Wat betekent dat eigenlijk, harde of zachte brexit, douane-unie of transitieperiode?

Douane-unie

Is een zone waarin mensen en goederen vrij kunnen bewegen, zonder dat er taksen dienen te worden betaald. De Europese douane-unie bestaat momenteel nog uit 28 landen. Samen vormen ze een grote eenheidsmarkt, zonder grenscontroles, waarbij de leden dezelfde tarieven hanteren voor de import van goederen vanuit derde landen.

Bij een effectieve brexit stapt het hele Verenigd Koninkrijk uit de unie: Engeland, Wales, Schotland en Noord-Ierland. Maar niet de republiek Ierland, die bij de EU blijft. Hierdoor zouden er opnieuw grenscontroles aan de grens met Noord-Ierland moeten worden ingevoerd. En dat wil niemand.

Transitieperiode

Voor 1 april 2019 zou de brexit een feit moeten zijn. Maar volgens de transitieperiode die werd afgesproken blijft ook daarna alles nog 21 maanden lang, tot 1 januari 2021, bij het oude. De transitieperiode moet extra tijd geven om een vrijhandelsakkoord tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk af te sluiten.

Van deze overgangsperiode is alleen sprake als het tegen eind maart tot een deal komt. Bij een ‘no deal’ treedt het VK zonder afspraken uit de EU en wordt de handel tussen de twee aan fikse import- en exporttarieven onderworpen, met grenscontroles en mogelijk ook grote opstoppingen aan bijvoorbeeld de havens tot gevolg.

Vrijhandelsakkoord

Die nog te sluiten overeenkomst moet bij een zachte brexit de economische belangen tussen de EU en het VK veiligstellen. België een groot voorstander van een ‘verregaand vrijhandelsverdrag’ met het VK, met zo weinig mogelijk hindernissen zoals invoertarieven. Die zouden vooral nadelig zijn voor onze voedings- en textielindustrie, die veel naar het VK uitvoert. Het akkoord moet er zijn voor januari 2021.

Zachte brexit

Het Verenigd Koninkrijk stapt uit Europa, maar blijft wel lid van de Europese douane-unie. Vooral bedrijven zien zo’n zachte brexit wel zitten, omdat deze voor hen het minste hinder oplevert. Maar dan kan het VK wel geen handelsakkoorden met derde landen zoals de VS, Canada en Australië afsluiten, wat toch een van de doelen van de brexit was. Bij een zachte brexit dient het VK aan de Europese regels te voldoen, zonder dat het er zelf nog inspraak in heeft. Britten die al in Europa wonen en Europeanen in het VK, behouden hun huidige rechten.

Harde brexit

De ‘innige band’ met het ‘continent’ wordt volledig verbroken, iets waar 51,9 procent van de Britten tijdens het referendum in juni 2016 voor koos. Ze willen af van de “Europese regelzucht” en willen dat het VK weer soeverein wordt. Na het doorknippen van de banden hoeven de Britten zich aan geen enkele EU-regel meer te houden. Een harde brexit zou een eind maken aan de huidige immigratie, met een eigen immigratiebeleid voor het VK. 

Maar er zijn ook gevolgen voor de economie. Zo bestaat de kans dat grote Europese investeerders het VK links zullen laten liggen. Voor ons zou een tripje naar Londen door een waardedaling van de Britse pond dan weer goedkoper worden.

Uittredingsakkoord

Is een soort echtscheidingsregeling. Hierin moeten drie dingen staan: het bedrag dat de Britten aan de EU moeten betalen voor lopende verplichtingen, naar schatting zo’n 45 miljard euro, de rechten voor de drie miljoen EU-burgers die in Groot-Brittannië wonen en de 1,2 miljoen Britten die in de EU wonen, én een oplossing om de grens tussen Ierland en Noord-Ierland open te houden. Dat laatste wordt nog een lastigste kluif.

Backstop

Is een soort van noodscenario voor als de Britten en Brussel er voor 1 januari 2021 écht niet uit geraken. Het moet verhinderen dat er toch een ‘harde grens’ met controles tussen Noord-Ierland en Ierland komt, en het Goedevrijdagakkoord – het vredesakkoord tussen het VK en Ierland uit april 1998 - in het gedrang komt. De Britten hopen met hedendaagse technologie zoals camerabewaking en een online ‘track and trace-systeem’ een ‘onzichtbare open grens’ te kunnen invoeren.  Maar over de inhoud van die ‘backstop’ heerst er momenteel evenmin overeenstemming.