Gun Vandeurzen zijn uittredingsvergoeding, misgun het zijn opvolgers

Stel u even voor: u heeft grote kritiek op ons huidige systeem van werkloosheidsuitkeringen. Te weinig activerend, te weinig “quid pro quo” – ik deel uw mening. Stel dat op een bepaald moment de onderneming waar u voor werkt in zwaar weer terechtkomt. U wordt ontslagen. Gaat u dan uw uitkering weigeren? Vanzelfsprekend niet. Het systeem van werkloosheidsuitkeringen is wat het is. Men kan er kritiek op hebben, maar zolang het bestaat, in welke vorm dan ook, heeft elke werkloze het recht om er gebruik van te maken.

Hetzelfde geldt voor de pensioenen. Ambtenaren mogen het wat mij betreft onrechtvaardig vinden dat werknemers typisch een lager pensioen genieten dan zij zelf, maar er tegelijk naar hartenlust van genieten aan de Costa Del Sol. Of neem nu het Stelsel van Werkloosheid met Bedrijfstoeslag (SWT) – enkel arbeidseconomen spreken niet over “brugpensioen”. We kunnen het hypocriet vinden dat werkgevers geen kans onbenut laten om te pleiten voor langer werken, maar tegelijk, wanneer ze moeten herstructureren, gretig van het SWT gebruik blijven maken. Toch is het, zolang het stelsel bestaat, hun goed recht.

Net zozeer mag minister Vandeurzen de uittredingsvergoeding waarop hij recht heeft opnemen van mij. Sterker nog: ik vind de kritiek die hij hiervoor krijgt bepaald misplaatst.

De afgelopen jaren hielden politici van alle windstreken de pocket open wanneer zij het parlement verlieten. Waarom zou Vandeurzen hier dan wel aan moeten verzaken? Misschien om zijn imago van “Arme Joe”, dat ontstond toen hij in de nasleep van de Fortis-affaire onterecht ontslag moest nemen als minister van Justitie, nog wat te versterken? Liever dat dan “Vanbeurzen” als nieuwe koosnaam – dankuwel Joël De Ceulaer om het niveau van de kritiek nog even samen te vatten in een tweet van 10 tekens?

Zou het kunnen dat er vandaag weinig ander nieuws te rapen viel? Of dat het cijfer van 136.000 euro, dat "De zevende dag" berekende, tot de verbeelding spreekt? Ik zou ook wel weten wat gedaan met die centen. En toch: we moeten Vandeurzen zijn vergoeding gunnen. Net zoals werklozen hun uitkering en ambtenaren hun pensioen.

Maar dat betekent niet dat we de systemen geen schande mogen vinden. En laat me wat dat betreft duidelijk zijn: het systeem van uittredingsvergoedingen voor politici is een schande. Het feit dat ze het voor zichzelf in het leven hebben geroepen en – zij het hervormd – hebben gehouden, maakt het haast gênant.

Als werknemers zelf ontslag nemen, dan hebben zij geen recht op een werkloosheidsuitkering. Voor politici wacht dan een zak geld. Een zak geld betaald door de belastingbetaler, die typisch veel minder kan sparen dan volksvertegenwoordigers, die tijdens hun jaren in het parlement – terecht – een hoog loon opstrijken.

Het voornaamste argument om dit systeem overeind te houden is bepaald flauw. Gewezen volksvertegenwoordigers zouden die financiële ruimte nodig hebben omdat ze deels verbrand zijn door hun politieke affiniteit en daardoor minder welkom bij nieuwe werkgevers. Alsof ze door hun jaren in het parlement geen adresboekje met zinvolle contacten hebben kunnen uitbouwen.

Trouwens frappant dat sommigen menen dat ze met hun kwaliteiten in de privé veel meer zouden kunnen verdienen dan het loon van parlementslid, maar dit argument is blijkbaar van geen tel meer wanneer ze het parlement (moeten) verlaten.  

De oplossing lijkt voor de hand te liggen. Momenteel hebben uittredende parlementsleden geen recht op een werkloosheidsvergoeding omdat ze in strikte zin niet ontslagen werden. Ze kiezen er zelf voor om niet opnieuw verkiesbaar te zijn of worden niet herverkozen.

Deze situatie wel beschouwen als onvrijwillige werkloosheid lijkt een logische weg om te volgen. Dan kan men het systeem van uittredingsvergoedingen afschaffen en vervangen door een systeem van werkloosheidsvergoedingen. Met hetzelfde loonplafond als dat voor “gewone” werknemers en met vooraf te betalen sociale zekerheidsbijdragen, dat spreekt.

In zekere zin krijgen we als burgers ook in deze slechts het beleid dat we vragen. Ook in het verleden zijn er grote publieke discussies geweest over de uittredingsvergoedingen. Maar net als Sinterklaas verdween de kritiek even snel als ze gekomen was. Ik hoop dat journalisten er ditmaal over blijven schrijven. Tot het systeem weg is.

Dat is immers wat we ook uit de schandalen in het Belgische voetbal moeten leren. Op het hoogtepunt van de crisis waren zowat alle politici het erover eens dat de lagere socialezekerheidsbijdragen voor de sector niet langer houdbaar waren. Men zou dat wel eens gaan aanpakken, we mochten gerust zijn.

Ondertussen is de maatschappelijke pathos omtrent de te genereuze behandeling van de voetbalsector gaan liggen. En lijkt, met dank aan het lobbywerk van de begunstigden voor en achter de schermen, alles bij het oude te zullen gaan blijven.

Ik hoop dus op wat clementie vanuit de publieke opinie voor het feit dat minister Vandeurzen de uittredingsvergoeding opneemt waar hij recht op heeft. Ik hoop evenzeer op volgehouden woede jegens de volledige politieke klasse tot het systeem is afgeschaft.