Videospeler inladen...

Verschillende regeringsleden stappen op maar de Britse regering valt niet? Onze experten beantwoorden uw vragen

Is er nog marge in de onderhandelingen over de brexit? Zal de Britse regering nu vallen? Wat met die motie van wantrouwen tegen premier Theresa May? En ... kunnen we nu goedkoop gaan kerstshoppen in Londen? Onze expert Verenigd Koninkrijk Ivan Ollevier en Europakenner Rob Heirbaut hebben uw vragen beantwoord in onze VRT NWS Live. Dit zijn hun antwoorden.

analyse
Ivan Ollevier en Rob Heirbaut
Ivan Ollevier is expert Verenigd Koninkrijk, Rob Heirbaut is expert Europa.

Gisteren stemde het kabinet in met het ontwerpakkoord, vandaag stappen verschillende ministers op. Is dat hypocrisie?

Gisteren mocht de Britse premier Theresa May nog victorie kraaien: haar kabinet keurde het ontwerpakkoord over de brexit goed. Had ze toen al verwacht dat vanmorgen vijf van haar regeringsleden zouden opstappen? 

Kan me niet van de indruk ontdoen dat May de bui toch wel had zien hangen

"Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat ze de bui toch wel had zien hangen. Gisteren (zie video hieronder) zei ze dat haar kabinet een collectieve beslissing had genomen en dat ze er allemaal achter stonden. Iedereen wist wel dat er heel harde woorden waren gevallen tijdens die kabinetszitting. Het kan toch niet anders dan dat sommige van die ministers die vandaag ontslag hebben genomen, toen al hadden gezegd dat ze zwaar twijfelden en dat hun ontslag er mogelijk kon aankomen?"

Videospeler inladen...

Je kan het hypocrisie noemen, maar het heeft ook te maken met het politieke spel

Is het hypocriet dat enkele regeringsleden eerst het ontwerpakkoord mee goedkeuren, om dan vervolgens op te stappen? "Je kan dat hypocrisie noemen, dat is het ook wel voor een deel, maar het heeft ook voor een deel te maken met het politieke spel. Hier hangt veel van af, niet alleen voor de persoonlijke carrières van de politici, maar ook voor de toekomst van het land. Ik kan me inbeelden dat je voor die beslissingen niet over één nacht ijs gaat. Vergeet ook niet: het ontwerpakkoord bestaat uit meer dan 500 pagina's in moeilijk doorploegbaar juridisch jargon. Ik kan mij wel inbeelden dat mensen de tijd willen nemen om dat door te nemen en te zien wat de gevolgen van dat akkoord kunnen zijn."

Hoe kan het dat vijf regeringsleden ontslag nemen en dat de regering toch niet valt?

Britse regeringen vallen niet

"Britse regeringen vallen niet", legt Ivan Ollevier uit. "Wat er hoogstens kan gebeuren, is dat er ministers vervangen worden. Wat er ook kan gebeuren, is dat de premier vervangen wordt. Maar echt vallen doen Britse regeringen niet, tenzij de premier zou beslissen om nieuwe verkiezingen uit te schrijven. Dat is het voorrecht van de Queen, maar in de praktijk is het het voorrecht van de premier. Dus de ministers die nu ontslag hebben genomen, zullen worden vervangen en in het slechtste geval zal May worden vervangen als premier.

Wat betekent een motie van wantrouwen tegen May?

Parlementslid Jacob Rees-Mogg (zie foto) wil een motie van wantrouwen indienen tegen de Britse premier May. "Om zo'n motie van wantrouwen in te dienen moet 15 procent van de Conservatieve Parlementsleden een brief schrijven aan iemand van hun comité binnen de Conservatieve Partij. Dat zijn 48 parlementsleden, of 48 brieven. Als dat het geval is, kan er gestemd worden over het leiderschap van Theresa May. Maar in het Verenigd Koninkrijk is het zo dat de premier telkens de leider van de grootste partij is. Als de Conservatieve Partij dus zou beslissen om May weg te stemmen als leider, dan is ze ook premier af."

