Grimmige sfeer maar geen al te grote incidenten tijdens intocht Sinterklaas in Nederland: verschillende arrestaties

Kick Out Zwarte Piet (KOZP) mijdt dit jaar de landelijke intocht, maar wilde in de plaats daarvan in het hele land demonstreren. Een aantal demonstraties zijn vanochtend op het allerlaatste moment afgeblazen. Onder meer in Nijmegen, Maassluis en Apeldoorn gingen de demonstraties niet door. In Nijmegen is het protest afgeblazen “vanwege het grote aantal bedreigingen en het feit dat de burgemeester weigert een zichtbare locatie toe te wijzen”.

De actievoerders hebben speciale plekken toegewezen gekregen waar ze mogen staan, maar die vielen niet allemaal in goede aarde. Zo vindt KOZP dat de betogers op de locaties in Den Haag en Rotterdam niet goed zichtbaar en hoorbaar zijn. Er werden ook tegenacties aangekondigd.

Op de Erasmusbrug in Rotterdam heeft de politie opgetreden bij een confrontatie tussen demonstranten voor en tegen Zwarte Piet. Daarbij zijn drie mensen aangehouden, één anti-Zwarte Pietbetoger en twee voorstanders. Volgens de politie kwamen er twee auto’s af op de groep mensen die demonstreerden tegen Zwarte Piet. De betogers wilden over de brug om terug te keren. Er werd uit een van de auto’s een rookbom gegooid. De inzittenden wilden volgens de politie met de demonstranten op de vuist gaan, maar agenten kwamen tussenbeide en grepen in. De politie heeft de heftige confrontatie tussen voor- en tegenstander van Zwarte Piet weten te stoppen, maar de demonstranten zijn nog niet vertrokken.

De Rotterdamse burgemeester had een speciale plek ingericht voor de tegenstanders van Zwarte Piet om te demonstreren, maar die weigerden daar te gaan staan.

Aan de Erasmusbrug was een spandoek opgehangen met de tekst ‘Zwarte Piet is racisme’. Precies onder dat spandoek deelden zwartgeschminkte leden van anti-islambeweging Pegida snoepgoed uit.

Op het Catharinaplein in Eindhoven ontstond een grimmige sfeer. Tegenover een relatief kleine groep van zo’n twintig activisten van KOZP stonden ongeveer 250 hardekernsupporters van PSV. Toen de KOZP-activisten op het plein aankwamen, zochten de voetbalsupporters direct de confrontatie door ertussenin te gaan staan en te schreeuwen. De politie dreef de twee groepen uiteen en bleef ertussen staan, terwijl de PSV-fans met eieren, blikjes en pepernoten gooiden.

Nadat Sinterklaas voorbij was gekomen, braken enkele supporters door het politiekordon. Zij werden door de politie en de Mobiele Eenheid (ME) tegengehouden. De KOZP-activisten werden aan de andere kant van het plein weggeleid en elders opgevangen.

In totaal werden in Eindhoven zes personen aangehouden voor onder meer openlijke geweldpleging. “Ze gooiden met blikjes bier en eieren. Ook werd een agent geschopt.” Er wordt een strafrechtelijk onderzoek ingesteld, liet de politie weten. Dat richt zich op het opsporen van mensen die zich schuldig hebben gemaakt aan strafbare feiten tijdens en rond de demonstratie. Naast openlijke geweldpleging gaat het onder meer om het scanderen van discriminerende en racistische leuzen. Camerabeelden worden bekeken. De politie heeft tegen supporters meerdere keren de wapenstok gebruikt, een aantal van hen raakte daarbij waarschijnlijk gewond.

Volgens burgemeester John Jorritsma van Eindhoven is er een grens overschreden. “In Nederland mag iedereen in vrijheid zijn mening uiten. Maar eerlijk gezegd kon van een vrije meningsuiting nauwelijks sprake zijn door het zeer intimiderende gedrag van een heel grote groep agressieve, onaangekondigde hooligans.”

Jorritsma: “Scheldpartijen, beledigende spreekkoren, ophitsen, het gooien van eieren. Het is echt een wonder dat de vreedzame demonstranten het nog zo lang vol hielden. Ik moet als burgemeester het recht op vrije meningsuiting bewaren. Dat is vandaag onmogelijk gemaakt.”

In Eindhoven liep de situatie uit de hand tussen demonstranten van KOZP en pro-Pietdemonstranten. De politie leek weinig te kunnen doen. 

In Leeuwarden is de sinterklaasintocht rommelig verlopen. Eerst gingen activisten van KOZP tevergeefs in discussie met burgemeester Ferd Crone over het vak op het Wilhelminaplein waar ze mochten demonstreren. Ze wilden dat het vak 20 meter zou opschuiven, zodat het direct aan de intochtroute van Sinterklaas zou liggen. De burgemeester kapte dat af en zei dat daar gisteren harde afspraken over zijn gemaakt.

Volgens de activisten was Crone gisteren helemaal niet bereikbaar, waarop de burgemeester antwoordde: “U gaat hier geen spelletjes met mij spelen.” Voor hem was de kous daarmee af. Hij liet de politie het beoogde stuk van het plein met lint afzetten. De ongeveer twintig KOZP-activisten vertrokken daarna naar hun aangewezen demonstratievak.

