verenigen, kunnen we ons land opnieuw samenbrengen en de kansen die voor ons liggen grijpen", klonk het.

Dat laatste werd in het Lagerhuis op hoongelach onthaald, omdat er van eenheid in de regering niet veel sprake meer is. Vijf kabinetsleden stapten vandaag al op.

 Labour-leider Jeremy Corbyn noemde het akkoord een "enorme en schadelijke mislukking". "Dit akkoord voldoet niet aan de wensen van het Britse volk. Ik denk en geloof niet dat het parlement deze keuze tussen een slechte deal of geen deal zal maken."

Volgens Mark Francois, parlementslid van de Conservatieve partij en lid van de European Research Group, de groep Conservatieve parlementsleden die voor een harde brexit zijn, zullen al minstens 84 leden van May's partij tegen het brexitakkoord stemmen en loopt dat aantal nog op. "Dit akkoord is doodgeboren", zegt hij. 

May heeft de steun van minstens de helft van de 650 leden van het Lagerhuis nodig eens de deal voorligt in het parlement in december. Haar eigen partij heeft zelf maar 316 zetels en May moet dus sowieso al hopen op een aantal ja-stemmen uit andere oppositiefracties. Maar als er te veel eigen partijleden neen stemmen, wordt de deal door het parlement krijgen een onmogelijke opdracht.

Volgens Nigel Dodds, fractieleider van de Noord-Ierse Unionisten (DUP), die gedoogsteun leveren aan de regering van May in het parlement, "luistert de premier duidelijk niet". Volgens hem hebben de vijf regeringsleden die vandaag al hun ontslag hebben ingediend, allemaal gezegd dat het brexitakkoord de integriteit van het Verenigd Koninkrijk in gevaar brengt. "We kunnen ofwel stemmen om het Verenigd Koninkrijk te beschermen, of kunnen stemmen om een vazalstaat te worden die opgesplitst wordt." 

May antwoordt dat ze de integriteit van het Verenigd Koninkrijk wel degelijk beschermt.

Het Verenigd Koninkrijk (in het blauw) bestaat uit Groot-Brittannië (Engeland, Wales en Schotland) en Noord-Ierland. Ierland (in het rood) blijft in de Europese Unie.

Theresa May verdedigt het voorlopige brexitakkoord met de Europese Unie momenteel met hand en tand in het Lagerhuis. "Dit akkoord bevat onderdelen waarvan velen zeiden dat dat nooit zou gebeuren. Het is het beste akkoord dat we konden onderhandelen", maakt de premier zich sterk.

Volgens May heeft de EU "heel wat toegevingen" gedaan in vergelijking met het voorstel eerder dit jaar, vooral dan wat de 'backstop' betreft. Dat 'vangnet' moet vermijden dat er een harde grens komt tussen Ierland en Noord-Ierland mocht er nog geen nieuwe regeling zijn na het einde van de overgangsperiode eind 2020.

"Ik zal niet doen alsof dit een comfortabel proces was, of dat wij en de EU volledig tevreden zijn met alle onderdelen van het akkoord", zei May daarover. "Maar het vermijdt een harde grens in Ierland, we kunnen eruit stappen en het is tijdelijk.

"We hebben een beslissende doorbraak geforceerd. Ik zal de finale tekst naar het parlement brengen en vragen om uw steun. Tegen de deal stemmen, zou ons terug naar af brengen, en voor nog meer onzekerheid zorgen. Als we ons verenigen, kunnen we ons land opnieuw samenbrengen en de kansen die voor ons liggen grijpen."

Oppositieleider Jeremy Corbyn van Labour zegt in het Lagerhuis dat de regering duidelijk "in chaos" is. Volgens Corbyn heeft May haar eigen rode lijnen overschreden. "De regering kan deze halfbakken deal niet voorleggen aan het parlement. Dit is een gigantische en schadelijke mislukking."

May zegt dat de keuze nochtans duidelijk is: de EU verlaten zonder akkoord, riskeren dat er helemaal geen brexit komt of kiezen voor eenheid en de best mogelijke deal steunen.