AFP or licensors

Als de Conservatieven een einde maken aan het premierschap van May, dan is de chaos totaal. Dat gaan ze niet zo snel doen

 Maar Ollevier wil nog niet te veel vooruitlopen. "Als de Conservatieven een einde maken aan het premierschap van May, dan is de chaos totaal. Dan moeten ze een nieuwe partijleider kiezen en dat duurt ook weken of maanden. Dat is kostbare tijd die verloren gaat. Men gaat dat niet zo snel doen hoor, al waag ik me liever niet meer aan voorspellingen."

Wat zijn de voornaamste argumenten voor verzet tegen het ontwerpakkoord?

Tegenstanders van het ontwerpakkoord menen dat het Verenigd Koninkrijk een soort satellietstaat zou worden van de Europese Unie", legt Ivan Ollevier uit. "Ze menen dat het Verenigd Koninkrijk zich zou vastklikken aan de Europese Unie zonder dat het land eigenlijk nog een zeg heeft. Het land zal moeten blijven betalen en moeten blijven voldoen aan de normen van de Europese Unie, maar zal geen zeg meer hebben in de grote vergadering. Dat zou wel maar een tijdelijke oplossing zijn, maar, zeggen die harde brexiteers: "We hebben geen garantie gekregen dat er ooit een einde komt aan die voorlopige toestand." Zij willen dus echt een datum van wanneer Groot-Brittannië de EU verlaat en wanneer alle banden worden doorgeknipt."

Het tweede bezwaar is het grensdossier wat betreft Noord-Ierland. "In het akkoord dat nu voorligt, zou Noord-Ierland een diepere relatie aangaan met de Europese Unie dan de rest van het Verenigd Koninkrijk met de Europese Unie. Dat is voor de Noord-Ieren totaal onaanvaardbaar, maar ook voor vele Britten. Eigenlijk kom je dan de facto tot een splitsing van het Verenigd Koninkrijk en dat willen ze niet. Groot-Brittannië en Noord-Ierland is echt wel een unie en als die unie uiteenvalt, dan is het hek helemaal van de dam."

Is er nog marge tot onderhandelen?

Bij de Europese instellingen vinden ze dat er geen marge meer is om nog verdere toegevingen te doen of grote veranderingen te doen aan het ontwerpakkoord van de brexit, zegt Europakenner Rob Heirbaut. "De onderhandelaars hebben destijds een mandaat gekregen om te onderhandelen. Dat gaat gepaard met een heel lange tekst waarin de krijtlijnen worden beschreven waarin ze zich moeten bewegen. Dat is zowel aan Europese als aan Britse kant zo. Die onderhandelaars zeggen nu eigenlijk dat dit ontwerpakkoord het maximum is dat ze hebben kunnen bereiken binnen de grenzen van het mandaat dat ze hebben gekregen. Het wordt deze deal of helemaal niets."

Net zoals het Britse parlement gaan de Europese regeringsleiders nu ook het ontwerpakkoord nalezen om te kijken of alles wat ze gevraagd hebben, erin staat en of alles klopt. "Tot nu toe hebben ze vooral vertrouwd op het onderhandelingsteam van de Europese Commissie onder leiding van Michel Barnier. In maart is er een tekst gepubliceerd van 140 bladzijden, nu is die uitgegroeid tot 580 bladzijden. Er is dus nog heel wat leeswerk dat de komende dagen moet gebeuren. Maar echt grote aanpassingen kunnen er niet meer gebeuren."

Wat zijn de economische gevolgen van een harde brexit en van een zachte brexit?

Bij een harde brexit gaan we ervan uit dat er geen akkoord is en dat op 29 maart 2019 de Britten zonder enige afspraken uit de Europese Unie vertrekken, zegt Heirbaut. "De KU Leuven heeft vorig jaar berekend dat er voor België 40.000 jobs verloren zouden gaan. Het gaat om nogal wat jobs in de voedingsindustrie, maar ook in de staalindustrie en de textielindustrie. Acht procent van de Belgische export gaat naar het Verenigd Koninkrijk en wij voeren ook heel veel in. Wanneer er een harde brexit is, zullen er douane-rechten worden geïnd. Onze producten zullen duurder uitgevoerd worden, onze bedrijven zullen dan hinder ondervinden en er zou marktaandeel verloren gaan. Dat betekent dan jobverlies."