Pal daartegenover, op de trappen van het gerechtsgebouw, verzamelde zich een groep supporters van voetbalclub Cambuur. Zij zijn pro-Zwarte Piet en lieten eerder deze week doorschemeren dat ze het protest van KOZP wilden verstoren. Toen de anti-Piet-activisten muziek begonnen te maken, kwamen de Cambuursupporters naar voren en begonnen sinterklaasliederen te zingen. De politie vormt met een aantal busjes een barrière tussen de twee groepen en agenten staan met de wapenstok en honden klaar om in te grijpen. Ook de Mobiele Eenheid was paraat. 

Nadat de sinterklaasstoet voorbij was gegaan, bliezen de demonstranten en tegendemonstranten geleidelijk de aftocht en verdween ook het publiek. In de Friese hoofdstad zijn twee mensen aangehouden omdat ze shirts droegen met beledigende teksten tegen de politie en weigerden die te bedekken. Ze hadden niets te maken met de demonstratie op het Wilhelminaplein, aldus een politiewoordvoerder.

Een busreis van activisten van KOZP van Amsterdam naar Den Helder is in Alkmaar tot een eind gekomen door de politie. KOZP meldde eerder op de ochtend dat de trip was geschrapt vanwege de dreiging van wegblokkades door voorstanders van Zwarte Piet. Maar dat was een rookgordijn om een dergelijke blokkade juist te voorkomen, zei een van de woordvoerders.

Ook maakte de actiegroep melding van ‘onredelijke eisen’ van de politie, zoals het regelen van eigen beveiligers en de eis dat de bus voor 08.00 uur in Alkmaar moest zijn.

Volgens de politie is dat laatste precies de reden dat de actievoerders zijn gestopt. De actiegroep wilde geen afspraken maken met de politie, maar is uiteindelijk toch met de bus op weg gegaan en is daarom tegengehouden.

In Zaanstad, waar zo'n 25.000 mensen werden verwacht, geldden eveneens strikte regels voor de betogers. Zo stonden de voor- en tegenstanders in aparte vakken zodat ze niet de confrontatie aan konden gaan en moesten toeschouwers door toegangspoortjes voor de aankomst van Pakjesboot 12 in Zaandijk. 

De intocht was ‘een kinderfeest, zoals het hoort’. “We hebben alles minutieus voorbereid en het is gemoedelijk verlopen, zoals verwacht”, zei burgemeester Jan Hamming zojuist op een persconferentie. Het was volgens hem een goede combinatie van het recht op vrijheid van meningsuiting en een veilig kinderfeest. “We hebben laten zien dat dat hier in Zaanstad kan.” De intocht ging gepaard met strenge veiligheidsmaatregelen. Zo mochten er geen auto’s in de buurt komen van de route en werden mensen gefouilleerd en moesten ze hun tas laten controleren. Hij erkende wel dat het “treurig is om te zien” dat al die veiligheidsmaatregelen nodig zijn. De burgemeester zou graag zien dat de samenleving het gesprek met elkaar aangaat over de traditie van Sinterklaas.

Er waren volgens Hamming, die zelf Sinterklaas ontving, zo’n 30.000 mensen op de intocht afgekomen. “De mensen stonden vijf rijen dik, het waren prachtige plaatjes.” De politie heeft vier personen aangehouden. Volgens de politie zijn twee personen opgepakt voor het verstoren van de openbare orde, een voor het gooien van een steen naar een demonstratievak en een voor het niet kunnen tonen van een identiteitsbewijs. De meeste betogers, ruim veertig, waren tegen Zwarte Piet. Ze hadden spandoeken en protestbordjes bij zich en scandeerden luidkeels teksten als ‘Weg met Zwarte Piet’.

Niet iedereen kon de aanwezigheid van de demonstranten waarderen. Bezoekers liepen snel door met hun kindjes of zongen heel hard sinterklaasliedjes door de leuzen heen. Een zwart geschminkte piet ging pontificaal tegenover de betogers staan. De politie verzocht hem dringend door te lopen, wat hij na enig protest deed.

In Hoorn, in de Nederlandse provincie Noord-Holland, moest de politie een demonstratie rond de intocht van Sinterklaas beëindigen. Het protest was volgens de politie niet aangekondigd en er was sprake van provocatie tegen andere demonstranten. De groep van zo’n twintig man is daarom weggeleid.

Aanhangers van KOZP werden vorig jaar onderweg naar de landelijke intocht in de Friese plaats Dokkum tegengehouden op de snelweg door middel van een wegblokkade. Daardoor kwamen onder meer drie bussen met anti-Zwarte Pietdemonstranten stil te staan. De initiatiefnemers daarvan zijn vorige week veroordeeld tot taakstraffen. Dit jaar is de sfeer in Dokkum helemaal anders: het was een feest!

Vanmiddag liet een woordvoerster van KOZP weten “supertrots” te zijn. “Nog nooit zijn zo veel jonge mensen de straat op gegaan.” Ze vindt het jammer dat op verschillende plekken “ons recht op demonstratie werd ingeperkt”.

Een woordvoerder van de politiekorpsleiding zei dat er nog wordt geïnventariseerd hoe de intocht op diverse locaties is gegaan. Het is niet zeker of de politie nog met een verklaring komt daarover. “Het was in veel gevallen ook gewoon een zaak van samenwerking tussen de burgemeesters, het Openbaar Ministerie en de politie in de diverse regio’s.”