Spelen met tijd en dode dieren op winterexpo Verbeke Foundation

“Vergeet niet om een parkeerticketje te kopen aan de receptie”, staat te lezen op een knalrode parkeermeter voor de deur van de Verbeke Foundation in Kemzeke. Tien meter hoger lokt een welbekende, gele ‘M’ hongerige passanten van de aanpalende E34. Niet veel verder blinkt een bord met opschrift ‘Unesco werelderfgoed’ in de waterige herfstzon.

Wie voor het eerst in het museum komt, weet niet goed wat te geloven. Want: parkeren is er volkomen gratis, er is in de verste verten geen McDonald’s te zien en werelderfgoed, zo ver staat de Verbeke Foundation nog net niet. De gigantische site lijkt in infrastructuur op een bonte mengeling van een havendok, een azaleakwekerij en het Euro Space Center, maar is bovenal de kunstige speeltuin van bezieler Geert Verbeke.

Zoek in de Verbeke Foundation geen white cube vol strak afgelijnde verzamelingen en al zeker geen ruimte waar je wegkomt met poenige kunstpraatjes. Critici, veelal zonder humor, zien het als een dampend hoopje stierenkak; bezieler Geert Verbeke als een omvatting van zijn leven. Zijn liefde voor assemblages en collages primeert. En ook dat loopt weer als een rode draad door de nieuwste wintertentoonstelling die afgelopen weekend geopend is.

Dubbele snelheid

Zoals steeds spitst Verbeke zich toe op verschillende expo’s. Ditmaal: een retrospectieve van het assemblagewerk van Annie Debie, een alternatief filmfestival Wunderground en een overzicht van collages afkomstig uit de Stichting Beeldende Kunst uit Amsterdam. Toepasselijk is deze keer de expo Time Within Time, die rond tijd en tijdsbeleving draait. Wie de Foundation kent, weet dat de klokken er weleens op dubbele snelheid durven te draaien.

De tentoonstelling vertrekt van het werk van Anne Manteleers. Zij bevraagt de dualiteit van het verschijnsel ‘tijd’. Met behulp van diagrammen nam zij maandenlang nota van haar persoonlijke tijdsbeleving, die heel vaak anders loopt dan de werkelijke tijd. “Haar werk kan een spiegel zijn voor ieders leven en ieders ervaring”, stelt Verbeke.

De expo waaiert uit tot in de diepste krochten van de tijdsbeleving. Zoals de Python reticulates van Leo Copers: een onnatuurlijk uitgestrekte slang vormt een wijzer die tegenwijzerzin draait. Copers, de Gentse kunstenaar die niet vies is van wat controverse, wil ermee de rol van de wetenschap aan de kaak stellen. Tijd is door ons geconstrueerd, hij is niet objectief, stelt hij. Het kunstwerk bleek een wisselwerking tussen de kunstenaar en Geert Verbeke te zijn. Die laatste bezorgde hem na een brainstorm in 2007 in Kemzeke de slang waarmee hij het werk kon voltooien.

Mierenlijkjes

Nog meer dode dieren vinden we bij Homo desperatus van de Nederlandse Dries Verhoeven. Een veertigtal maquettes op schaal 1:200 zijn er te zien. Hier en daar slingert een mierenlijkje rond. De maquettes representeren plaatsen waar zich menselijk leed heeft afgespeeld, van de kernreactor in Fukushima of het parlementsgebouw in Kiev tot een ingestorte kledingfabriek in Bangladesh.

Verhoeven liet iedere maquette bewonen door een mierenkolonie van ongeveer 70.000 mieren. Een vingercamera filmde hun leven als was het een reportage op CNN. Homo desperatus wil zo op een analytische manier kijken naar de diersoort ‘mens’. Hij kiest voor de onderdanige mier als de metafoor voor de mens. “Als een mier, zo kan de mens worden vertrappeld en fijngeknepen”, stelt hij.

Op de achtergrond speelt op groot scherm het leven van de mieren af. De beelden worden gedragen door geluidsfragmenten van de site ten tijde van de ramp of het lijden. Het geheel zorgt voor een bevreemdend effect en doet nadenken over de positie en tijdinname van de mens in de wereld.

Sommige werken vertragen ons zodanig op onze route dat de woorden van Verbeke wel profetisch lijken. De ondergaande zon spreekt boekdelen. Onderweg naar de uitgang blijven we nog één keer hangen bij Liquid Properties, een project van Marjolijn Dijkman en Toril Johannessen. In handgeblazen sculpturen kan je er nieuw leven zien ontstaan en opgroeien, afkomstig uit lokale waterbronnen zoals in dit geval de Schelde en de Rupel. Een fictieve natuurfilm, opgetekend door de lens van een microscoop, toont hoe micro-organismes er hun eigen kleine wereldje in opbouwen. Een simpel maar gelukzalig idee waarmee we de nakende drukte op de aanpalende snelweg tegemoet kijken. Onze objectieve en subjectieve tijd lopen even weer netjes naast elkaar.

Time Within Time tot 7/4 in Verbeke Foundation. verbekefoundation.com