"Bij een zachte brexit, zoals wanneer dit ontwerpakkoord er komt, zou het jobverlies neerkomen op 10.000 jobs. Er zullen dus sowieso verliezen zijn, ook aan Belgische kant. In het geval van een zachte brexit zullen er namelijk ook hindernissen ontstaan om handel te drijven met het Verenigd Koninkrijk. Bedrijven zullen zich moeten aanpassen, onder andere wat administratie betreft."

Onze havens zijn alvast volop bezig om hun infrastructuur aan te passen, zegt Heirbaut. "In de toekomst zullen er namelijk controles moeten gebeuren, terwijl er nu geen enkele infrastructuur is om controles te doen. De Belgische regering heeft bijvoorbeeld ook al in juni gezegd dat ze beginnen met de aanwerving van 140 extra douane-ambtenaren, net vanwege die extra controles."

Kan een nieuw referendum soelaas brengen?

Het politieke verzet tegen een nieuw referendum is even groot als de roep om een nieuw referendum

"Wat de laatste studies uitwijzen, maar dat is ook koffiedik kijken eigenlijk, zou er bij een nieuw referendum weinig veranderen", zegt Ivan Ollevier. "Of een nieuw referendum een totaal ander beeld zou opleveren, is totaal niet zeker. Maar er gaan natuurlijk wel stemmen op om een tweede referendum op te eisen. Maar Theresa May heeft bijvoorbeeld altijd gezegd dat een tweede referendum niet aan de orde is. "De Britten hebben gekozen en daar houden we ons aan", zei ze. Maar het politieke verzet tegen een nieuw referendum is even groot als de roep om een nieuw referendum."

Het is mogelijk om de aanvraag tot brexit in te trekken

Aan Europese kant hebben ze natuurlijk altijd gezegd dat ze de brexit betreuren, zegt Rob Heirbaut. "In het geval van een nieuw referendum, denk ik dat men het goed zou vinden als de Britten van gedacht zouden veranderen. Ik denk dat iedereen wel beseft dat ook de Europese Unie verliezen lijdt door het vertrek van de Britten." Stel dat er een tweede referendum komt, kunnen ze dan de aanvraag tot brexit intrekken? "De vraag is gesteld op 29 maart 2017. Die aanvraag kan ingetrokken worden, maar dan moeten wel alle andere Europese lidstaten zeggen dat het Verenigd Koninkrijk lid mag blijven."

Wat gebeurt er met Britten in Europese lidstaten of met Belgen in Groot-Brittannië?

In het "echtscheidingsakkoord" staan ook allerlei bepalingen over de rechten die je hebt als EU-burger in een ander land. Nu maakt het niet uit of je als Brit in Spanje woont of als Belg. Mensen die al vijf jaar in Spanje wonen houden ook de rechten die ze daar nu hebben. Het is ook dezelfde situatie voor Belgen die in het Verenigd Koninkrijk wonen. Die kunnen hun rechten die ze nu hebben als EU-burger, bijvoorbeeld kindergeld-regelingen- behouden."

Kunnen we nu goedkoop gaan kerstshoppen?

De Britse pond maakt door de chaos in Groot-Brittannië rare bokkensprongen. Wordt dat goedkoop kerstshoppen in Londen, vragen enkele kijkers zich af. "De financiële markten zijn heel onvoorspelbaar, zegt Rob Heirbaut. "Het kan goed zijn dat de pond weer stijgt wanneer de politieke toestand weer stabieler wordt. Maar als je plannen hebt om naar Londen te gaan, houd de pond dan goed in de gaat", zegt Heirbaut.

Herbekijk hieronder de VRT NWS live:

Videospeler inladen...

Meest gelezen